పోలీస్ అనేది భారత రాజ్యాంగంలోని ఏడవ షెడ్యూల్‌లోని జాబితా - II (స్టేట్ లిస్ట్) కింద రాష్ట్ర సబ్జెక్ట్. కాబట్టి, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు మరియు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు (యూటీలు) లింగ సున్నితత్వం మరియు ఈ విషయంలో నిర్దిష్ట అధ్యయనాలతో సహా శిక్షణకు సంబంధించిన విషయాలకు ప్రాథమికంగా బాధ్యత వహిస్తాయి. ఏది ఏమైనప్పటికీ హైదరాబాద్ సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ నేషనల్ పోలీస్ అకాడమీ (ఎస్‌విపిఎన్‌ఏ) శిక్షణ మాడ్యూల్స్‌లో లింగ సున్నితత్వం అంతర్భాగం; నార్త్ ఈస్టర్న్ పోలీస్ అకాడమీ (ఎన్‌ఈపిఏ), షిల్లాంగ్ మరియు బ్యూరో ఆఫ్ పోలీస్ రీసెర్చ్ & డెవలప్‌మెంట్ (బిపిఆర్‌&డి) ద్వారా నిర్వహించబడుతున్నవి.

ఎస్‌విపిఎన్‌పిఏ, హైదరాబాద్ ద్వారా లింగ సంబంధిత సమస్యలపై అవగాహన కల్పించేందుకు ఐపిఎస్‌ అధికారుల కోసం ప్రాథమిక కోర్సు శిక్షణ, మిడ్-కెరీర్ ట్రైనింగ్ ప్రోగ్రామ్‌లు (ఎంసిటిపిలు) మరియు ఇండక్షన్ ట్రైనింగ్ కోర్సులు (ఐటిసిలు) కింది ప్రత్యేక మాడ్యూల్స్‌ను చేర్చడం ద్వారా సమిష్టి ప్రయత్నాలు చేస్తున్నారు:
 

1. పోలీస్ స్టేషన్ పనిలో లింగ సున్నితత్వ సంబంధిత సమస్యలు,
2. మహిళలపై హింస/నేరానికి సంబంధించిన పరిశోధన, కేస్ స్టడీస్ మరియు కేసు చట్టాల ప్రక్రియలో లింగ సున్నితత్వ సంబంధిత సమస్యలు మరియు మహిళలపై హింస/నేరాల పరిశోధనకు శాస్త్రీయ సహాయాల కోసం ప్రక్రియ,
3. పిఓఎస్‌హెచ్‌ (లైంగిక వేధింపుల నిరోధక) చట్టం,
4. వ్యూహాత్మక నిర్వహణ: మహిళలు మరియు పిల్లలను రక్షించడం,
5. మహిళల భద్రతకు సంబంధించిన అంశాలు, మహిళలపై హింస / నేరాలకు సంబంధించిన చట్టపరమైన నిబంధనలు మరియు హింస మరియు నేరాల బాధితులను నిర్వహించడం,
6. సైబర్ నేరాల నుండి మహిళలు మరియు పిల్లలకు బెదిరింపులు మరియు వాటిని ఎదుర్కోవటానికి చర్యలు,
7. పోలీస్‌లో మహిళలకు మరియు పోలీసు నాయకత్వంలో మహిళలకు మోడల్ పాలసీ.

 
అలాగే ఎస్‌విపిఎన్‌పిఏలో శిక్షణ సమయంలో లింగ సున్నితత్వానికి సంబంధించిన ప్రత్యేక కార్యక్రమాలతో పాల్గొనేవారికి పరిచయం చేయడానికి క్షేత్ర సందర్శనలు నిర్వహించబడతాయి.

ఈ విషయంపై ఎన్‌ఈపిఏ జెండర్ సెన్సిటైజేషన్‌పై  13 కోర్సులను నిర్వహించింది మరియు 2021 - 2023లో 317 మంది పోలీసు సిబ్బందికి శిక్షణ ఇచ్చింది. అదేవిధంగా, బ్యూరో ఆఫ్ పోలీస్ రీసెర్చ్ & డెవలప్‌మెంట్ (బిపిఆర్‌&డి) దాని ఔట్రీచ్ యూనిట్ల ద్వారా కార్యక్రమాలు నిర్వహించింది. సెంట్రల్ డిటెక్టివ్ ట్రైనింగ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లు / సెంట్రల్ అకాడెమీ ఫర్ పోలీస్ ట్రైనింగ్స్ (సిఏపిటిలు) 2023-24లో లింగ సంబంధిత సమస్యలపై పోలీసు సిబ్బందికి అవగాహన కల్పించడానికి 09 కోర్సులను నిర్వహించాయి మరియు 407 మంది వాటాదారులకు శిక్షణ ఇచ్చాయి.

దేశంలోని మహిళల భద్రతకు భరోసా కల్పించే చర్యలను బలోపేతం చేయడంలో రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల ప్రయత్నాలకు అనుబంధంగా ప్రధాన లక్ష్యంతో హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ ‘ఉమెన్ హెల్ప్ డెస్క్‌లు (డబ్ల్యూహెచ్‌డి) పథకాన్ని’ రూపొందించింది. ఈ పథకం కింద దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న పోలీస్ స్టేషన్లలో డబ్ల్యుహెచ్‌డిలు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. దీని కోసం ప్రతి పోలీసు స్టేషన్‌కు లక్ష రూపాయల మొత్తం అందించబడింది. ఇప్పటి వరకు దేశంలో మంజూరైన మొత్తం 16,469 పోలీస్ స్టేషన్‌లలో మొత్తం 13,557 డబ్ల్యుహెచ్‌డిలు పోలీసు స్టేషన్‌లలో ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. డబ్ల్యుహెచ్‌డి పథకం యొక్క లక్ష్యాలు:

i. పోలీస్ స్టేషన్‌లను మరింత మహిళా స్నేహపూర్వకంగా మరియు అందుబాటులో ఉండేలా చేయడం.

ii. పోలీస్ స్టేషన్‌లోకి వెళ్లే ఏ మహిళకైనా మొదటి మరియు ఒకే పాయింట్.

iii. డబ్ల్యూహెచ్‌లు న్యాయవాదులు, మనస్తత్వవేత్తలు, ఎన్‌జీఓలు వంటి నిపుణుల ప్యానెల్‌ను కలిగి ఉండాల. వారు బయటి మద్దతును యాక్సెస్ చేయడానికి ఆశ్రయం, పునరావాసం మరియు శిక్షణ మొదలైనవి అందించగలరు.

     రాజ్యసభలో ఒక ప్రశ్నకు లిఖితపూర్వక సమాధానంలో హోం వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి శ్రీ నిత్యానంద రాయ్ ఈ విషయాన్ని తెలిపారు.
 

***