બંદરો, જહાજ અને જળમાર્ગ મંત્રાલય (એમઓપીએસડબલ્યુ)એ રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ દિવસની ઉજવણી નિમિત્તે રમતગમત દિવસની ઉજવણી કરી હતી. 05 એપ્રિલ, 2024ના રોજ નવી દિલ્હીના અક્ષરધામના કોમનવેલ્થ સ્પોર્ટ્સ સ્ટેડિયમ ખાતે સ્પોર્ટ્સ ડે ઇવેન્ટનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં દરિયાઈ ઉત્સાહીઓ, વ્યાવસાયિકો અને મહાનુભાવો જોવા મળ્યા, જેમાં દરિયાઈ ઉદ્યોગની વિરાસત અને સ્થિતિ સ્થાપકતાની જીવંત ઉજવણીના પ્રતીક સમાન હતી.

આ દિવસ 1919માં આજના જ દિવસે મુંબઈથી લંડન સુધીની તેની પ્રથમ સફર દરમિયાન પ્રથમ ભારતીય માલિકીના જહાજ "એસ એસ લોયલ્ટી"ની શરૂઆતની યાદમાં ઉજવવામાં આવે છે. એસ.એસ. લોયલ્ટી, દરિયાઇ પરાક્રમનું પ્રતીક છે, જે ન માત્ર ઊંચા સમુદ્રના માધ્યમથી નેવિગેટ કરાયું, પરંતુ દરિયાઇ સમુદાયને વ્યાખ્યાયિત કરનારી એકતા અને ધૈર્યની ભાવનાનું ઉદાહરણ પણ પુરું પાડ્યું છે.

એમઓપીએસડબલ્યુ હેઠળ ડીજી શિપિંગ દ્વારા આ વર્ષે આયોજિત સ્પોર્ટ્સ ડે ઇવેન્ટમાં કામરેડી અને એથ્લેટિસિઝમના હાર્દનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં દરિયાઇ ઉદ્યોગના વિવિધ ક્ષેત્રોના સહભાગીઓને એકઠા કરવામાં આવ્યા હતા. ઉપસ્થિતો અસંખ્ય લોકોએ રમતગમત પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ થયા હતા, ટીમની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું અને દરિયાઇ સંસ્કૃતિની ગતિશીલ પૃષ્ઠભૂમિ વચ્ચે તંદુરસ્ત જીવનશૈલીને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.

આ કાર્યક્રમની શરૂઆત ઔપચારિક ઉદ્ઘાટન સાથે થઈ હતી, જેમાં આદરણીય હસ્તીઓ અને ઉદ્યોગના અગ્રણીઓ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા, જેમણે દરિયાઈ ક્ષેત્રના સમૃદ્ધ વારસા અને આશાસ્પદ ભવિષ્યને પ્રતિબિંબિત કરતા પ્રેરણાદાયી પ્રસંગો વર્ણવ્યા હતા. ત્યારબાદ સહભાગીઓએ સ્પર્ધાત્મક રમતોની શ્રેણીમાં ભાગ લીધો હતો, જેમાં ફૂટબોલ, વોલીબોલ, ડિસ્કસ થ્રો, શોટ પુટ, જેવલીન થ્રો, હાઇ/લોંગ જમ્પ, રિલે રેસ, 100 મીટર/200 મીટર/400 મીટર રેસનો સમાવેશ થાય છે, જે દરિયાઇ પ્રયાસોના પર્યાય સાહસિક જુસ્સાને રજૂ કરે છે.

આ પ્રસંગે એમઓપીએસડબલ્યુનાં સચિવ શ્રી ટી. કે. રામચંદ્રને વૈશ્વિક વેપાર, આર્થિક સમૃદ્ધિ અને પર્યાવરણીય પ્રબંધન માટે દરિયાઈ સમુદાયનાં અવિરત સમર્પણ અને પ્રદાન માટેનાં પ્રયાસોની પ્રશંસા કરી હતી. તેમણે દરિયાઈ ક્ષેત્રની અંદર નવીનતા, સ્થાયીત્વ અને સર્વસમાવેશકતાને પ્રોત્સાહન આપવાની મંત્રાલયની કટિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો, જેથી વિકસતાં પડકારોનો સામનો કરવા તેની સતત વૃદ્ધિ અને સ્થિતિ સ્થાપકતા સુનિશ્ચિત થઈ શકે.

નોંધનીય છે કે આ કાર્યક્રમની શરૂઆત નવી દિલ્હીમાં ડાયરેક્ટર જનરલ ઓફ શિપિંગ અને અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓની હાજરીમાં પોર્ટ, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રાલયના સચિવ દ્વારા 29 માર્ચ, 2024ના રોજ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના લેપલ પર 'મર્ચન્ટ નેવી ફ્લેગ'ના પિન સાથે કરવામાં આવી હતી.

રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ દિવસ પર એમઓપીએસડબલ્યુ અંતર્ગત વિવિધ પોર્ટ અને દરિયાઈ સંસ્થાઓએ નાવિકોનાં ગૌરવ અને સમર્પણની યાદ અપાવી હતી, જેનું ઉદાહરણ મેરીટાઈમએક્સસેલન્સનું ઉદાહરણ પૂરું પાડે છે. નવી મેંગ્લોર પોર્ટ ઓથોરિટીએ સીમેન્સ મેમોરિયલ પર શ્રદ્ધાંજલિ સાથે 61માં રાષ્ટ્રીય દરિયાઇ દિવસની ઉજવણી કરી હતી અને પોર્ટ ફ્લોટિલા દ્વારા સેલ પાસ્ટની ઉજવણી કરી હતી, ત્યારે શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી પોર્ટ, કોલકાતાએ એનએસડીના ડોક કરેલા જહાજોના કેપ્ટનોની બહાદુરીની ઉજવણી કરી હતી, જેમાં મોજાઓ સામે તેમની નિર્ભય પ્રગતિને પ્રકાશિત કરવામાં આવી હતી. પારાદીપ પોર્ટ ઓથોરિટી (પીપીએ)એ આ દિવસની ઉજવણી અધ્યક્ષ સાથે કરી હતી, જેમાં તેમણે અજેય ભાવનાની પ્રશંસા કરી હતી, જેણે પીપીએને નંબર 1 મેજર પોર્ટ બનવા માટે પ્રેરિત કર્યું હતું.

વીપીએએ આ દિવસની ઉજવણી 'સસ્ટેઇનેબલ શિપિંગ: ચેલેન્જિસ એન્ડ ઓપર્ચ્યુનિટીઝ' પર શાળાના બાળકોની વિવિધ સ્પર્ધાઓ સાથે કરી હતી, જેમાં દરિયાઇ સ્થિરતાના મહત્વ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. ડીપીએ કંડલાએ દરિયાઈ ધ્વજ ફરકાવ્યો હતો અને પોર્ટ ટગ્સનો દરિયાઈ ભૂતકાળ યોજ્યો હતો, જેમાં દરિયાઇ વારસા પ્રત્યે સામૂહિક આદરભાવ પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યો હતો. શિપિંગ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયાને નાવિકોના ઉત્કૃષ્ટ ભારતીય રોજગારદાતા તરીકે માન્યતા મળી હતી, જે દરિયાઇ ઉત્કૃષ્ટતા પ્રત્યેની તેની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂકે છે. આ ઉજવણીઓ રાષ્ટ્રીય સમૃદ્ધિ અને સ્થિરતાને આગળ વધારવામાં દરિયાઇ ઉદ્યોગની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે.

આ દિવસે દરિયાઇ ક્ષેત્રમાં પૂર્વ કર્મચારીઓના યોગદાનને માન્યતા આપતા સાગર સન્માન પુરસ્કાર પણ એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા.

1. સાગરસન્માનવરુણ એવોર્ડ : શ્રી. ધીરેન્દ્ર કુમાર સાન્યાલ

યોગદાન: ભારતીય સમુદ્રી ક્ષેત્રમાં ઉત્કૃષ્ટ અને સાતત્યપૂર્ણ યોગદાન માટે સર્વોચ્ચ સન્માન.

2. સાગરસન્માન એવોર્ડ ફોર એક્સેલન્સ: કેપ્ટન કમલ કાંત ચૌધરી

યોગદાન: દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં સતત ઉત્કૃષ્ટ પ્રદાનને માન્યતા આપે છે.

3. શૌર્ય માટે સાગરસન્માન પુરસ્કાર: કેપ્ટન સુબીર સાહા, કેપ્ટન ઓ.એમ.દત્તા

યોગદાન: ભારતીય નાવિકો દ્વારા બહાદુરીના કાર્યોનું સન્માન, તેમના અનુકરણીય આચરણનું અનુકરણ પ્રોત્સાહિત કરવું.

ઉત્કૃષ્ટ દરિયાઇ તાલીમ સંસ્થાઓ અને માન્યતાઓ માટે રાષ્ટ્રીય દરિયાઇ દિવસની ઉજવણી (કેન્દ્રીય) સમિતિ પુરસ્કારો (એનએમડીસી એવોર્ડ્સ)ની પણ જાહેરાત કરવામાં આવી હતી, જેમાં દરિયાઇ ઉદ્યોગમાં તેમના અપવાદરૂપ યોગદાન માટે સંસ્થાઓ અને નોકરીદાતાઓને માન્યતા આપવામાં આવી હતી. ઓફિસર કેડેટ્સ (નોટિકલ એન્ડ એન્જિનિયરિંગ)ના અભ્યાસક્રમોનું સંચાલન કરતી પ્રી-સી ટ્રેનિંગ ઇન્સ્ટિટ્યૂટની કેટેગરીમાં, એંગ્લો ઇસ્ટર્ન મેરિટાઇમ એકેડેમીએ પ્રથમ ક્રમ મેળવ્યો હતો, ત્યારબાદ તોલાની મેરિટાઇમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, તાલેગાંવ, પુણે બીજા સ્થાને અને ધ ગ્રેટ ઇસ્ટર્ન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ મરીન સ્ટડીઝ ત્રીજા સ્થાને છે. સક્ષમતા અભ્યાસક્રમોનું સંચાલન કરતી દરિયાઈ તાલીમ સંસ્થાઓ માટે હિન્દુસ્તાન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મેરિટાઇમ ટ્રેનિંગ, ટાઇડલ પાર્ક, થિરુવનમિયુર, ચેન્નાઈએ પહેલો ક્રમ મેળવ્યો છે, જેમાં હિન્દુસ્તાન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મેરિટાઇમ ટ્રેનિંગ, કિલપૌક, ચેન્નાઈએ બીજો ક્રમ મેળવ્યો છે અને ફોસ્મા મેરિટાઇમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ એન્ડ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન્સ, કોલકાતાએ ત્રીજો ક્રમ મેળવ્યો છે. ધ શિપિંગ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (એસસીઆઈ)ને નાવિકોના ઉત્કૃષ્ટ ભારતીય નિયોક્તા તરીકેની માન્યતા મળી હતી.

ભારતીય નાવિકોના ઉત્કૃષ્ટ વિદેશી નોકરી દાતાઓની કેટેગરીમાં બીડબલ્યુ મેરિટાઇમ પ્રાઇવેટ લિમિટેડે 501થી 1000 જીટી વચ્ચે શિપબોર્ડ બર્થ માટે પ્રથમ ક્રમ મેળવ્યો હતો, જ્યારે સનટેક ક્રૂ મેનેજમેન્ટ પ્રાઇવેટ લિમિટેડે બીજો ક્રમ હાંસલ કર્યો હતો. 1000 જીટીથી વધુની શિપબોર્ડ બર્થ માટે સિનર્જી મેરિટાઇમ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ પ્રથમ ક્રમાંકધારક તરીકે ઉભરી આવી હતી, ત્યારબાદ બીજા સ્થાને એંગ્લો ઇસ્ટર્ન શિપ મેનેજમેન્ટ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ અને એમએસસી ક્રૂઇંગ સર્વિસીસ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ ત્રીજા સ્થાને છે. આ પુરસ્કારો દરિયાઈ તાલીમ અને રોજગાર ક્ષેત્રમાં આ સંસ્થાઓ અને નોકરીદાતાઓ દ્વારા નિર્ધારિત અનુકરણીય માપદંડોને ઉજાગર કરે છે, જે ઉદ્યોગની વૃદ્ધિ અને ઉત્કૃષ્ટતામાં નોંધપાત્ર પ્રદાન કરે છે.

છેલ્લા 9 વર્ષમાં નાવિકોની સંખ્યામાં 140 ટકાનો વધારો થયો છે. વર્ષ 2014માં સક્રિય ભારતીય નાવિકોની કુલ સંખ્યા 1,17,090 હતી, જે વર્ષ 2023માં 280,000 હતી. મેરિટાઇમ ઇન્ડિયા વિઝન 2030 હેઠળ ભારત દરિયાઇ ક્ષેત્રની અંદર શિક્ષણ, સંશોધન અને તાલીમમાં વૈશ્વિક કક્ષાના માપદંડો સ્થાપિત કરીને અગ્રણી દરિયાકિનારાના રાષ્ટ્ર તરીકે ઉભરી આવવાની ઇચ્છા ધરાવે છે. ભારત એસટીસીડબ્લ્યુ કન્વેન્શન અને મેરિટાઇમ લેબર કન્વેન્શન (એમએલસી) બંનેમાં હસ્તાક્ષર કરનાર દેશ છે. ભારતીય નાવિકો આંતરરાષ્ટ્રીય દરિયાકિનારાની રોજગારીના 12 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે અને મેરિટાઇમ વિઝન 2030 ભલામણ કરે છે કે 2030 સુધીમાં આ આંકડો 20 ટકા સુધી પહોંચે.

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com