શિક્ષણ મંત્રાલયના શાળા શિક્ષણ અને સાક્ષરતા વિભાગ (DoSEL)ના સચિવ શ્રી સંજય કુમારે 28 જૂન, 2024ના રોજ ભારતીય ભાષાઓમાં જિલ્લા, રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય સ્તરની લેખન સ્પર્ધાઓના આયોજન માટે એક મંચની રચના કરવા અંગે ચર્ચા કરવા માટે એક હિતધારક પરામર્શ બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી. આ બેઠકમાં ડોસેલ, સીબીએસઈ, એનબીટી, એનસીઈઆરટી, નવોદય વિદ્યાલય સમિતિ (એનવીએસ), એસસીઈઆરટીના અધિકારીઓ અને 9 રાજ્યોના પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો હતો.

સહયોગ અને આગળ વધવું

શ્રી સંજય કુમારે વિવિધ હિતધારકો સાથે જોડાણ કરીને આ પ્રયાસોને એક માળખાગત માળખામાં સંકલિત કરવાનાં મહત્ત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, DoSE&L મૂલ્યાંકન પ્રક્રિયામાં તેમને ટેકો આપવા માટે એસસીઇઆરટીનો ટેકો મેળવીને ભાષાના નિષ્ણાતો અને સીબીએસઇને સામેલ કરીને બહુભાષીયવાદના ઉદ્દેશને પૂર્ણ કરશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે, શાળાઓ રાજ્ય/જિલ્લા સ્તરે વિવિધ ભાષાઓમાં સ્પર્ધાઓનું આયોજન કરશે, સીબીએસઇ દ્વારા આયોજિત રાષ્ટ્રીય કક્ષાની સ્પર્ધા માટે સહભાગીઓને શોર્ટલિસ્ટ કરશે. શ્રી સંજય કુમારે એસસીઈઆરટી અને નેશનલ બુક ટ્રસ્ટ (એનબીટી) વચ્ચે રાષ્ટ્રીય ડિજિટલ પુસ્તકાલય માટે લોકપ્રિય પ્રાદેશિક ભાષાનાં પુસ્તકોની ઓળખ કરવા અને તેને ઓનબોર્ડ પર જોડવા અપીલ કરી હતી.

જેએસ (માહિતી અને ટેકનોલોજી) શ્રીમતી પ્રાચી પાંડેએ માહિતી આપી હતી કે, વાંચન અને લેખનનાં સંબંધમાં રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા પ્રયાસો અને પહેલો જુલાઈ, 2024નાં મધ્યમાં આયોજિત આગામી સમીક્ષા બેઠક દરમિયાન ચર્ચાનો મુખ્ય વિષય બની રહેશે. હિતધારકની સલાહ ડીઓએસઇએલ અને વિવિધ હિતધારકો દ્વારા તમામ સ્તરે ભારતીય ભાષાઓમાં વાંચન અને લેખન કૌશલ્યને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક વિસ્તૃત પ્લેટફોર્મ ઊભું કરવા સંયુક્ત પ્રયાસને સૂચવે છે.

વાંચન અને લેખન કૌશલ્ય વધારવું

આ પહેલનો ઉદ્દેશ વિવિધ ભાષાઓમાં વિદ્યાર્થીઓના વાંચન અને લેખન કૌશલ્યને પ્રોત્સાહન આપવા, બહુભાષીવાદને પ્રોત્સાહન આપવા અને બાળકોને તેમની માતૃભાષામાં પોતાને વ્યક્ત કરવા પ્રોત્સાહિત કરવા માટે એક પદ્ધતિ વિકસાવવાનો છે. વય જૂથો, સહભાગી ભાષાઓ અને લેખન કૌશલ્યના પ્રકારો જેવા મુખ્ય પાસાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જેને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે.

શ્રેષ્ઠ પ્રયાસોની વહેંચણી

સી.બી.એસ.ઇ. અને વિવિધ રાજ્યોના પ્રતિનિધિઓ દ્વારા તેમની હાલની લેખન સ્પર્ધાઓ અને વાંચન પહેલ પ્રદર્શિત કરીને પ્રસ્તુતિઓ આપવામાં આવી હતી. ચાવીરૂપ ઉદાહરણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

· સીબીએસઈની એક્સપ્રેશન સીરીઝ: સી.બી.એસ.ઈ.ના વિદ્યાર્થીઓ માટે ત્રિમાસિક પ્રવૃત્તિ, જેમાં દર ત્રિમાસિક ગાળામાં આશરે 5 લાખ સહભાગીઓને આકર્ષવામાં આવ્યા છે.

· આંધ્રપ્રદેશનો સ્પેલ બી કાર્યક્રમઃ પસંદ કરેલા રાજ્યોમાં મંડલ, જિલ્લા અને રાજ્ય સ્તરે હાથ ધરવામાં આવે છે;

· છત્તીસગઢનો સિધી કાર્યક્રમઃ મુખ્યત્વે ચાર આદિવાસી ભાષાઓમાં વાંચન અને લેખન કૌશલ્યને પ્રોત્સાહન આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે: હલ્બી, ભાદરી, છત્તીસગઢી અને ગોંડી;

· આસામનો ગુણોત્સવ: પ્રાથમિક શાળાઓમાં શિક્ષણની ગુણવત્તા વધારવાનો ઉદ્દેશ ધરાવતી આ પહેલ છે, જેમાં વાંચન, લેખન અને ગણિતના શિક્ષણના સ્તરનું મૂલ્યાંકન અને સુધારણા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે.

· ઉત્તર પ્રદેશની "કહાની સુનાને કી પ્રતિયોગિતા": પુરુષ અને સ્ત્રી શિક્ષકો માટે જિલ્લા અને રાજ્ય કક્ષાની વાર્તા કહેવાની સ્પર્ધા;

· તામિલનાડુના ઇલામ-થેડી કાલવી: ગૂગલના સહયોગથી ધોરણ 3થી 9 માટે બે સપ્તાહની વાંચન મેરેથોનનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. અને

· કર્ણાટકનો નાલી કાલી કાર્યક્રમઃ ધોરણ 1 થી 3 ના વિદ્યાર્થીઓને લક્ષ્યમાં રાખે છે, મૂળભૂત સાક્ષરતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને બાળકોની લાઇબ્રેરીઓની સ્થાપના કરે છે.