પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ મારફતે ગુજરાતમાં રામકૃષ્ણ મઠ ખાતે આયોજિત કાર્યક્રમને સંબોધન કર્યું હતું. આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા શ્રી મોદીએ રામકૃષ્ણ મઠ અને મિશનના ભારત અને વિદેશના આદરણીય સંતો, ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ અને અન્ય મહાનુભાવોને પણ શુભેચ્છા પાઠવી હતી. શ્રી મોદીએ દેવી શારદા, ગુરુદેવ રામકૃષ્ણ પરમહંસ અને સ્વામી વિવેકાનંદને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, શ્રીમત સ્વામી પ્રેમાનંદ મહારાજની જન્મજયંતીએ આજના કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું અને તેમને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરવામાં આવી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "મહાન વિભૂતિઓની ઊર્જા સદીઓથી દુનિયામાં સકારાત્મક કામગીરીનું નિર્માણ કરવા અને તેનું સર્જન કરવામાં સતત કાર્યરત છે." તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સ્વામી પ્રેમાનંદ મહારાજની જન્મજયંતીએ લેખંબામાં નવનિર્મિત પ્રાર્થના હોલ અને સાધુ નિવાસના નિર્માણથી ભારતની સંત પરંપરાનું પોષણ થશે. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, સેવા અને શિક્ષણની યાત્રા શરૂ થઈ રહી છે, જેનાથી આવનારી ઘણી પેઢીઓને લાભ થશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, શ્રી રામકૃષ્ણ દેવ મંદિર, ગરીબ વિદ્યાર્થીઓ માટે છાત્રાલય, વ્યાવસાયિક તાલીમ કેન્દ્ર, હોસ્પિટલ અને પ્રવાસી નિવાસ જેવી ઉમદા કૃતિઓ આધ્યાત્મિકતાનો પ્રસાર કરવા અને માનવતાની સેવા કરવા માટેનાં માધ્યમ તરીકે કામ કરશે. પોતે સંતોની સંગત અને આધ્યાત્મિક વાતાવરણની કદર કરે છે એ બાબતને વ્યક્ત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને શુભેચ્છા પાઠવી હતી.

સાણંદ સાથે જોડાયેલી યાદોને યાદ કરીને શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, વર્ષોની ઉપેક્ષા પછી આ વિસ્તાર અત્યારે અતિ આવશ્યક આર્થિક વિકાસનો સાક્ષી બની રહ્યો છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, સંતોનાં આશીર્વાદ અને સરકારનાં પ્રયાસો અને નીતિઓને કારણે આ વિકાસ થયો છે. સમયની સાથે સાથે સમાજની જરૂરિયાતોમાં થતા ફેરફારોની નોંધ લઈને શ્રી મોદીએ તેમની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી કે સાણંદ આર્થિક વિકાસની સાથે આધ્યાત્મિક વિકાસનું કેન્દ્ર પણ બને. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સંતુલિત જીવન માટે નાણાંની સાથે આધ્યાત્મિકતા પણ એટલી જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. શ્રી મોદીએ પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરી હતી કે, આપણાં સંતો અને ઋષિમુનિઓના માર્ગદર્શનમાં સાણંદ અને ગુજરાત આ દિશામાં આગળ વધી રહ્યાં છે.

વૃક્ષમાંથી નીકળતા ફળની સંભવિતતા તેના બીજથી જ ઓળખી શકાય છે એ બાબતનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, રામકૃષ્ણ મઠ એક એવું વૃક્ષ છે, જેના બીજમાં સ્વામી વિવેકાનંદ જેવા મહાન તપસ્વીની અનંત ઊર્જા રહેલી છે. તેમણે ઉમેર્યું કે તેના સતત વિસ્તરણ પાછળનું આ જ કારણ હતું અને માનવતા પર તેની અસર અનંત અને અમર્યાદિત હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, રામકૃષ્ણ મઠના હાર્દમાં રહેલા આ વિચારને સમજવા માટે વ્યક્તિએ સ્વામી વિવેકાનંદને સમજવાની અને તેમના વિચારોને જીવવાની જરૂર છે. તેમણે ઉમેર્યું કે, જ્યારે તે વિચારોને જીવવાનું શીખ્યા ત્યારે તેમણે માર્ગદર્શક પ્રકાશનો અનુભવ પોતે જ કર્યો. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, સ્વામી વિવેકાનંદના વિચારોની સાથે રામકૃષ્ણ મિશન અને તેના સંતોએ કેવી રીતે તેમના જીવનને દિશા આપી હતી તેનાથી ગણિતના સંતો વાકેફ હતા. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સંતોનાં આશીર્વાદ સાથે તેમણે મિશન સાથે સંબંધિત અનેક કાર્યોમાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. વર્ષ 2005માં પૂજ્ય સ્વામી આત્મસ્થાનંદજી મહારાજના નેતૃત્વ હેઠળ વડોદરાનો દિલારામ બંગલો રામકૃષ્ણ મિશનને સુપરત કરવાની ક્ષણોને યાદ કરીને શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, સ્વામી વિવેકાનંદે પણ ત્યાં પોતાનો સમય વિતાવ્યો હતો.

સમય જતાં આ મિશનનાં કાર્યક્રમોમાં સામેલ થવાનાં સન્માનનો સ્વીકાર કરતાં શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, અત્યારે રામકૃષ્ણ મિશનની દુનિયાભરમાં 280થી વધારે શાખાઓ છે અને ભારતમાં રામકૃષ્ણ ફિલોસોફી સાથે સંકળાયેલા આશરે 1200 આશ્રમ કેન્દ્રો છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ આશ્રમો માનવતાની સેવા કરવાના સંકલ્પના પાયા તરીકે કામ કરી રહ્યા છે અને ગુજરાત લાંબા સમયથી રામકૃષ્ણ મિશનના સેવાકાર્યોનું સાક્ષી રહ્યું છે. તેમણે એવા પ્રસંગોનું વર્ણન કર્યું હતું કે, જ્યારે રામકૃષ્ણ મિશન સાથે સંકળાયેલા લોકો આગળ આવ્યા છે અને દાયકાઓ અગાઉ સુરતમાં પૂર, મોરબીમાં ડેમ દુર્ઘટના પછી, ભુજમાં ધરતીકંપને કારણે થયેલી તબાહી પછી અને જ્યારે પણ ગુજરાતમાં આફત આવી પડી છે ત્યારે પીડિતોનો હાથ પકડ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ રામકૃષ્ણ મિશન દ્વારા ધરતીકંપ દરમિયાન નાશ પામેલી 80થી વધુ શાળાઓનાં પુનર્નિર્માણમાં મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રદાનને યાદ કર્યું હતું અને ઉમેર્યું હતું કે, ગુજરાતનાં લોકો આજે પણ આ સેવાને યાદ કરે છે અને તેમાંથી પ્રેરણા પણ મેળવે છે.

ગુજરાત સાથે સ્વામી વિવેકાનંદના આધ્યાત્મિક સંબંધોની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તેમની જીવનયાત્રામાં ગુજરાતે મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સ્વામી વિવેકાનંદે ગુજરાતમાં ઘણાં સ્થળોની મુલાકાત લીધી હતી અને ગુજરાતમાં જ સ્વામીજીને શિકાગો વિશ્વ ધર્મ પરિષદની સૌપ્રથમ જાણકારી મળી હતી. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, ગુજરાતમાં જ તેમણે અનેક શાસ્ત્રોનો ઊંડો અભ્યાસ કર્યો હતો અને વેદાન્તના પ્રચાર-પ્રસાર માટે પોતાની જાતને તૈયાર કરી હતી. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, વર્ષ 1891 દરમિયાન પોરબંદરમાં ભોજેશ્વર ભવનમાં સ્વામીજી કેટલાંક મહિનાઓ સુધી રોકાયા હતા અને તત્કાલીન ગુજરાત સરકારે રામકૃષ્ણ મિશનને આ મકાન સ્મારક મંદિરનું નિર્માણ કરવા માટે આપ્યું હતું. શ્રી મોદીએ એવું પણ જણાવ્યું હતું કે, ગુજરાત સરકારે વર્ષ 2012થી 2014 સુધી સ્વામી વિવેકાનંદની 150મી જન્મજયંતીની ઉજવણી કરી હતી અને સમાપન સમારંભની ઉજવણી ગાંધીનગરમાં મહાત્મા મંદિરમાં ભારે ઉત્સાહપૂર્વક કરવામાં આવી હતી, જેમાં ભારત અને વિદેશમાંથી હજારોની સંખ્યામાં ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. શ્રી મોદીએ સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, ગુજરાત સરકાર હવે સ્વામી વિવેકાનંદ ટૂરિસ્ટ સર્કિટનાં નિર્માણ માટે ગુજરાત સરકાર સ્વામી વિવેકાનંદ ટૂરિસ્ટ સર્કિટનાં નિર્માણ માટે બ્લૂપ્રિન્ટ તૈયાર કરી રહી છે, જેનાં ગુજરાત સાથેનાં સ્વામી વિવેકાનંદનાં સંબંધોની યાદમાં છે.

સ્વામી વિવેકાનંદ આધુનિક વિજ્ઞાનના ખૂબ જ સમર્થક હોવાનું જણાવતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, સ્વામી વિવેકાનંદ માનતા હતા કે, વિજ્ઞાનનું મહત્ત્વ માત્ર વસ્તુઓ કે ઘટનાઓનાં વર્ણન પૂરતું મર્યાદિત નથી, પણ વિજ્ઞાનનું મહત્ત્વ આપણને પ્રેરિત કરવામાં અને આપણને આગળ લઈ જવામાં રહેલું છે. આજે આધુનિક ટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં ભારતના વધી રહેલા વર્ચસ્વ પર ભાર મૂકતા શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતની ઓળખને વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ, વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બનવાની દિશામાંનાં પગલાં, માળખાગત સુવિધાનાં ક્ષેત્રમાં આધુનિક નિર્માણ અને ભારત દ્વારા આપવામાં આવી રહેલા વૈશ્વિક પડકારોનું સમાધાન પ્રદાન કરવા જેવી અનેક સિદ્ધિઓથી ભારતની ઓળખને માન્યતા મળી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આજનું ભારત તેની જાણકારી, પરંપરા અને સદીઓ જૂનાં ઉપદેશોને આધારે આગેકૂચ કરી રહ્યું છે. "સ્વામી વિવેકાનંદ માનતા હતા કે યુવાશક્તિ દેશની કરોડરજ્જુ છે." યુવાનોની શક્તિ વિશે સ્વામી વિવેકાનંદનાં અવતરણનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, હવે સમય આવી ગયો છે અને આપણે આ જવાબદારી ઉપાડવી પડશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ભારતે આજે અમૃત કાલની નવી સફર શરૂ કરી છે અને વિકસિત ભારતનો અચૂક ઉકેલ લીધો છે. આપણે નિર્ધારિત સમયમર્યાદામાં આ લક્ષ્યાંક હાંસલ કરવાની જરૂર છે એ વાત પર ભાર મૂકીને શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "ભારત દુનિયામાં સૌથી યુવા રાષ્ટ્ર છે." તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આજે ભારતનાં યુવાનોએ દુનિયામાં પોતાની ક્ષમતા અને ક્ષમતાનો પુરાવો આપ્યો છે તથા ભારતની યુવાશક્તિ જ વિશ્વની સૌથી મોટી કંપનીઓનું નેતૃત્વ કરી રહી છે અને તેમણે જ ભારતનાં વિકાસની જવાબદારી સંભાળી છે. આજે દેશ પાસે સમય અને તકો છે એ બાબત પર ભાર મૂકીને શ્રી મોદીએ રાષ્ટ્રનિર્માણનાં દરેક ક્ષેત્રમાં નેતૃત્વ માટે યુવાનોને તૈયાર કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ટેકનોલોજી અને અન્ય ક્ષેત્રોની જેમ આપણા યુવાનોએ પણ દેશનું રાજકારણમાં નેતૃત્વ કરવાની જરૂર છે. આ દિશામાં પ્રધાનમંત્રીએ જાહેરાત કરી હતી કે, 12 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ સ્વામી વિવેકાનંદની જન્મજયંતી પર, જેને યુવા દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, ત્યારે સરકાર દિલ્હીમાં યંગ લીડર્સ ડાયલોગનું આયોજન કરી રહી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, દેશમાંથી બે હજાર પસંદ થયેલા યુવાનોને આમંત્રણ આપવામાં આવશે, જ્યારે કરોડો યુવાનો સમગ્ર ભારતમાંથી જોડાશે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, યુવાનોના દ્રષ્ટિકોણથી વિકસિત ભારતના સંકલ્પ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે અને યુવાનોને રાજકારણ સાથે જોડવાનો રોડમેપ તૈયાર કરવામાં આવશે. શ્રી મોદીએ આગામી સમયમાં 1 લાખ પ્રતિભાશાળી અને ઊર્જાવાન યુવાનોને રાજકારણમાં લાવવાના સરકારના સંકલ્પ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ યુવાનો 21મી સદીના ભારતીય રાજકારણ અને દેશના ભવિષ્યનો નવો ચહેરો બનશે.

આધ્યાત્મિકતા અને સાતત્યપૂર્ણ વિકાસ પર ભાર મૂકતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, પૃથ્વીને શ્રેષ્ઠ બનાવવા માટે યાદ રાખવા જેવા બે મહત્ત્વપૂર્ણ વિચારો છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, આ બંને વિચારો વચ્ચે સુમેળ સાધીને આપણે વધુ સારા ભવિષ્યનું નિર્માણ કરી શકીએ તેમ છીએ. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સ્વામી વિવેકાનંદ આધ્યાત્મિકતાની વ્યવહારિક પાસા પર ભાર મૂકતા હતા અને સમાજની જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરી શકે તેવી આધ્યાત્મિકતા ઇચ્છતા હતા. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, વિચારોની શુદ્ધતાની સાથે સ્વામી વિવેકાનંદ આસપાસના વાતાવરણને સ્વચ્છ રાખવા પર પણ ભાર મૂકતા હતા. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આર્થિક વિકાસ, સામાજિક કલ્યાણ અને પર્યાવરણનાં સંરક્ષણ વચ્ચે સંતુલન જાળવીને સ્થાયી વિકાસનું લક્ષ્ય હાંસલ કરી શકાય છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સ્વામી વિવેકાનંદના વિચારો આ લક્ષ્યાંક સુધી પહોંચવા આપણને માર્ગદર્શન આપશે. આધ્યાત્મિકતા અને ટકાઉપણા એમ બંનેમાં સંતુલન જાળવવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે એ વાતનો સ્વીકાર કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, એક વ્યક્તિ મનની અંદર સંતુલન સર્જે છે, ત્યારે બીજી વ્યક્તિ આપણને પ્રકૃતિ સાથે સમતોલન જાળવવાનું શીખવે છે. શ્રી મોદીએ એવો વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, રામકૃષ્ણ મિશન જેવી સંસ્થાઓ મિશન લાઇફ, એક પેડ મા કે નામ જેવા આપણા અભિયાનોને વેગ આપવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે, જેને તેમનાં સાથ સહકારથી વધુ વિસ્તૃત કરી શકાય તેમ છે.

શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, "સ્વામી વિવેકાનંદ ભારતને એક મજબૂત અને આત્મનિર્ભર દેશના રૂપમાં જોવા માંગતા હતા." તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, દેશ હવે તેમના સ્વપ્નને સાકાર કરવાની દિશામાં આગળ વધ્યો છે. પોતાના ભાષણના સમાપનમાં તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આ સપનું બને તેટલું જલદી પૂરું થવું જોઈએ અને એક મજબૂત અને સક્ષમ ભારતે ફરી એકવાર માનવતાને દિશા આપવી જોઈએ. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ માટે દેશનાં દરેક નાગરિકે ગુરુદેવ રામકૃષ્ણ પરમહંસ અને સ્વામી વિવેકાનંદનાં વિચારોને આત્મસાત કરવા પડશે.

AP/IJ/GP/JD