కేంద్ర ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర) శ్రీ ప్రతాప్ రావు జాధవ్ నేడు ముంబయిలో ఆయుష్ మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ సమ్మిట్ 2024ను ప్రారంభించారు. 'ఆయుష్ లో అంతర్జాతీయ బంధం: మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ ద్వారా ఆయురారోగ్యాలు' అన్నది ఈ సమావేశానికి ఇతివృత్తం. ఈ సమావేశాన్ని ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ, మహారాష్ట్ర పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ, ఇతర కీలక భాగస్వాముల సహకారంతో నిర్వహించారు.

ఆయుష్ మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ సమ్మిట్‌లో కేంద్రమంత్రి శ్రీ ప్రతాప్ రావు జాధవ్ మాట్లాడుతూ.. దేశ సహజ సౌందర్యాన్ని, సంపూర్ణ ఆరోగ్య సంరక్షణను అందించే ఆయుర్వేద, యోగా, యునాని, సిద్ధ, హోమియోపతిని ఒక వేడుకగా చేస్తున్నాం. ఏటా వేలాది మంది అంతర్జాతీయ పర్యాటకులను ఈ రంగం ద్వారా ఆకర్షిస్తున్నాం. శారీరక, మానసిక, ఆధ్యాత్మిక శ్రేయస్సుతో కూడిన సమగ్ర ఆరోగ్యంపై దృష్టి కేంద్రీకరిస్తున్నాం. ఆరోగ్య పర్యాటకంలో దేశాన్ని అగ్రగామిగా నిలుపుతున్నామని అన్నారు. ప్రధాని శ్రీ నరేంద్ర మోదీ నాయకత్వంలో ఆయుష్ ప్రపంచ వ్యాప్త గుర్తింపు పొందింది. ఎయిమ్స్, రక్షణ శాఖ ఆసుపత్రుల్లో ఆయుష్ సేవలు అందిస్తున్నారు. దేశ ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థకు ఆయుష్ ప్రస్తుతం చాలా ముఖ్యమైనదిగా పేర్కొన్నారు. భారత్ చేపట్టిన జీ20 అధ్యక్ష పదవి ద్వారా ఆయుష్‌కు అంతర్జాతీయ ఖ్యాతిని తీసుకొచ్చాం, దేశవ్యాప్తంగా వివిధ ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థలు, సంస్థల్లో ఈ పద్ధతులను ఏకీకృతం చేశామని మంత్రి తెలిపారు.

ప్రజలు ప్రామాణిక ఆయుష్ సేవలను పొందేందుకు ఆసక్తి చూపుతున్నారని, అయితే చాలాసార్లు వారికి ఈ సేవల గురించి తెలియకపోవడమో, అందుబాటులో లేకపోవడం జరుగుతోందని మంత్రి తెలిపారు. ఇలాంటి సమావేశాలు అనుసంధానాన్ని పెంచుతాయన్నారు. అదేవిధంగా సాంప్రదాయ ఆరోగ్య సేవలను అందరికీ అందుబాటులోకి తెస్తాయని మంత్రి ఆశాభావం వ్యక్తం చేశారు. మహారాష్ట్రలో ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ, ఆయుష్ విశ్వవిద్యాలయాన్ని ఏర్పాటు చేయాలని ఆ రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి శ్రీ ఏక్ నాథ్ షిండేతో జరిపిన సంభాషణను ఆయన సమావేశంలో ప్రస్తావించారు.

మధుమేహం, కాలేయ వ్యాధులు వంటి ఆరోగ్య సమస్యలను ఆధారాలతో కూడిన చికిత్సలను ఆయుష్ పరిష్కరిస్తోందని, అందరికీ అందుబాటులో ఉండాలనే లక్ష్యంతో మంత్రిత్వ శాఖ పనిచేస్తోందని ప్రతాప్ రావ్ జాదవ్ తెలిపారు. ఉద్యోగులందరికీ ఉచితంగా ఆయుష్ చికిత్స అందించాలని ప్రభుత్వాన్ని కోరుతున్నామని, మండలం, తహసీల్ స్థాయిల్లో చౌక ఆయుష్ కేంద్రాల ఏర్పాటుకు కట్టుబడి ఉన్నామన్నారు. ఆరోగ్య సంరక్షణలో సంప్రదాయ పద్ధతులను సమ్మిళితం చేయడానికి మొదటి ఆయుష్ జన ఔషధి కేంద్రాన్ని అక్టోబర్ 9 న ప్రారంభిస్తున్నట్లు మంత్రి తెలిపారు. దేశవ్యాప్త 'మహిళల ఆరోగ్య పరీక్ష(హెల్త్ చెక్‌అప్)' కార్యక్రమం ఆయుర్వేదం ద్వారా ఆరోగ్య అవగాహనను పెంపొందిస్తుంది. ఆయుర్వేద దినోత్సవం సందర్భంగా 'దేశ్ కా ప్రాకృతిక్ పరీక్షణ్ - ఘర్ ఘర్ తక్ ఆయుర్వేద్' తో కోటి కుటుంబాలు లక్ష్యంగా ముంబయిలో తొలి మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ సమ్మిట్ 2024, భువనేశ్వర్ వేదికగా వివిధ కార్యక్రమాలు, ఢిల్లీలో గ్రాండ్ ఫినాలే నిర్వహించనున్నారు.

ఆయుష్ శాఖ కార్యదర్శి, వైద్య రాజేష్ కొటేచా ప్రసంగిస్తూ, "ఆయుష్ ప్రపంచ పరిధి గణనీయంగా విస్తరించింది, ఎగుమతుల్లో గొప్ప వృద్ధిని సాధించింది. ఈ రంగ పరిమాణం విపరీతంగా పెరిగింది. విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలోని ఆర్ఐఎస్ (రీసెర్చ్ ఇన్ ఇన్ఫర్మేషన్ సిస్టమ్స్) అనే స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన సంస్థ, భారతీయ సాంప్రదాయ వైద్య ఫోరం(ఎఫ్ఐటీఎం)పై అధ్యయనం చేసిందని ఆయన ఈ సందర్భంగా తెలిపారు. వారి విశ్లేషణ ప్రకారం, ఆయుష్ రంగం 2014 లో 3 మిలియన్ డాలర్ల నుండి 2020 లో 18.1 మిలియన్ డాలర్లకు పెరిగింది. ఇది ఆరేళ్లలో ఆరు రెట్లు పెరిగిందన్నారు. అంతేకాకుండా, 2023 అంచనాల ప్రకారం, ఈ పరిమాణం 24 మిలియన్ డాలర్లకు చేరుకోనుంది. ఇది 2014 నుంచి చూస్తే దాదాపు ఎనిమిది రెట్లు పెరుగుదలను సూచిస్తుంది.

ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ సలహాదారు డాక్టర్ మనోజ్ నేసరి ఆయుష్ మెడికల్ వాల్యూ అండ్ వెల్ నెస్ ట్రావెల్ సమ్మిట్ లో పాల్గొన్న 650 మందికి స్వాగతం పలికారు. ఆయుష్, మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ ను పెంచడానికి  ఇండియన్ టూరిజం డెవలప్‌మెంట్ కార్పొరేషన్ సహకారంతో, ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ, పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖతో అవగాహన ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది. ఆయుర్వేద వెల్‌నెస్ ట్రావెల్, ప్రాముఖ్యత కలిగిన పర్యాటక ప్రదేశాలను ప్రోత్సహించడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు వారివారి పర్యాటక శాఖలతో కలిసి పనిచేయాలన్నారు. ఆయుష్ చికిత్సలను కోరుకునే విదేశీ ప్రయాణికుల సంఖ్య పెరుగుతున్న సందర్భంగా, పర్యాటక సంస్థలు, బీమా అందించే సంస్థలు, ఆతిథ్య రంగ సంస్థలు సహా అన్ని భాగస్వాములు ఏకమవ్వాలని పిలుపునిచ్చారు. వీరందరూ ఈ ముఖ్యమైన రంగాన్ని ప్రోత్సహించడానికి ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణయాలను ఉపయోగించుకోవడం చాలా ముఖ్యం అని అన్నారు. వివిధ రాష్ట్రాల్లోని ఆయుర్వేదం, యోగా చారిత్రిక ప్రదేశాలను ప్రోత్సహించడానికి రాష్ట్ర ఆయుష్ శాఖలు, రాష్ట్ర ఆరోగ్య శాఖలతో కలిసి పనిచేసి, ఆయుష్ ఆధారిత వైద్య పర్యాటకాన్ని పెంపొందించాలని ఆయన అన్నారు.

పద్మశ్రీ, పద్మభూషణ్ పురస్కార గ్రహీత, అఖిల భారత ఆయుర్వేద కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు వైద్య శ్రీ దేవేంద్ర త్రిగుణ మాట్లాడుతూ, ఆయుర్వేదాన్ని ప్రోత్సహించడానికి ఆయనకున్న నిబద్ధతను తెలియజేశారు. ఆయన అంకితభావం సెంట్రల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియన్ మెడిసిన్ (సిసిఐఎం), ఆల్ ఇండియా ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఆయుర్వేద, రాష్ట్రీయ ఆయుర్వేద విద్యాపీఠ్ సహా అనేక సంస్థల స్థాపనకు దారితీసిందన్నారు. వైద్య త్రిగుణ కృషి ఫలితంగా ఆయుర్వేద పరిధి గణనీయంగా విస్తరించింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా 80 దేశాలను ప్రభావితం చేసింది, ఆయుష్ రంగానికి వైద్య శ్రీ దేవేంద్ర త్రిగుణ మార్గదర్శకుడిగా నిలిచారు.

ఆయుష్ మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ సమ్మిట్ 2024, ఆయుష్ రంగంలో సంపూర్ణ ఆరోగ్య సంరక్షణకు సంబంధించి భారతదేశాన్ని అంతర్జాతీయ కేంద్రంగా నిలబెట్టనుంది. కేంద్ర ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ, మహారాష్ట్ర పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ, ముంబైలోని కీలక భాగస్వాముల సహకారంతో ఈ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించారు.

సాంప్రదాయ భారతీయ వైద్య విధానాలైన ఆయుర్వేద, యోగా, యునానీ, సిద్ధ, హోమియోపతి (ఆయుష్)లను  ఆధునిక ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థలతో అనుసంధానించడం ద్వారా మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ (ఎంవిటి) లో భారత్ స్థానాన్ని బలోపేతం చేయడమే ఈ ఆయుష్ మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ సమ్మిట్ 2024 లక్ష్యం. ఈ సమావేశానికి మహారాష్ట్ర, గోవా, గుజరాత్, మధ్యప్రదేశ్, రాజస్థాన్ ప్రభుత్వాలకు చెందిన ఆరోగ్య, ఆయుష్, పర్యాటక శాఖ అధికారులు విశిష్ట అతిథులుగా హాజరయ్యారు.

సమావేశ ప్రధానాంశాలు:
ప్రారంభ సమావేశంలో భారతదేశంలోని విదేశీ మిషన్లతో ఇంటరాక్టివ్ సెషన్ నిర్వహించారు. మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ ను ప్రోత్సహించడానికి, ఆయుష్ సేవలందించే సంస్థలను శక్తివంతం చేయడానికి ప్రభుత్వ నిర్ణయాలు, విధానాలపై ఉన్నత స్థాయి చర్చలు జరిగాయి.

కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వ అధికారులు ప్రజెంటేషన్లు ఇచ్చారు. అనంతరం దేశంలోని విదేశీ మిషన్ల ఇంటరాక్టివ్ సెషన్ లో నియంత్రణ ప్రాథమిక ప్రణాళిక, బీమా కవరేజీ, అంతర్జాతీయ వైద్య సేవలపై చర్చ నిర్వహించారు. కేంద్ర ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ సలహాదారు, డాక్టర్ మనోజ్ నేసరి, మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వ డైరెక్టరేట్ ఆఫ్ మెడికల్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ రీసెర్చ్ కమిషనర్ డాక్టర్ రాజీవ్ డి నివాత్కర్ ఇందులో ప్రసంగించారు.


సెషన్ II: ఆయుష్, మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ లో విజయగాథలు విస్తరిస్తున్న అవకాశాలు: అంతర్జాతీయ వ్యాధిగ్రస్తులను ఆకర్షించే ప్రముఖ వెల్‌నెస్ సెంటర్లు, ఆసుపత్రుల పరిచయం. ఈ సెషన్‌లో శ్రీ జాయ్ కుమార్ సింగ్, సీఎంవో, గుజరాత్ ఆత్మనీమ్ నేచర్ క్యూర్ , శ్రీ నిఖిల్ కపూర్, సహ వ్యవస్థాపకుడు, ఆత్మంతన్ వెల్‌నెస్ సెంటర్, పూణే, శ్రీమతి నటాలీ గ్రాంట్ నందా, డైరెక్టర్, రూబీ హాల్ క్లినిక్, పూణే ప్రసంగించారు.

ప్యానెల్ డిస్కషన్స్: ఆయుష్ రంగానికి చెందిన ప్రఖ్యాత నిపుణులు, డాక్టర్ రోహిత్ మాధవ్ సానే, ఎండీ, వ్యవస్థాపకుడు మాధవ్‌బాగ్ వెల్‌నెస్, ముంబై, డాక్టర్ సౌరభ్ బి దవే, ఛైర్మన్, ధన్వంతరి సూపర్ స్పెషాలిటీ ఆయుర్వేద ఇందులో పాల్గొన్నారు. ఆయుష్ సంక్షేమ సేవలలో ప్రపంచ సహకారం కోసం ఎదురయ్యే సవాళ్లు అవకాశాలను వారు ఇందులో అన్వేషించారు.
ఈ కార్యక్రమంలో ఆయుష్ ఉత్పత్తుల తయారీదారులు, సేవా సంస్థలు ప్రదర్శన ఏర్పాటు చేశారు.

దేశంలోని అన్నీ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లోని గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఆయుష్ అవగాహన 87% నుండి 99% వరకు ఉంది. (అరుణాచల్ ప్రదేశ్ (77%) మినహా). పట్టణ భారతదేశంలో, అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో 86% కంటే ఎక్కువ అవగాహన ఉంది. ఆయుర్వేదం దేశవ్యాప్తంగా ప్రజలు అత్యధికంగా 86 శాతం పైచిలుకు వినియోగిస్తున్నారు. ఆరోగ్య బీమా సంస్థలు, ఇతర చికిత్సలతో సమానంగా ఆయుష్ చికిత్సలను అందించాలని ఇన్సూరెన్స్ రెగ్యులేటరీ అండ్ డెవలప్మెంట్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా (ఐఆర్డిఎఐ) ఏప్రిల్ 1 న కొత్త మార్గదర్శకాలను జారీ చేసింది. ఇప్పటి వరకు 49 జీవిత బీమా సంస్థలు, 69 ప్యాకేజీలను అందిస్తున్నాయి.

ఈ సదస్సు ఆయుష్ ఆరోగ్య సంరక్షణ, మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్ భవిష్యత్తు గురించి చర్చించడానికి ప్రభుత్వ అధికారులు, వెల్‌నెస్ సెంటర్లు, మెడికల్ ట్రావెల్ సంస్థలు, బీమా సంస్థలు, పరిశ్రమ నాయకులతో సహా వాటాదారులకు ఒక ప్రత్యేక వేదికను అందించింది. నియంత్రణ నిబంధనలు, అంతర్జాతీయ మార్కెట్లలో అవకాశాలు, ఆయుష్ రంగం ప్రపంచ వృద్ధిని నమోదు చేసేందుకు ఏర్పాటు చేసిన వివిధ కార్యక్రమాల ద్వారా అందరూ అవగాహన పొందారు.

ఫిక్కీ, ఇన్వెస్ట్ ఇండియా, ఐటీడీసీ, ఆయుష్‌ఎక్సిల్, ఎస్ఈపీసీల సహకారంతో జరిగిన ఈ సదస్సులో ప్రభుత్వ కీలక కార్యక్రమాలు, పరిశ్రమల లోతైన అవగాహన, మెడికల్ వాల్యూ ట్రావెల్‌లో విజయవంతమైన కేసులను చర్చించారు. మెడికల్ టూరిజం సూచీలో భారత్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా 10 వ స్థానంలో ఉంది, దేశ అగ్రశ్రేణి వెల్‌నెస్ టూరిజం గమ్యస్థానాలు సమగ్రమైన, తక్కువ ఖర్చుతో కూడిన ఆరోగ్య సంరక్షణ పరిష్కారాలను చూపుతూ, అంతర్జాతీయ రోగులను ఆకర్షించడానికి దేశ సామర్థ్యాలను ప్రధానంగా ప్రస్తావించాయి.

***