સ્કોલરશીપ ફોર હાયર એજ્યુકેશન ફોર યંગ એચિવર્સ સ્કીમ – શ્રેયસ યોજનાનો અમલ વર્ષ 2021-22થી 2025-26 દરમિયાન અન્ય પછાત વર્ગ અને અન્ય માટે કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની બે યોજનાઓ મૂકીને કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો છે, જેમાં –

1. ઓબીસી માટે નેશનલ ફેલોશિપ
2. ડો. આંબેડકર અન્ય પછાત વર્ગો (ઓબીસી) અને આર્થિક રીતે પછાત વર્ગો (ઇબીસી) માટે વિદેશી અભ્યાસ માટે શૈક્ષણિક લોન પર વ્યાજ સબસિડીની કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના.

આ યોજનાઓનો મુખ્ય ઉદ્દેશ ઓબીસી અને ઇબીસી વિદ્યાર્થીઓનું શૈક્ષણિક સશક્તીકરણ છે, જેમાં ગુણવત્તાયુક્ત ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવા માટે ફેલોશિપ (નાણાકીય સહાય) આપવામાં આવે છે અને વિદેશી અભ્યાસ માટે શૈક્ષણિક લોન પર વ્યાજની સબસિડી આપવામાં આવે છે.

આ યોજનામાં નીચેનાં બે ઘટકો સામેલ છે.

ઘટક 1. ઓબીસી વિદ્યાર્થીઓ માટે નેશનલ ફેલોશિપ

આ યોજનાનો ઉદ્દેશ ઓબીસી વિદ્યાર્થીઓને ગુણવત્તાયુક્ત ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવવામાં નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવાનો છે, જે યુનિવર્સિટીઓ, સંશોધન સંસ્થાઓ અને વૈજ્ઞાનિક સંસ્થાઓમાં એમ.ફિલ અને પીએચડી જેવી ડિગ્રીઓ તરફ દોરી જાય છે.

આ યોજના એમ.ફિલ. /પીએચ.ડી. ડિગ્રી તરફ દોરી જતા અદ્યતન અભ્યાસો અને સંશોધન હાથ ધરવા માટે દર વર્ષે કુલ 1000 જુનિયર રિસર્ચ ફેલોશિપ પ્રદાન કરવા માટે બનાવવામાં આવી છે, જેઓ નીચેના પરીક્ષણોમાં ક્વોલિફાય થયા છે:

1. યુજીસીની નેશનલ એલિજિબિલિટી ટેસ્ટ – જુનિયર રિસર્ચ ફેલોશિપ (નેટ-જેઆરએફ) (માનવતા/સામાજિક વિજ્ઞાન માટે) અથવા
2. યુજીસી-કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્ટિફિક એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ રિસર્ચ (યુજીસી-સીએસઆઇઆર) નેટ-જેઆરએફ જોઇન્ટ ટેસ્ટ (વિજ્ઞાન માટે)

આ યોજના યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ્સ કમિશન (યુજીસી) દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત તમામ યુનિવર્સિટીઓ/સંસ્થાઓને આવરી લે છે અને એમ.ફિલ. અને પીએચ.ડી.માં અભ્યાસ કરતા સંશોધન વિદ્યાર્થીઓને આપવામાં આવતી યુજીસી ફેલોશિપની યોજનાની પેટર્ન પર યુજીસી દ્વારા જ તેનો અમલ કરવામાં આવે છે.

 

આ યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓઃ

• આ યોજના હવે મંત્રાલય દ્વારા નિયુક્ત કેન્દ્રીય નોડલ એજન્સી રાષ્ટ્રીય પછાત વર્ગ નાણા અને વિકાસ નિગમ (સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ મંત્રાલયના વહીવટી નિયંત્રણ હેઠળ, ભારત સરકારનું એક ઉપક્રમ) દ્વારા અમલમાં મૂકવામાં આવે છે.
• યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ્સ કમિશન (યુજીસી) દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત તમામ યુનિવર્સિટીઓ/સંસ્થાઓ.
• યુજીસી-નેટ અને સીએસઆઈઆર-યુજીસી-નેટ પરીક્ષાઓ માટે નોટિફિકેશન મુજબ પાત્રતાની શરતો છે.
• જેઆરએફ સ્તર માટે ફેલોશિપના દરમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે અને ડબલ્યુ.ઈ.એફ. 01.01.2023, તે દર મહિને રૂ. 37,000/- છે અને એસઆરએફ સ્તર માટે આકસ્મિક રકમ ઉપરાંત દર મહિને રૂ. 42,000/- છે.
• આ યોજના હેઠળ ઉપલબ્ધ 1000 સ્લોટ્સમાંથી, 750 યુજીસીની નેશનલ એલિજિબિલિટી ટેસ્ટ - જુનિયર રિસર્ચ ફેલોશિપ (નેટ-જેઆરએફ) અને બાકીના 250 યુજીસી-કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્ટિફિક એન્ડ ઇન્ડસ્ટ્રીયલ રિસર્ચ (યુજીસી-સીએસઆઈઆર) નેટજેઆરએફ સંયુક્ત પરીક્ષા (વિજ્ઞાન પ્રવાહ માટે) હેઠળના વિષયો માટે ફાળવવામાં આવશે.
• આ 1000 સ્લોટ સરકારની સામાન્ય અનામત નીતિ હેઠળ પસંદ કરાયેલા ઓબીસી વિદ્યાર્થીઓથી વધુ હશે.
• યુજીસી દ્વારા ફેલોશિપ આપવા માટે ઉમેદવારોની પસંદગી કરતી વખતે કુલ બેઠકોમાંથી ઓછામાં ઓછી 5 ટકા બેઠકો વિકલાંગ વિદ્યાર્થીઓ માટે અનામત રાખવી જોઈએ.

 

સિદ્ધિઓ: 2023-24 દરમિયાન (04.01.2023 ના રોજ) 50.90 કરોડ રૂપિયા રીલિઝ કરવામાં આવ્યા છે.

 

ઘટક 2: "ડો. આંબેડકર અન્ય પછાત વર્ગો (ઓબીસી) અને આર્થિક રીતે પછાત વર્ગો (ઇબીસી) માટે વિદેશી અભ્યાસ માટે શૈક્ષણિક લોન પર વ્યાજ સબસિડીની યોજના"

આ કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના છે, જે ઓબીસી અને ઇબીસી સાથે સંબંધિત વિદ્યાર્થીઓને વિદેશમાં અનુસ્નાતક, એમફિલ અને પીએચડી સ્તરે વિદેશમાં અભ્યાસ માટે માન્ય અભ્યાસક્રમો કરવા માટે શૈક્ષણિક લોન માટે મોરેટોરિયમની અવધિ માટે ચૂકવવાપાત્ર વ્યાજ પર વ્યાજ પર સબસિડી પ્રદાન કરે છે.

 

આ યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓઃ

• આ યોજના કેનેરા બેંક (યોજના માટેની નોડલ બેંક) દ્વારા લાગુ કરવામાં આવે છે.
• આ યોજના વિદેશમાં ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે લાગુ પડે છે. વ્યાજની સબસીડીને ઇન્ડિયન બેંક્સ એસોસિએશન (આઇબીએ)ની વર્તમાન શૈક્ષણિક લોન યોજના સાથે જોડવામાં આવશે અને તે માસ્ટર્સ, એમ.ફિલ અને પીએચડી સ્તરે અભ્યાસક્રમ માટે નોંધાયેલા વિદ્યાર્થીઓ પૂરતી મર્યાદિત રહેશે.
• વિદ્યાર્થીઓએ માર્ગદર્શિકામાં સૂચિબદ્ધ અભ્યાસક્રમો માટે વિદેશમાં અનુસ્નાતક, એમ.ફિલ અથવા પીએચ.ડી. કક્ષાના માન્ય અભ્યાસક્રમોમાં પ્રવેશ મેળવ્યો હોવો જોઈએ.
• ઓબીસી ઉમેદવારો માટે બેરોજગાર ઉમેદવારના કિસ્સામાં નોકરીયાત ઉમેદવાર અથવા તેના માતા-પિતા/વાલીઓના તમામ સ્ત્રોતોમાંથી કુલ આવક હાલના ક્રીમી લેયર માપદંડથી વધુ ન હોવી જોઈએ.
• ઇબીસી ઉમેદવારો માટે, બેરોજગાર ઉમેદવારના કિસ્સામાં નોકરીયાત ઉમેદવાર અથવા તેના માતાપિતા / વાલીઓના તમામ સ્ત્રોતોમાંથી કુલ આવક વાર્ષિક રૂ. 5.00 લાખથી વધુ ન હોવી જોઈએ
• કુલ આર્થિક સહાયના 50 ટકા મહિલા ઉમેદવારો માટે અનામત છે.
• આ યોજના હેઠળ, આઇબીએની એજ્યુકેશન લોન યોજના હેઠળ નિયત કર્યા મુજબ મોરેટોરિયમ (એટલે કે કોર્સ પિરિયડ, વત્તા નોકરી મળ્યાના એક વર્ષ અથવા છ મહિના પછી, બેમાંથી જે વહેલું હોય તે) માટે આઇબીએની એજ્યુકેશન લોનનો લાભ લેનારા વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા ચૂકવવાપાત્ર 100 ટકા વ્યાજ ભારત સરકાર દ્વારા વહન કરવામાં આવશે.
• મોરેટોરિયમનો સમયગાળો પૂરો થયા પછી, બાકી લોનની રકમ પરનું વ્યાજ વિદ્યાર્થી દ્વારા, વર્તમાન શૈક્ષણિક લોન યોજના અનુસાર, સમયાંતરે સુધારી શકાય તે મુજબ ચૂકવવામાં આવશે.
• ઉમેદવાર મુદ્દલના હપ્તાઓ અને મોરેટોરિયમ સમયગાળા ઉપરાંતનું વ્યાજ સહન કરશે.
• લોનની મહત્તમ મર્યાદા રૂપિયા 20 લાખ છે

સિદ્ધિઓ: વર્ષ 2023-24 દરમિયાન (04.01.2023 સુધી) રૂ. 24.11 કરોડ રીલિઝ કરવામાં આવ્યા છે.

YP/GP/JD

(Release ID: 1993451) Visitor Counter : 135