Ka Tnat Deiriti jong ka Sorkar Pdeng

Ki Moidam – Ka rukom tep briew ha ka por synshar Ahom

Ka Dak jong ka Deiriti ki Tai-Ahom

Posted On: 22 JUL 2024 8:07PM by PIB Shillong

Ka India ka la pynlong ia ka Jingialang World Heritage Committee ha ka sien ba nyngkong. Ka la sdang naduh ka 21 haduh 31 tarik Naitung 2024 ha Bharat Mandapam ha New Delhi. Ka World Heritage Committee ka ju iakynduh shisien shi snem bad ka shim jingkitkhlieh ban peit ia baroh ki bynta ha kaba iadei bad ka World Heritage bad rai ia ki jaka ban pynrung ha ka thup World Heritage.

Ka jingialang ba 46 jong ka World Heritage Committee ha u 2024 kan peit bniah ia 27 tylli ki jingthep kyrteng na kylleng ka pyrthei, kynthup 19 tylli ki jaka ba iadei bad ka Deiriti, 4 tylli ki kiba la long lypa, 2 tylli ki jaka ba iakhleh bad 2 tylli ki jingpynkylla ia u pud u sam. Na kine, la pynkhreh ban peit bniah ia ki Moidam jong ka India – ka jaka tep briew ha ka por synshar Ahom hapoh ka thup Cultural Property.

 

Ki Moidam – ki jaka tepbriew ha ka por synsharAhom

https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image001XMHJ.png https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image002UPHL.png

Ki Tai Ahom, kidei kiba wan na China, ki la seng ia ka nongbah jong ki ha ki bynta bapher bapher jong ka them Wah Brahmaputra naduh ka spah snem 12 haduh 18 CE. Kawei na ki jaka ba kyrpang napdeng kine kadei ka Choraideo, ha kaba ki Tai Ahom ki la seng ia ka nongbah ba nyngkong jong ki hapoh ka Chau-lung Siu-ka-pha ha ki kjat jong u lum Patkai. Ia kane ka jaka ba kyntang, kaba la tip kum Che-rai-doi lane Che-tam-doi, la pynkyntang katkum jinglehniam kaba pyni ia ka jingngeit jong ki Tai Ahom. Ha ki spah snem, ka Choraideo ka la bat ia ka jinglong kongsan jong ka kum ka jaka tep briew ha kaba ki mynsiem ba la leit noh na ki longiing syiem jong ki Tai –Ahom ki leit sha kawei pat ka pyrthei.

Ka Nongrim katkum ka Histori

Ki jaitbynriew Tai- Ahom ki ngeit ba ki syiem jong ki kilong kiba riewblei, kaba ialam sha ka jingseng ia ka dustur tep briew kaba kyrpang: ka jingshna ia ki Moidam, lane ki lum ba rit ban tep ia ki syiem. Kane ka dustur ka la neh 600 snem, kaba paw lyngba ka jingpyndonkam ia ki tiar bapher bapher bad ki rukom saindur ba kylla katkum ka por. Nyngkong la pyndonkam ia ki dieng, bad da ki maw bad ki maw-it, ka jingshna ia ki Moidam kalong kaba bniah bha ia kaba la batai ha ka Changrung Phukan, ka jingthoh jong ki Ahom. La pynlongia ki jinglehniam kiba pyni ia ka jinglong jingman jong ka imlang sahlang ki Tai – Ahom.

Ka jingtih ka pyni ba man ka kamra ka don ka rynsan hapdeng ha kaba la pynthiah ia ka met. Ki tiar ba pyndonkam uba la khlad ha ka por ba u dang im, kum ka dak jong ki syiem, ki tiar ba shna da ka sieng lane bniat hati lane ka nar, ki kynjri ksiar, ki tiar ceramic, ki tiar iakhun, ki jain bad ki briew (tang na ka jait Luk-kha-khun) la tep bad u syiem jong ki.

https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image003BLVR.png https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image004U5P6.png

Ki bynta jingsaindur

Ki Moidam ki don ia ki lum rit, kiba ar mala ba rah ban rung lyngba ki lynti ba la shna. Ki kamra ki don ia ki rynsan ba kham kynjang hapdeng ha kaba la pynthiah ia ka met ryngkat bad ki dak jong ki Syiem, ki tiar iakhun bad ki tiar shimet jong ki. Ka jingshna ia kine ki lum jingtep ka kynthup ia ki maw-it, ka khyndew bad ka jingkynton ia ki jingthung jingtep, kaba pynkylla ia ka jaka sha ki lum ba rit ba iahap ia ki lum kiba heh.

https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image00506AW.png

https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image0060I7M.png

Ka jingkongsan ha ka deiriti

Ka jingbteng ka dustur Moidam ha Choraideo ka pyni ia ka jingkordor ha ka pyrthei hapoh ka thup jong ka UNESCO. Kane ka jaka tep ym tangba ka pyni ia ki jingngeit jong ki Tai-Ahom shaphang ka jingim, jingiap bad ka jingim hadien ka jingiap hynrei ka long ruh ka dak jong ka jingithuh ia ka deiriti jong ki hapdeng ki jingkylla sha ka niam Bhuddhism bad Hinduism hapdeng ki briew. Ka jingphaikhmat sha ki Moidam ha Choraideo ka dei kaba heh tam, ha kaba la pynneh pynsah ia ki rukom tep briew jong ki Tai – Ahom.

Ki Sienjam jingpynneh pynsah

Hapdeng ki jingeh kum ka jingpynpra da ki nongwad ksiar ha ka spah snem ba 20, ki sienjam jong ka Archaeological Survey of India bad ka Assam State Department of Archaeology la pynneh pynsah ia ka burom jong ka Choraideo. La iada hapoh ki ain jong ka ri bad ka jylla, la bteng ban pynneh pynsah ia kane ka jaka ban iada ia ka jingtei ia kine ki jaka bad ruh ia ka deiriti.

https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image0071E6Y.png

 

Ki jingianujor bad kiwei ki jaka ba iasyriem

Lah ban ianujor ia ki Moidam jong ka Choraideo bad ki lum jingtep jong ki syiem ha China bad ki pyramid jong ki pharaoh ha Egypt, ka pyni ia ki phang pdeng jong baroh ban pyndonburom bad pynneh pynsah ia ka pateng jong ki syiemlyngba ki jaka tep. Hapoh ki jaka ba bud ia ka deiriti Tai – Ahom ha Southeast Asia bad ka thain shatei jong ka India, ka Choraideo ka paw bha namar ka jingheh jong ka bad ruh ka jingkongsan jong ka ha ki kam ba kyntang.

Ka Choraideo ha ki kjat jong ki lum Patkai kalong ka dak jong ka pateng ki Tai Ahom, kaba pyni ia ki jingngeit, ki jingleh niam bad ka jingtbit jong ki ban tei jingtei. Kum ka jaka kaba la kylla namar ki spah snem ki jingtep ia ki Syiem, kane ka jaka ka bteng ban wanrah ia ka jingsngew kyntang ha kaba lah ban iohi ia ka jingkylla jong ka deiriti bad ki jingngeit jong ki Tai – Ahom. La pynneh ia kane ka jaka bad mynta ka long kum ka dak jong ka imlang sahlang Tai – Ahom ha ka them Wah Brahmaputra. Ki Moidam jong ka Choraideo ki pyni ia ka jingtbit ha ki kam tei jingtei, ka deiriti bad ka pynkynmaw ruh ia ka jingiadei kaba iajan hapdeng ki riew Tai – Ahom bad ka shyiap ka khyndew bad ruh bad ki Syiem jong ki kiba la khlad noh.

 

Shon hangne ban ioh ia ka PDF:

Ki Tyllong



(Release ID: 2035438) Visitor Counter : 6


Read this release in: English