ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ) ਆਈਏਐੱਸ, ਆਈਪੀਐੱਸ ਅਤੇ ਆਈਐੱਫਐੱਸ ਅਫਸਰਾਂ ਸਣੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ, ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 3 ਤੋਂ 4 ਅਕਤੂਬਰ, 2024 ਤੱਕ ਕੋਇੰਬਟੂਰ ਵਿੱਚ ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਦੋ ਦਿਨਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਮਰੱਥਾ-ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦਘਾਟਨੀ ਅਤੇ ਸਮਾਪਤੀ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਸੱਤ ਤਕਨੀਕੀ ਸੈਸ਼ਨ ਸਨ। ਵਧੀਕ ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ (ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਐੱਸਪੀ), ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ (ਐੱਸਪੀ) ਅਤੇ ਡਿਪਟੀ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਡੀਆਈਜੀ) ਰੈਂਕ ਸਣੇ ਲਗਭਗ 45 ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੇ ਭਾਗ ਲਿਆ।

3 ਅਕਤੂਬਰ, 2024 ਨੂੰ, ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ ਦੇ ਡੀਜੀ (ਆਈ), ਸ਼੍ਰੀ ਅਜੈ ਭਟਨਾਗਰ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀਵਾਲ, ਪੁਲਿਸ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ, ਤਮਿਲਨਾਡੂ, ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵਜਯੋਤੀ ਰਾਏ, ਵਧੀਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ, ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਰਜਿਸਟਰਾਰ (ਕਾਨੂੰਨ) ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜਾਂ ਵਲੋਂ ਰੋਕਥਾਮ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਦੰਡਕਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ੰਕਰ ਜੀਵਾਲ, ਡੀਜੀਪੀ, ਤਮਿਲਨਾਡੂ, ਨੇ ਕੋਇੰਬਟੂਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਨਲ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਮਰੱਥਾ-ਨਿਰਮਾਣ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਲਈ ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ।

'ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਦੁਬਿਧਾਵਾਂ - ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ' 'ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਸ਼੍ਰੀ ਅਜੈ ਭਟਨਾਗਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।

ਦੂਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਜਸਟਿਸ ਸ਼੍ਰੀ ਵੀ ਕੰਨਦਾਸਨ, ਮੈਂਬਰ, ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਰਾਜ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 'ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ' ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਝੂਠੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਿਆਂਇਕ ਸਰਗਰਮੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਸਣੇ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ਉੱਤੇ ਚਾਨਣਾ ਕੀਤਾ।

ਸ਼੍ਰੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਰਜਿਸਟਰਾਰ (ਕਾਨੂੰਨ), ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ ਨੇ ਤੀਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ‘ਪੁਲਿਸਿੰਗ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਕੇਸਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ ਵਲੋਂ ਜਾਰੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ’ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ, ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ, ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵਜਯੋਤੀ ਰੇਅ, ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਆਫ ਪੁਲਿਸ, ਕਰਨਾਟਕ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ‘ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਿਵਾਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ’ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਪ-ਆਧਾਰਿਤ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੈੱਬ-ਆਧਾਰਿਤ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਦਿਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ NHRC ਸਕੱਤਰ ਜਨਰਲ, ਸ਼੍ਰੀ ਭਾਰਤ ਲਾਲ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ‘ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ’ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ, ਅਤੇ ਇਸ ਗੱਲ’ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮਹਾਨਤਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਣਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਭਗਵਾਨ ਬੁੱਧ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ, ਡਾ. ਕਾਰਵੇ, ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਏ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਕਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਨੈਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ, ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ ਕਿੰਗ ਜੂਨੀਅਰ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਭਾਰਤ ਲਾਲ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਰਾਖੇ ਬਣਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।

ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਜੀਵ ਜੈਨ, ਸਾਬਕਾ ਮੈਂਬਰ ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ ਨੇ 'ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਨਿਆਂ ਸ਼ਾਸਤਰ' ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਦੂਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 21 ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸੁਨੀਲ ਬੱਤਰਾ ਅਤੇ ਮੇਨਕਾ ਗਾਂਧੀ ਸਣੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਿਆਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ, ਮਹਿਲਾ ਕੈਦੀਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਵਿੱਚ ਨਿਆਂਪਾਲਿਕਾ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।

ਆਖਰੀ ਸੈਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਰਜਿਸਟਰਾਰ (ਕਾਨੂੰਨ) ਨੇ 'ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਐੱਨਐੱਚਆਰਸੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਕੇਸਾਂ' 'ਤੇ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ।

****

ਐੱਨਐੱਸਕੇ/ਵੀਸੀਕੇ