କେନ୍ଦ୍ର ବନ୍ଦର, ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ଏବଂ ଜଳପଥ ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୱାଲ ଆଜି ପୁରୀଠାରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଇଣ୍ଡିଆ ଲାଇଟ୍ ହାଉସ୍ ଫେଷ୍ଟିଭାଲ ଅବସରରେ ପ୍ରମୁଖ ସାମୁଦ୍ରିକ ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲୋକାର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି। ଉଦଯାପନୀ ଅଧିବେଶନରେ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୱାଲ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବନ୍ଦର, ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ଏବଂ ଜଳପଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ (ଏମ୍.ଓ.ପି.ଏସ୍.ଡବ୍ଲ୍ୟୁ.) ଲାଇଟହାଉସର ଆଖପାଖ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବ। ଏହାଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ କ୍ଷେତ୍ରର ସମୃଦ୍ଧ ଐତିହ୍ୟ ଲାଇଟହାଉସଗୁଡ଼ିକର ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳିପାରିବ। କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଓଡ଼ିଶାର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦୁଇଟି ନୂତନ ଲାଇଟ୍ ହାଉସ୍ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲାର ନାରାୟଣପୁରସ୍ଥିତ ଚୌମୁକ୍ ଠାରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ଧାମରା ଠାରେ। ଆଜି ଇଣ୍ଡିଆନ ଲାଇଟ ହାଉସ ଫେଷ୍ଟିଭାଲର ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍କରଣର ସମାପନ ଅବସରରେ ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ସୋନୱାଲଙ୍କ ସହ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।

ଗୁଜରାଟର ଜାମନଗରରେ ନ୍ୟୁ କଲୱାନ ରିଫ ଲାଇଟହାଉସ୍ ସହିତ ଓଡ଼ିଶାର ପାରାଦୀପ ବନ୍ଦରରେ ଦୁଇଟି ପ୍ରକଳ୍ପ-ଷ୍ଟାକର-କମ୍-ରିକ୍ଲେମେସନ୍ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଫ୍ଲାଇଓଭର ବ୍ରିଜ୍ ଉଦଘାଟିତ ହୋଇଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୱାଲ ମଧ୍ୟ ବହୁମୁଖୀ ଭାରତୀୟ ଲାଇଟହାଉସ୍ ମହୋତ୍ସବର ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍କରଣର ଦ୍ୱିତୀୟ ଦିନରେ ବାଲୁକା କଳା ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ନୌକା କଳା ପ୍ରତିଯୋଗିତା, ବେଳାଭୂମି ଦୌଡ଼, ବେଳାଭୂମି ଯୋଗ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ଉଦଘାଟନ କରିଥିଲେ। ଶ୍ରୀ ସୋନୱାଲ ନୀଳାଦ୍ରି ବେଳାଭୂମିରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନର ମଧ୍ୟ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ସାମୂହିକ ପ୍ରୟାସ ସହିତ ଆବର୍ଜନା ସଫେଇ କରାଯାଇଥିଲା।

ଏହି ଅବସରରେ ଉଦବୋଧନ ଦେଇ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୱାଲ କହିଥିଲେ, ‘‘ଭାରତୀୟ ଲାଇଟହାଉସ୍ ଫେଷ୍ଟିଭାଲ୍ ବା ଭାରତୀୟ ପ୍ରକାଶ ସ୍ତମ୍ଭ ଉତ୍ସବକୁ ଦେଶର ସମସ୍ତ ମହଲରୁ ପ୍ରଶଂସା ମିଳୁଛି କାରଣ ଆମେ ଏହି ଚମତ୍କାର ସ୍ମାରକୀଗୁଡ଼ିକରେ ଏକ ସ୍ମରଣୀୟ ଅନୁଭୂତି ପାଇଁ ଉଭୟ ଘରୋଇ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ସୁବିଧାଗୁଡ଼ିକୁ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛୁ। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ନେତୃତ୍ୱରେ ସରକାର ଦେଶର ଆର୍ଥିକ ବିକାଶକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଭାରତର ସମୃଦ୍ଧ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟ ତଥା ଏହାର ଐତିହାସିକ ସ୍ମାରକୀଗୁଡ଼ିକର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ଭାବନାକୁ ସାକାର ରୂପ ଦେବା ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେଉଛନ୍ତି। ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଭାରତ ପାଇଁ ଶ୍ରୀ ମୋଦୀଙ୍କ ଆହ୍ୱାନ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ଭଲ ଭାବେ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଆମ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଭାରତର ନୀଳ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଏକ ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ। ଲାଇଟହାଉସ୍ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ମୋଦୀଙ୍କ ଏହି ଦୂରଦୃଷ୍ଟିର ଅଂଶବିଶେଷ। ଚଳିତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ ଆମେ ୯ ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅତିକ୍ରମ କରିସାରିଛୁ ଏବଂ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଆକର୍ଷଣ ଭାବରେ ଲାଇଟ୍‌ ହାଉସଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ଧାରା ଜାରି ରହିବ। ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି, ଆମ ଉପକୂଳର ଏହି ସଂରକ୍ଷକଗୁଡ଼ିକ ଜାହାଜ ଏବଂ ନାବିକମାନଙ୍କୁ ସବୁଠାରୁ ଆହ୍ୱାନପୂର୍ଣ୍ଣ ରାତ୍ରୀରେ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ଏଗୁଡ଼ିକ ଅବହେଳାର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ଧାରଣାକୁ ବଦଳାଇବା ପାଇଁ ଲାଇଟହାଉସ୍ ଫେଷ୍ଟିଭାଲ୍ ହେଉଛି ଆମର ପ୍ରୟାସ। ଆମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା, ଭାଗିଦାରୀକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ଆମ ଦେଶର ସାମୁଦ୍ରିକ ଐତିହ୍ୟରେ ଏହି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଢାଞ୍ଚାଗୁଡ଼ିକର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ବିଷୟରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଜଣାଇବା।’’

ଲାଇଟ୍‌ ହାଉସ୍ ସଂରକ୍ଷଣରେ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୱାଲ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ, ‘‘ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟକୁ ସାମିଲ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ସେମାନଙ୍କୁ ଏହି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଢାଞ୍ଚାଗୁଡ଼ିକର ସଂରକ୍ଷଣ, ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ଏବଂ ସଶକ୍ତ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ। ଭାରତର ସମୃଦ୍ଧ ସାମୁଦ୍ରିକ ଇତିହାସ ଏବଂ ଐତିହ୍ୟର ଏକ ଆଲୋକବର୍ତ୍ତିକା ଭାବରେ ଲାଇଟ୍‌ ହାଉସ୍ ଗୁଡ଼ିକର ସଂରକ୍ଷଣ, ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପାଇଁ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଜନସମୁଦାୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଏକ ସୁଚିନ୍ତିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଜାତୀୟ ଢାଞ୍ଚା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି।’’

ଏହି ମହୋତ୍ସବରେ ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୱାଲ ଶିକ୍ଷା, କ୍ରୀଡ଼ା ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି କ୍ଷେତ୍ରର ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱଙ୍କୁ ସମ୍ମାନିତ କରିଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାର ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ମମତା ଓଝା, କଳାକାର ଡକ୍ଟର ରମେଶ ପ୍ରସାଦ ପାଣିଗ୍ରାହୀ, ବାଲୁକା କଳାକାର ଓମ୍ ପ୍ରକାଶ ସାହୁ, ନୌଚାଳିକା ନିବେଦିତା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟିକ ତଥା କବି ଡକ୍ଟର ହଳଧର ନାଥ, ଫୁଟବଲ ଖେଳାଳି ସସ୍ମିତା ମଲ୍ଲିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ସୁଜିତ ମହାପାତ୍ର ସାମିଲ ଥିଲେ। ଲାଇଟହାଉସ୍ ଆଣ୍ଡ ଲାଇଟସିପ୍ ମହାନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ (ଡିଜିଏଲ୍ଏଲ୍) ର ଆଠ ଜଣ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା।

ଆସାମ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ମଧ୍ୟରେ ଐତିହାସିକ ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୱାଲ କହିଛନ୍ତି ଯେ ‘‘ମହାନ ସନ୍ଥ ଶ୍ରୀମନ୍ତ ଶଙ୍କରଦେବ, ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତିଭା ଲକ୍ଷ୍ମୀନାଥ ବେଜବରୁଆ ଏବଂ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟବସାୟୀ ଭୋଳାନାଥ ବରୁଆଙ୍କ ଜୀବନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆସାମ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଦା ଘନିଷ୍ଠ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ, ଐତିହାସିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ, ବାଣିଜ୍ୟିକ ସମ୍ପର୍କ ରହିଆସିଛି ଯାହା ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଆହୁରି ମଜବୁତ ହୋଇଛି। ଉଭୟ ଆସାମ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର କଳାକାରମାନେ ଆଜି ଏଠାରେ ଉତ୍ସବର ଜୀବନ୍ତତା ପାଳନ କରୁଥିବା ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଦେଖି ଖୁସି ଲାଗୁଛି।’’

କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୋୱାଲଙ୍କ ସହ ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ ଉତ୍ସବର ଉଦଯାପନୀ ଅଧିବେଶନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ କେନ୍ଦ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଶାନ୍ତନୁ ଠାକୁର, ଓଡ଼ିଶାର ଉପମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରବତୀ ପରିଡ଼ା, କେନ୍ଦ୍ର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଏବଂ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ସୁରେଶ ଗୋପୀ, ସାଂସଦ ସମ୍ବିତ ପାତ୍ର, ବନ୍ଦର ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସଚିବ ଟି. କେ. ରାମଚନ୍ଦ୍ରନ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ, ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।

ପ୍ରଥମ ଦିନ ମହୋତ୍ସବରେ ‘ଲାଇଟ୍‌ ହାଉସ୍‌ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଏବଂ ଐତିହ୍ୟ, ‘ଲାଇଟ୍‌ ହାଉସ୍‌ ର ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନ ଉପରେ ଅଧିବେଶନ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା।

ଗଣେଶ ବନ୍ଦନାର ଆହ୍ୱାନ ନୃତ୍ୟ ସହିତ ଆରମ୍ଭ ଏହି ଉତ୍ସବ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ତା’ପରେ ଆସାମର ସମୃଦ୍ଧ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରୁଥିବା ପାରମ୍ପରିକ ଆସାମୀ କଳା ପ୍ରଦର୍ଶନର ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ମିଶ୍ରଣ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ଶିବ ସ୍ତୁତି ସହିତ ଶେଷ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ ଲୋକନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରାଯାଇଥିଲା। ଉତ୍ସବର ପ୍ରଥମ ରାତିରେ, ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗାୟକ ପାପୋନ ନିଜର ଚମତ୍କାର ପ୍ରଦର୍ଶନ ସହିତ ଉତ୍ସବକୁ ଆକର୍ଷଣୀୟ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ଶେଷ ରାତିରେ ସୋନା ମହାପାତ୍ର ତାଙ୍କର କଳା ପରିବେଷଣ କରିଥିଲେ।

ମାନ୍ୟବର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ନେତୃତ୍ୱରେ, ୬୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ନିବେଶରେ ୯ଟି ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ଗୋଟିଏ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ୭୫ଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଲାଇଟହାଉସ୍ ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି। ସଂଗ୍ରହାଳୟ, ଏମ୍ଫିଥିଏଟର୍, ଶିଶୁ ଉଦ୍ୟାନ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ ଆଧୁନିକ ସୁବିଧା ସହିତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲାଇଟହାଉସ୍ ଉଭୟ ଐତିହ୍ୟ ଏବଂ ମନୋରଞ୍ଜନର ପ୍ରତୀକ ହୋଇପାରିଛି। ଲାଇଟହାଉସ୍ ପର୍ଯ୍ୟଟନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଗୋପାଳପୁର, ପୁରୀ, ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା, ପାରାଦୀପ ଏବଂ ଫଲ୍ସ ପଏଣ୍ଟ ଭଳି ପାଞ୍ଚଟି ଲାଇଟହାଉସ୍ ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି।

ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୩-୨୪ ରେ, ୭୫ଟି ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ ଲାଇଟ୍‌ ହାଉସ୍‌ ୧୬ ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥିଲା। ଚଳିତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୪ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧ ନିୟୁତରୁ ଅଧିକ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ସ୍ୱାଗତ କରାଯାଇଛି। ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହୋଟେଲ, ରେଷ୍ଟୁରାଣ୍ଟ, ଟୁର୍ ଅପରେଟର, ପରିବହନ ସେବା ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ଦୋକାନ ଏବଂ କାରିଗରମାନଙ୍କ ପାଇଁ ୧୫୦ଟି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ୫୦୦ଟି ପରୋକ୍ଷ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ସହିତ ଏହି ବିକାଶଗୁଡ଼ିକ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସହାୟକ ହୋଇଛି।

ଭାରତୀୟ ଲାଇଟ୍‌ ହାଉସ୍ ମହୋତ୍ସବର ପ୍ରଥମ ସଂସ୍କରଣ ୨୦୨୩ରେ ଗୋଆରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୭୫ଟି ଐତିହାସିକ ସ୍ଥାନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳୀ ଭାବେ ବିକଶିତ କରାଯିବ। ସରକାରୀ ଘରୋଇ ଭାଗିଦାରୀ ସହାୟତାରେ ଏହି ଐତିହାସିକ ସ୍ଥଳଗୁଡ଼ିକୁ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳୀରେ ପରିଣତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ‘ଭାରତୀୟ ପ୍ରକାଶ ସ୍ତମ୍ଭ ମହୋତ୍ସବ’ର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଲାଇଟହାଉସ୍ ମହୋତ୍ସବର ମୁଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ, ସାମୁଦ୍ରିକ ଇତିହାସ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରୁଥିବା ଅଧିବେଶନ, ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ଆଲୋକ ଏବଂ ଧ୍ୱନି ଶୋ, ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗାୟକଙ୍କ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ଉପକୂଳ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଯୋଗଦାନ।

ଓଡ଼ିଶାରେ ସାଗରମାଲା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ମୋଟ ୨୦ ହଜାର ୨୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ୩୬ଟି ପ୍ରକଳ୍ପ ରହିଛି। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାଯ଼ ୪,୩୩୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ୧୫ଟି ପ୍ରକଳ୍ପ ସଫଳତାର ସହ ସମାପ୍ତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ପ୍ରାୟ ୧୫୮୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ୨୧ଟି ପ୍ରକଳ୍ପ ବର୍ତ୍ତମାନ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାର ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ରହିଛି। ସାଗରମାଳା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସଫଳତା ହେଉଛି ପାରାଦୀପ ବନ୍ଦର ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଜୀବନ୍ତ ଉଦାହରଣ। ଏହି ବନ୍ଦର ଆଜି ମାଲ ପରିବହନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନମ୍ବର ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦର। ପାରାଦୀପ ବନ୍ଦର ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ୩୦୦ ଏମଟିପିଏରୁ ଅଧିକ ବିପୁଳ କାର୍ଗୋ ପରିଚାଳନା କ୍ଷମତା ସହିତ ଏକ ବୃହତ୍ ବନ୍ଦରରେ ପରିଣତ ହେବ ଏବଂ ୨୦୪୭ ଅମୃତ ଅବଧି ସୁଦ୍ଧା ୫୦୦ ଏମଟିପିଏ କ୍ଷମତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବ। ସାଗରମାଳା ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଧୀନରେ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି ପ୍ରକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକର ସଫଳ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଯୋଗୁଁ ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବନ୍ଦରରେ ଯାତାୟାତରେ ବ୍ୟାପକ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଛି। ସାଗରମାଳା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ୧୦୮ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟରେ ପାରାଦୀପ ମାଛଧରା ବନ୍ଦର ପ୍ରକଳ୍ପର ଆଧୁନିକୀକରଣ ସହିତ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ପରିକଳ୍ପନା କରିଛି। ଆଧୁନିକ ମତ୍ସ୍ୟ ବନ୍ଦର ଓଡ଼ିଶାରେ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଜନସମୁଦାର ବିକାଶ ପ୍ରୟାସ ଦିଗରେ ଏକ ଦୃଢ ପଦକ୍ଷେପ ହେବ। ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସାଗରମାଲା ଅଧୀନରେ ଓଡ଼ିଶାର ଚାନ୍ଦିପୁରରେ ୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟରେ ଏକ ମାଛଧରା ବନ୍ଦରକୁ ମଧ୍ୟ ମଞ୍ଜୁରୀ ଦିଆଯାଇଛି। ପାରାଦୀପ ବନ୍ଦରକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଶରେ ଏକ ସବୁଜ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବେ ବିକଶିତ କରାଯାଉଛି।

ଭାରତର ପୂର୍ବ ଉପକୂଳର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସାମୁଦ୍ରିକ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାୟ ୪୮୦ କିଲୋମିଟର ଉପକୂଳ ରହିଛି। ପାରାଦୀପ ବନ୍ଦର (290 ଏମଟିପିଏ କ୍ଷମତା, ୨୦୨୩-୨୪ରେ କାରବାର ହୋଇଥିବା ମାଲ୍‌ - ୧୪୫.୩୮ ଏମଟିପିଏ) ହେଉଛି ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ଥିବା ରାଜ୍ୟର ଏକମାତ୍ର ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦର। ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଅଣ-ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶ ପାଇଁ ୧୪ଟି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ସ୍ଥଳ ଚିହ୍ନଟ କରିସାରିଛନ୍ତି । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଧାମରରେ ଅଦାନୀ ଗ୍ରୁପର ୧୦୦ ଏମଟିପିଏ କ୍ଷମତା ଏବଂ ଗୋପାଳପୁରରେ ଶାପୁରଜୀପାଲୋନଜୀ ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ଷ୍ଟିଭେଡୋର ଲିମିଟେଡର ୨୫ ଏମଟିପିଏ କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ବନ୍ଦର ପୂର୍ବରୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇସାରିଛି।

*******

P.S.