પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે રાષ્ટ્રીય પશુધન મિશનમાં નીચે મુજબની વધારાની પ્રવૃત્તિઓને સામેલ કરીને તેમાં વધુ સુધારાને મંજૂરી આપી હતીઃ

1. ઘોડાના ગધેડા, ખચ્ચર, ઊંટ માટે ઉદ્યોગસાહસિકતાની સ્થાપના, જેમાં 50 લાખ સુધીની 50 ટકા મૂડી સબસિડી આપવામાં આવશે, જે વ્યક્તિઓ, એફપીઓ, એસએચજી, જેએલજી, એફસીઓ અને સેક્શન 8 કંપનીઓને પૂરી પાડવામાં આવશે. તેમજ ઘોડા, ગધેડા અને ઊંટની જાતિ સંરક્ષણ માટે રાજ્ય સરકારને મદદ કરવામાં આવશે. કેન્દ્ર સરકાર ઘોડા, ગધેડા અને ઊંટ માટે વીર્ય સ્ટેશન અને ન્યુક્લિયસ બ્રીડિંગ ફાર્મની સ્થાપના માટે 10 કરોડ રૂપિયા આપશે.
2. ચારા બિયારણ પ્રોસેસિંગ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર (પ્રોસેસિંગ એન્ડ ગ્રેડિંગ યુનિટ/ચારા સ્ટોરેજ ગોડાઉન) માટે ઉદ્યોગસાહસિકોની સ્થાપના, જેમાં ખાનગી કંપનીઓ, સ્ટાર્ટ-અપ્સ/એસએચજી/એફપીઓ/એફસીઓ/જેએલજી/ફાર્મર્સ કોઓપરેટિવ સોસાયટીઝ (એફસીઓ)ને રૂ. 50 લાખ સુધીની 50 ટકા મૂડી સબસિડી આપવામાં આવશે, કલમ 8 કંપનીઓ બિલ્ડિંગનું નિર્માણ, શેડ, સૂકવણી પ્લેટફોર્મ, મશીનરી વગેરે જેવા માળખાગત સુવિધાઓની સ્થાપના કરશે, જેમાં ગ્રેડિંગ પ્લાન્ટ તેમજ સીડ સ્ટોરેજ ગોડાઉન સામેલ છે. પ્રોજેક્ટનો બાકીનો ખર્ચ લાભાર્થીએ બેંક ફાઇનાન્સ અથવા સેલ્ફ-ફંડિંગ દ્વારા ગોઠવવાની જરૂર છે.
3. ઘાસચારા ઉછેરના વિસ્તારો વધારવા માટે રાજ્ય સરકારને બિન-જંગલની જમીન, નકામી જમીન/રેન્જ જમીન/બિન ખેતીલાયક તેમજ જંગલની જમીન "નોન ફોરેસ્ટ વેસ્ટલેન્ડ/રેન્જલેન્ડ/બિન-ખેતીલાયક જમીન" અને "જંગલની જમીનમાંથી ઘાસચારાનું ઉત્પાદન" તેમજ અધઃપતન પામેલી જંગલની જમીનમાં ઘાસચારાની ખેતી માટે સહાય કરવામાં આવશે. આનાથી દેશમાં ઘાસચારાની ઉપલબ્ધતામાં વધારો થશે.
4. પશુધન વીમા કાર્યક્રમને સરળ બનાવવામાં આવ્યો છે. ખેડૂતો માટે પ્રીમિયમના લાભાર્થી હિસ્સામાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે અને તે 15 ટકા રહેશે, જ્યારે વર્તમાન લાભાર્થીનો હિસ્સો 20 ટકા, 30 ટકા, 40 ટકા અને 50 ટકા છે. પ્રીમિયમની બાકીની રકમ કેન્દ્ર અને રાજ્ય દ્વારા તમામ રાજ્યો માટે 60:40 ના દરે વહેંચવામાં આવશે, 90:10. પશુઓનો વીમો ઉતરાવવાના હોય તેવા પશુઓની સંખ્યા પણ પશુ ઘેટાં-બકરા માટે 5 પશુ એકમના બદલે 10 પશુ એકમ કરવામાં આવી છે. આનાથી પશુપાલકોને તેમના કિંમતી પ્રાણીઓનો વીમો ઓછામાં ઓછી રકમ ચૂકવીને મેળવવામાં મદદ મળશે.

પાશ્વભૂમિકા:

એનએલએમની શરૂઆત વર્ષ 2014-15માં ચાર પેટા-મિશન (1) ઘાસચારા અને ખાદ્ય વિકાસ પર પેટા-મિશન (2) પશુધન વિકાસ પર પેટા-મિશન (2) પૂર્વોત્તર ક્ષેત્રમાં ડુક્કર વિકાસ પર પેટા-મિશન (3) કૌશલ્ય વિકાસ, ટેકનોલોજી હસ્તાંતરણ અને વિસ્તરણ પર પેટા-મિશન, જેમાં 50 પ્રવૃત્તિઓ સામેલ છે.

આ યોજના વર્ષ 2021-22 દરમિયાન પુનઃજોડાણ કરવામાં આવી હતી અને વિકાસ કાર્યક્રમ હેઠળ જુલાઈ, 2021માં સીસીઈએ દ્વારા રૂ.2300 કરોડનાં ખર્ચ સાથે તેને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.

હાલ પુનઃજોડાણ ધરાવતી એનએલએમ ત્રણ પેટા-મિશન ધરાવે છે, જેમાં (1) પશુધન અને મરઘાં ઉછેરની જાતિમાં સુધારો કરવા પર પેટા-મિશન (2) ફીડ અને ઘાસચારાનું પેટા-મિશન તથા (3) નવીનતા અને વિસ્તરણ પર પેટા-મિશન સામેલ છે. પુનઃજોડાણ ધરાવતી એનએલએમ 10 પ્રવૃત્તિઓ ધરાવે છે અને ઉદ્યોગસાહસિકતાનો વિકાસ, ફીડ અને ચારા વિકાસ, સંશોધન અને નવીનતા, પશુધન વીમા માટે લક્ષ્યાંક ધરાવે છે.

AP/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com