କୃଷି ଓ କୃଷକ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ (ଡିଏଆଣ୍ଡଏଫ୍ ଡବ୍ଲୁ ) ପକ୍ଷରୁ ୨୭ ଜୁନ୍ ୨୦୨୪ରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀଠାରେ "ଅଭିନବ କୃଷି ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତର କୃଷି ବ୍ୟବସାୟ ସମ୍ଭାବନାକୁ ଉନ୍ମୋଚନ" ଶୀର୍ଷକ ଏକ କର୍ମଶାଳା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀ, ବିଶେଷଜ୍ଞ ଏବଂ ଅଂଶୀଦାରମାନେ ଏକାଠି ହୋଇ କୃଷି ଅର୍ଥ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଗତିବିଧି ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ ।

କୃଷି ଏବଂ କୃଷକ କଲ୍ୟାଣ ବିଭାଗ ସଚିବ ଶ୍ରୀ ମନୋଜ ଆହୁଜା ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ କୃଷି ଅର୍ଥର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରୀତ ଆଭିମୁଖ୍ୟରୁ ଚାହିଦା ଭିତ୍ତିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ । କୃଷି ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା (ଏଭିସି)କୁ ଅଧିକ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ ବିକଶିତ କରିବା ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବଜାର ସହିତ ଏହାକୁ ଯୋଡ଼ିବା ପାଇଁ ଆମକୁ କେବଳ ଯୋଗାଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଥିବା ଅଭାବଦୂର କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ବଜାର ଚାହିଦା ପୂରଣ କରିବା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଏଭିସି ବିକାଶ ପାଇଁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ର ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଶ୍ରୀ ଆହୁଜା ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତୀକରଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟାପକ ନୀତି ଢାଞ୍ଚାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ ।

ଶ୍ରୀ ଆହୁଜା ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ ପରିଶୋଧର କ୍ଷମତା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ବିଲ୍ ଡିସକାଉଣ୍ଟିଂ, ବ୍ରିଜ୍ ଫାଇନାନ୍ସିଂ ଏବଂ ରିସ୍କ ହେଜିଂ ଭଳି ଆର୍ଥିକ ଉପକରଣ ପ୍ରଚଳନ କରିବାକୁ ଶ୍ରୀ ଆହୁଜା ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ସରଳ ପ୍ରୟୋଗ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ଅମଲାତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହ୍ରାସ ସହିତ ଏକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି।

ଅର୍ଥନୀତିକ ସେବା ବିଭାଗର ସଚିବ କୃଷି ଋଣ ଉପଲବ୍ଧତାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବୃଦ୍ଧି ଘଟି କୃଷି ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଫାଇନାନ୍ସିଂ (ଏଭିସିଏଫ୍) ଢାଞ୍ଚା ମଧ୍ୟରେ ଠିକ୍ ସମୟରେ ଋଣ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ଡିଜିଟାଲ୍ ଆର୍ଥିକ ସେବାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଉପରେ ଆର୍ଥିକ ସେବା ବିଭାଗର ସଚିବ ଡ. ବିବେକ ଯୋଶୀ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ। ସମଗ୍ର ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ କୃଷକମାନଙ୍କୁ ସହାୟତା କରିବା ପାଇଁ ଋଣ ର ଅବାଧ ଏବଂ ସୁଲଭ ଉପଲବ୍ଧତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଉପରେ ଆମର ଧ୍ୟାନ ରହିଛି ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି। ବିଶେଷ କରି ଉଚ୍ଚ ମୂଲ୍ୟର କୃଷି ବଜାରରେ ଶେଷ ମାଇଲ ଋଣ ଉପଲବ୍ଧତା ଏବଂ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଆର୍ଥିକ ଉତ୍ପାଦ ଯୋଗାଇବାରେ ଏନବିଏଫସି, ଫିନଟେକ୍ ଏବଂ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଉପରେ ସେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ ।

ଏହି କର୍ମଶାଳାରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହଯୋଗକୁ ସୁଗମ କରିବା, ସମାଧାନର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ଅଭିନବ କୃଷି ଆର୍ଥିକ ସମାଧାନ ସହିତ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ାରୋପ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି କର୍ମଶାଳାରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ଶିଳ୍ପ, ଫାଇନାନ୍ସିଂ ଏଜେନ୍ସି, ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନକାରୀ ସଂସ୍ଥା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ବିଭାଗର ଦୃଢ଼ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ସହଯୋଗ ଏବଂ ଭାଗିଦାରୀ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମଞ୍ଚ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲା, ଯାହା ଭାରତର କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିବର୍ତନମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ପଥ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିଥିଲା । ଏଥିରେ ଆଇସିଆରଆଇଇଆରର ପ୍ରତିହତ ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଫେସର ଅଶୋକ ଗୁଲାଟିଙ୍କ ଭଳି ବିଶିଷ୍ଟ ବକ୍ତାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ରଣନୈତିକ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁମାନେ କୃଷକଙ୍କ ଆୟରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଚାହିଦା ଭିତ୍ତିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାର ଗୁରୁତ୍ୱ, ଖାଦ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ପୋଷଣ ଦିଗ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଏବଂ କୃଷିରେ ଜଳବାୟୁ ସ୍ଥିରତା ବିକଶିତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ ।

ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କୁ ସ୍ୱାଗତ କରି ଡି ଏ ଆଣ୍ଡ ଏଫ ଡବ୍ଲ୍ୟୁର ଯୁଗ୍ମ ସଚିବ (କ୍ରେଡିଟ୍) ଶ୍ରୀ ଅଜିତ କୁମାର ସାହୁ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ କୃଷି ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଫାଇନାନ୍ସିଂ (ଏଭିସିଏଫ୍) ପାଇଁ ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି କହିଥିଲେ ଯେ ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା କୃଷି ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ ସଂଯୋଜିତ (ଜିଭିଏ) ୧୦୫ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାରେ ପହଞ୍ଚିବ।

ନାବାର୍ଡର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଶ୍ରୀ କେ. ଭି ଶାଜି କୃଷକମାନଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ଉପଲବ୍ଧତାରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ଏବଂ ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଏଫପିଓମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱସନୀୟ ଡାଟା ଉପଲବ୍ଧତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ର ଜରୁରୀ ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ, କାରଣ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ସଚେତନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ତଥ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ସାର୍ବଜନୀନ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ବିକାଶ ପାଇଁ ସେ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ କୃଷି ଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ, ବ୍ରାଣ୍ଡିଂ ଏବଂ ମାର୍କେଟିଂ ର ସୁବିଧା ରହିଛି। ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ସମବାୟ ସମିତିର ପ୍ରଶାସନିକ ଢାଞ୍ଚାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ସମନ୍ୱିତ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା କୁ ଆଗେଇ ନେବ ।

ବୀମା ଏବଂ ପିଏମ୍‌ଏଫବିୱାଇ ର ସିଇଓ ଶ୍ରୀ ରିତେଶ ଚୌହ୍ୱାନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଫସଲ ବୀମା   (ପିଏମଏଫବିୱାଇ) ନାମକ ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ଏକ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ । ଶ୍ରୀ ଚୌହାନ କୃଷି-ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆର୍ଥିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସରକାରଙ୍କ ସାମଗ୍ରିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସମଗ୍ର କୃଷି ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ବ୍ୟାପକ ବିପଦ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ । ଋଣ ଉପଲବ୍ଧତାକୁ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ କରିବା ଏବଂ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହାୟକତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ସାରଥୀ, ଏଆଇଡିଇ, କିଷାନ ଋଣ ପୋର୍ଟାଲ ଏବଂ ଆଗ୍ରିଷ୍ଟାକ୍ ଭଳି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ମାଧ୍ୟମରେ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଉପଯୋଗ ଉପରେ ସେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ।

କ୍ଲଷ୍ଟର ଭିତ୍ତିକ ଆଭିମୁଖ୍ୟ, ଅଭିନବ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ କୃଷକ ଉତ୍ପାଦକ ସଂଗଠନ (ଏଫପିଓ)ଙ୍କୁ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳାରେ ସମନ୍ୱିତ କରିବା ସମେତ କୃଷି ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଆର୍ଥିକ ସହାୟତାର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ପ୍ୟାନେଲ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ବିଭିନ୍ନ ପୃଷ୍ଠଭୂମିର ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ବୁଝାମଣା ଏବଂ ଅନୁଭୂତି ବାଣ୍ଟି ବାର୍ତ୍ତାଳାପକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ।

ଦଳଗତ ଆଲୋଚନାରେ କୃଷି ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ କ୍ଲଷ୍ଟର-ଆଧାରିତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ, ନବୀନ ବିତ୍ତପୋଷଣ ପ୍ରଣାଳୀ ଏକ କୃଷକ ଉତ୍ପାଦକ ସଂଗଠନଗୁଡିକ (ଏଫବିଓ)ର ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ଏକୀକୃତ କରିବା ସାମିଲ ରହିଛି ।

*******

NS/SLP