২০২৪ চনৰ ৬ আগষ্টত উত্থাপিত ৰাজ্যসভাৰ এক প্ৰশ্নৰ উত্তৰত কেন্দ্ৰীয় বন্দৰ, জাহাজ, আৰু জলপথ মন্ত্ৰী শ্ৰী সৰ্বানন্দ সোণোৱালে আজি বন্দৰসমূহৰ পৰিচালনা আৰু ব্যক্তিগতকৰণ সন্দৰ্ভত সবিশেষ তথ্য প্ৰদান কৰে।

Iকেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ অধীনস্থ ভাৰতবৰ্ষৰ ১২টা প্ৰধান বন্দৰ ক্ৰমে চেন্নাই, কোচিন, দীনদয়াল (কণ্ডলা), জৱাহৰলাল নেহৰু (নহাৱা শ্বেভা), কলকাতা, মৰ্মুগাও, মুম্বাই, নিউ মঙলদৈ, পাৰাদীপ, ভি অ’ চিদাম্বৰানাৰ (টুটিকোৰিন), বিশাখাপট্টনম, আৰু কামৰাজাৰ বন্দৰ লিমিটেড। এই ডাঙৰ বন্দৰবোৰৰ কোনোটোৱেই ব্যক্তিগতকৰণ কৰা হোৱা নাই, কিয়নো মাটি আৰু জলপৃষ্ঠৰ মালিকীস্বত্ব চৰকাৰৰ হাতত আছে। কিন্তু এই বন্দৰসমূহৰ ভিতৰত নিৰ্দিষ্ট প্ৰকল্প, বাৰ্থ বা টাৰ্মিনেলৰ বাবে ৰেহাই চুক্তিৰ জৰিয়তে ৰাজহুৱা-ব্যক্তিগত অংশীদাৰিত্ব (পিপিপি) অংশগ্ৰহণৰ অনুমতি দিয়া হৈছে। এই অংশগ্ৰহণ মুকলি প্ৰতিযোগিতামূলক নিবিদা প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে সুৰক্ষিত কৰা হয়, য’ত ৰেহাইদাতাই এটা নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ বাবে ৰাজহৰ অংশীদাৰিত্ব বা ৰয়েল্টি প্ৰদান কৰে। ৰেহাইৰ সময়সীমা শেষ হ’লে বন্দৰ সম্পত্তি বন্দৰ কৰ্তৃপক্ষলৈ ঘূৰাই দিয়া হয়। বৰ্তমান এই ডাঙৰ বন্দৰসমূহৰ ২৭৭টা বাৰ্থৰ ভিতৰত ৮৯টা বাৰ্থ পিপিপি মডেলৰ অধীনত চলি আছে।

প্ৰধান বন্দৰসমূহৰ উপৰিও ৰাজ্যিক সামুদ্ৰিক ব’ৰ্ড বা ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা তত্বাৱধান আৰু পৰিচালিত ২১৭টা অপ্ৰধান বন্দৰ আছে। এইবোৰ বিভিন্ন অঞ্চলত তলত দিয়া ধৰণে বিতৰণ কৰা হৈছে- গুজৰাট (৪৮), মহাৰাষ্ট্ৰ (৪৮), গোৱা (৫), দমন আৰু দিউ (২), কৰ্ণাটক (১৩), কেৰালা (১৭), লক্ষদ্বীপ দ্বীপপুঞ্জ (১০), তামিলনাডু ( ১৭), পুডুচেৰী (৩), অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ (১৫), ওড়িশা (১৪), পশ্চিম বংগ (১), আৰু আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপ (২৪)।

কোনো ডাঙৰ বন্দৰ ব্যক্তিগতকৰণ কৰা হোৱা নাই; কিন্তু চৰকাৰে ৰাজহুৱা-ব্যক্তিগত অংশীদাৰিত্ব (পিপিপি) আৰ্হিৰ জৰিয়তে কিছুমান প্ৰকল্পত ব্যক্তিগত সংস্থা জড়িত হোৱাৰ অনুমতি দিয়ে। বৰ্তমান এই মডেলৰ অধীনত প্ৰধান বন্দৰসমূহত ৮৯টা বাৰ্থ চলি আছে, য’ত ভূমি আৰু জলপৃষ্ঠৰ মালিকীস্বত্ব চৰকাৰৰ হাতত আছে। তাৰ সমান্তৰালকৈ বিভিনন সৰু-বৰ বন্দৰ পৰিচালনাৰ দায়িত্বও ৰাজ্যিক সামুদ্ৰিক ব’ৰ্ড আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ হাতত আছে।

*****

MJPS/AK