భారతీయ రైల్వే, ప్రతి సంవత్సరంలాగే, ఈ సంవత్సరం ప్రపంచ పర్యావరణ దినోత్సవం "మన భూమి, మన భవిష్యత్తు" అనే ఇతివృత్తానికి అనుగుణంగా జూన్ 5, 2024న ప్రపంచ పర్యావరణ దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంది. ఈ సందర్బంగా భూమి పునరుద్ధరణ, ఎడారీకరణను నిలువరించడం, కరువును తట్టుకునే శక్తిపై దృష్టి సారించింది. ఈ కార్యక్రమానికి రైల్వే బోర్డు చైర్‌పర్సన్,  సీఈఓ శ్రీమతి జయ వర్మ సిన్హా, రైల్వే బోర్డు ఇతర సీనియర్ అధికారులు హాజరయ్యారు. రైల్వే బోర్డు చైర్‌పర్సన్, సీఈఓ, రైల్వే అధికారులను మరింత పర్యావరణ పరిరక్షణ కార్యక్రమాలలో పాల్గొనాలని సూచించారు. 

ఈ సంవత్సరం, భారతీయ రైల్వేలు జూన్ 2024 నెలలో పర్యావరణంపై ప్రవర్తనా మార్పుల ప్రభావం గురించి ప్రజలను చైతన్యపరిచే లక్ష్యంతో 'మిషన్ లైఫ్'పై సామూహిక సమీకరణ కోసం ప్రధాన ఔట్రీచ్ కార్యక్రమాలను చేపడుతోంది. ఇప్పటికి, 249 అవగాహన కార్యక్రమాలు, అన్ని భారతీయ రైల్వేలలో 147 యాక్షన్ ఈవెంట్‌లు నిర్వహించడం జరిగింది, ఇందులో 4921 మంది పాల్గొన్నారు. భారతీయ రైల్వేలలో మొత్తం 4395 ‘మిషన్ లైఫ్’ ప్రతిజ్ఞలు కూడా నిర్వహించారు.

భారతీయ రైల్వేలు సామూహిక రవాణాకు పర్యావరణ అనుకూల సాధనం. పర్యావరణ పరిరక్షణ కోసం, కాలుష్యం/జిహెచ్ జి  ఉద్గారాలను తగ్గించడం, వనరులు, ఇంధన సామర్థ్యాన్ని ప్రోత్సహించడం, సుస్థిరతకు దోహదం చేయడం ద్వారా పర్యావరణంపై సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపే నిరంతర కార్యక్రమాలను రైల్వేలు చేపడుతోంది. స్థిరంగా ఉండటానికి ఐఆర్ తీసుకున్న కొన్ని ప్రధాన విధాన కార్యక్రమాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:

• భారతీయ రైల్వేలు ఏప్రిల్'2024 వరకు 63,456 రూట్ కిలోమీటర్లు (ఆర్ కే ఎం లు) విద్యుదీకరించింది, ఇది భారతీయ రైల్వే మొత్తం బ్రాడ్-గేజ్ నెట్‌వర్క్‌లో 96% కంటే ఎక్కువ. 
• మొత్తం 2637 స్టేషన్లు, సర్వీస్ భవనాలు 177 మెగావాట్ల మొత్తం విద్యుత్ ఉత్పత్తి సామర్థ్యంతో సోలార్ రూఫ్-టాప్ ప్లాంట్లు ఏర్పాటు చేయడం జరిగింది.
• సూపర్-ఈసిబిసి సమ్మతితో రైల్వే స్టేషన్లు, ఇతర భవనాల పునరుద్ధరణ కోసం ఇంధన సామర్థ్య మార్గదర్శకాలు జారీ అయ్యాయి. ఈ సూపర్ ఈసిబిసి మార్గదర్శకాలు వాతావరణానికి ప్రతిస్పందించే భవన రూపకల్పన, శక్తి సామర్థ్య సాంకేతికతల ద్వారా విద్యుత్ డిమాండ్‌ను తగ్గించే లక్ష్యంతో అభివృద్ధి జరిగింది. 
• ప్రధాన రైల్వే స్టేషన్ల పున: అభివృద్ధి కోసం, ఐఆర్ పర్యావరణ నిర్వహణ ప్రణాళిక రూపంలో మార్గదర్శకాలను అందించింది. పరిసర ప్రాంతాలలో నిర్మాణ ప్రభావాలను తగ్గించడానికి జోనల్ రైల్వేలలో ఈ మార్గదర్శకాలను అనుసరించాలి. 
• విధానపరమైన చొరవగా, ఐఆర్ దాని సరుకు రవాణా వినియోగదారులకు "రైల్ గ్రీన్ పాయింట్లు" అని పిలిచే కార్బన్ పొదుపు పాయింట్లను కేటాయించే భావనను ప్రవేశపెట్టింది, ఇది కార్బన్ ఉద్గారాల అంచనా ఆదా వివరాలను అందిస్తుంది. పర్యావరణ ప్రభావాన్ని సృష్టించడంలో కస్టమర్ భాగస్వామ్యం ఈ చొరవ భవిష్యత్తులో రైలు ద్వారా మరింత రవాణా చేయడానికి వారిని ప్రేరేపిస్తుంది. 
• భారతీయ రైల్వే రీసైక్లింగ్, తగ్గింపు, దాని బాధ్యతాయుతమైన పారవేయడాన్ని నొక్కిచెప్పే సమగ్ర వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ వ్యూహాలను అమలు చేసింది. హరిత ప్రదేశాన్ని సృష్టించడం, ప్రమాదకర వ్యర్థ పదార్థాలను సక్రమంగా పారవేయడం, భూగర్భ జలాల నీటిని రీఛార్జ్ చేయడం ద్వారా భూమి క్షీణతను నియంత్రించవచ్చు.
• భారతీయ రైల్వే దాని ఉత్పత్తి ప్రక్రియలో ఎనర్జీ ఎఫిషియెంట్‌గా ఉండటానికి ప్రధాన చర్యలు తీసుకుంది. ప్రస్తుతం మొత్తం 8 పియులు, 44 వర్క్‌షాప్‌లు ఐఎస్ఓ-50001 సర్టిఫికేట్ పొందాయి, ఇది ఇంధన సంరక్షణ, శక్తి సామర్థ్యం పట్ల నిబద్ధతను చూపుతుంది. 
• పర్యావరణ నిర్వహణ వ్యవస్థను ఐఎస్ ఓ 14001కి అమలు చేయడానికి దాదాపు 700 ప్రధాన రైల్వే స్టేషన్‌లు ధృవీకరించారు. ఇంకా, భారతీయ రైల్వేలు దాదాపు 65 ఎఫ్ల్యూయెంట్ ట్రీట్‌మెంట్ ప్లాంట్లు, 86 వాటర్ రీసైక్లింగ్ ప్లాంట్లు, 90 మురుగునీటి శుద్ధి ప్లాంట్లు, 18 వ్యర్థాల నుండి ఇంధన వ్యర్థాల వరకు, 186 వ్యర్థాల వరకు,  32 సాలిడ్ వేస్ట్ మేనేజ్‌మెంట్ ప్లాంట్లు  ఏర్పాటు చేసింది.  దాదాపు 208 స్టేషన్లలో కంపోస్టింగ్ ప్లాంట్లు ఉన్నాయి. 193 రైల్వే స్టేషన్లలో మెటీరియల్ రికవరీ సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. 
• ప్రధాన రైల్వే స్టేషన్లలో దాదాపు 826 ప్లాస్టిక్ వాటర్ బాటిల్ క్రషింగ్ మెషీన్లను ఏర్పాటు చేశారు.
• మా, క్లీన్ ఇండియా ఉద్యమంలో భాగంగా, పరిశుభ్రమైన వాతావరణాన్ని అందించడానికి ఐఆర్ అనేక కార్యక్రమాలు చేపట్టింది:

1. ఐఆర్ లు దాని అన్ని కోచ్‌లలో బయో-టాయిలెట్‌ల అమరికను నిర్ధారించాయి, ఇది రైళ్ల నుండి మానవ వ్యర్థాలను నేరుగా విడుదల చేసే సమస్యను తొలగించింది. టాయిలెట్లలో నీటి వినియోగాన్ని తగ్గించే లక్ష్యంతో ఒక అడుగు ముందుకేసి, కొత్త కోచ్‌లలో బయో-వాక్యూమ్ టాయిలెట్ల ఫిట్‌మెంట్‌ను ఐఆర్ ప్రారంభించింది. 
2. 2023-24 సంవత్సరంలో రైల్వేలో మొత్తం 76 లక్షల మొక్కలు నాటారు.

****