नवी दिल्ली , 7 फेब्रुवारी 2024

गोव्यामध्ये आयोजित दुसर्‍या भारत ऊर्जा सप्ताह 2024 मध्ये आंतरराष्ट्रीय ऊर्जा संस्थेने (आयईए) आज प्रकाशित केलेल्या 'इंडियन ऑइल मार्केट आउटलुक टू 2030' या आपल्या ताज्या अहवालात असे म्हटले आहे की, आतापासून 2030 पर्यंत जगातील तेलाच्या वाढत्या मागणीमध्ये भारताचा वाटा सर्वात मोठा असेल, तर विकसित अर्थव्यवस्था आणि चीन कडून तेलाच्या मागणीत सुरुवातीला घट दिसेल, आणि त्यानंतर आपल्या दृष्टीकोनातून त्यात उलट परिस्थिती दिसेल.

यामध्ये म्हटले आहे की, भारतीय अर्थव्यवस्थेचा मजबूत विकास आणि लोकसंख्या शास्त्रीय लाभांशामुळे चालू दशकाच्या उर्वरित काळात जागतिक तेल बाजारपेठेमधील भारताची भूमिका विस्तारण्याची शक्यता आहे.    

या अहवालानुसार, भारतामधील शहरीकरण, औद्योगिकीकरण, भ्रमंती आणि पर्यटनासाठी उत्सुक असलेल्या सधन मध्यमवर्गाचा उदय, तसेच स्वयंपाकासाठी अधिकाधिक स्वच्छ ऊर्जा स्रोत मिळवण्याच्या प्रयत्नांमुळे तेलाच्या मागणीत वाढ होईल.

परिणामी, भारत जवळजवळ 1.2 mb/d वाढ नोंदवण्याच्या  मार्गावर आहे जी  जागतिक प्रस्तावित 3.2 mb/d च्या एक तृतीयांशहून अधिक आहे.   

पुढे अहवालात असे म्हटले आहे की प्रचंड औद्योगिक विस्तार म्हणजेच, डिझेल/गॅसॉइल हा  तेलाच्या वाढत्या मागणीचा सर्वात मोठा स्त्रोत असून, तो 2030 पर्यंत देशाच्या मागणीचा निम्मा वाटा, तर एकूण जागतिक तेल मागणीचा एक षष्ठांशपेक्षा जास्त वाटा उचलेल.

शिवाय, जेट-केरोसीनची मागणी दर वर्षी सरासरी 5.9% दराने, परंतु इतर देशांच्या तुलनेत कमी दराने वाढण्याची शक्यता आहे. गॅसोलीनच्या मागणीत सरासरी 0.7% दराने वाढ होईल, कारण भारतामधील वाहनांच्या विद्युतीकरणामुळे मागणी आटोक्यात  राहील. उत्पादन सुविधांमध्ये पेट्रोकेमिकल उद्योगाच्या गुंतवणुकीमुळे फीडस्टॉकच्या मागणीला चालना मिळत असल्याने एलपीजीने वृद्धीचे चित्र पूर्ण केले आहे.  

भारत सरकारच्या ग्रामीण जनतेपर्यंत स्वयंपाकासाठी स्वच्छ इंधन पोहोचवण्याच्या कार्यक्रमाने   केलेल्या प्रगतीमुळे, एलपीजीची आयात गेल्या दशकात जवळजवळ तीन पट वाढली आहे, आणि यापुढील उपायांमुळे 2030 पर्यंत ही मागणी वाढतच राहील.

अहवालात असे नमूद करण्यात आले आहे की, देशांतर्गत तेलाची वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी भारतीय तेल कंपन्या तेल शुद्धीकरण क्षेत्रात मोठी गुंतवणूक करत आहेत. परिणामी, पुढील सात वर्षांमध्ये, तेल शुद्धीकरण क्षमतेमध्ये 1 mb/d वाढ होईल, जी चीन वगळता जगातील इतर कोणत्याही देशापेक्षा अधिक असेल.

इतर अनेक मोठे प्रकल्प सध्या विचाराधीन आहेत ज्यामुळे 6.8 mb/d पेक्षा अधिक क्षमता वाढेल, असे अहवालात म्हटले आहे.

पुढे, अहवालात असे म्हटले आहे की, नवीन ईव्ही आणि ऊर्जा कार्यक्षमतेमधील एकत्रित सुधारणा 2023-2030 या कालावधीत तेलाची 480 kb/d अतिरिक्त मागणी टाळेल.

अहवालात असे नमूद केले आहे की भारताच्या वाहतूक क्षेत्राच्या डीकार्बोनायझेशनमध्ये जैवइंधन देखील महत्त्वाची भूमिका बजावेल अशी अपेक्षा आहे. भारताचा इथेनॉल मिश्रणाचा दर सुमारे 12%  आहे, जो जगातील सर्वोच्च दरापैकी एक  आहे, आणि  देशाने गॅसोलीन मध्ये  20% इथेनॉलमिश्रित करण्याच्या  उद्दिष्टाची पूर्तता  नियोजित वर्षाच्या पाच वर्षे आधीच करण्याचे ठरवले आहे. .

भारत ऊर्जा सप्ताह पार्श्वभूमी

गोव्यामध्ये 6 ते 9 फेब्रुवारी दरम्यान भारत ऊर्जा सप्ताह 2024 आयोजित करण्यात आला आहे. हे संपूर्ण ऊर्जा मूल्य साखळीला एकत्र आणणारे भारतातील सर्वात मोठे आणि एकमेव सर्वसमावेशक ऊर्जा प्रदर्शन आणि परिषद असून, ते भारताच्या ऊर्जा संक्रमणाच्या उद्दिष्ट्पुर्तीला चालना देणारे ठरेल. पंतप्रधानांनी या परिषदेत जागतिक तेल आणि वायू क्षेत्रातील सीईओ आणि तज्ञांची गोलमेज बैठक देखील घेतली.

स्टार्टअप्सना प्रोत्साहन देऊन त्यांचे संवर्धन करणे आणि त्यांना ऊर्जा मूल्य साखळीशी जोडणे, हे भारत ऊर्जा सप्ताह 2024 चे एक महत्त्वाचे उद्दिष्ट आहे. यामध्ये विविध देशांचे सुमारे 17 ऊर्जा मंत्री, 35,000 हून अधिक सहभागी आणि 900 हून अधिक प्रदर्शकांचा सहभाग अपेक्षित आहे. या ठिकाणी कॅनडा, जर्मनी, नेदरलँड, रशिया, ब्रिटन आणि अमेरिका अशा   सहा देशांसाठी समर्पित  पॅव्हेलियन (मंडप) आहेत. या ठिकाणी मेक इन इंडिया पॅव्हेलियन देखील उभारण्यात आले असून, त्यामध्ये भारतीय सूक्ष्म -लघु आणि मध्यम उद्योगांनी (एमएसएमई) ऊर्जा क्षेत्रात लागू केलेले नवोन्मेशी उपाय प्रदर्शित केले जातील.   

 

N.Chitale/R.Agashe/P.Malandkar

 

सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:@PIBMumbai    /PIBMumbai    /pibmumbai  pibmumbai[at]gmail[dot]com  /PIBMumbai    /pibmumbai

 

(Release ID: 2003718) Visitor Counter : 127