ਮਾਈਕਰੋ , ਸਮਾਲ ਅਤੇ ਮੀਡੀਅਮ ਉੱਦਮ ਮੰਤਰਾਲਾ
ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਯੋਜਨਾ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਸੰਦਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ
Posted On:
18 DEC 2023 4:12PM by PIB Chandigarh
ਸਰਕਾਰ ਨੇ 17.09.2023 ਨੂੰ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਯੋਜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਸੰਦਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰਾਂ ਨੂੰ 'ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ' ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੁਹਾਰ, ਸੁਨਿਆਰ, ਘੁਮਿਆਰ, ਤਰਖਾਣ, ਮੂਰਤੀਕਾਰੀ ਆਦਿ ਕਿੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਹ ਯੋਜਨਾ 18 ਕਿੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। (i) ਤਰਖਾਣ (ਸੁਥਾਰ/ਬਧਾਈ); (ii) ਕਿਸ਼ਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ; (iii) ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ; (iv) ਲੁਹਾਰ (ਲੋਹਾਰ); (v) ਹਥੌੜੇ ਅਤੇ ਟੂਲ ਕਿੱਟ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ; (vi) ਤਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ; (vii) ਸੁਨਿਆਰ (ਸੋਨਾਰ); (viii) ਘੁਮਿਆਰ (ਕੁਮਹਾਰ); (ix) ਮੂਰਤੀਕਾਰ (ਮੂਰਤੀਕਰ, ਪੱਥਰ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ), ਪੱਥਰ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ; (x) ਮੋਚੀ (ਚਰਮਕਾਰ) / ਜੁੱਤੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ / ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰੀਗਰ; (xi) ਮਿਸਤਰੀ (ਰਾਜਮਿਸਤਰੀ); (xii) ਟੋਕਰੀ/ਚਟਾਈ/ਝਾੜੂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ/ਕੋਇਰ ਬੁਣਨ ਵਾਲੇ; (xiii) ਗੁੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਖਿਡੌਣਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ (ਰਵਾਇਤੀ); (xiv) ਨਾਈ (ਨਾਈ); (xv) ਮਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇਲਾ (ਮਾਲਾਕਾਰ); (xvi) ਧੋਬੀ ; (xvii) ਦਰਜ਼ੀ; ਅਤੇ (xviii) ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲਾ ਜਾਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ।
ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਾਭ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਮਾਨਤਾ: ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਅਤੇ ਆਈਡੀ ਕਾਰਡ ਨਾਲ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ।
ਹੁਨਰ ਵਾਧਾ : 5-7 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ 15 ਦਿਨ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਉੱਨਤ ਸਿਖਲਾਈ, 500 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਦੇ ਵਜ਼ੀਫੇ ਦੇ ਨਾਲ।
ਟੂਲਕਿੱਟ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ: ਮੁੱਢਲੀ ਹੁਨਰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 'ਤੇ ਈ-ਵਾਉਚਰ ਰਾਹੀਂ 15,000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਟੂਲਕਿੱਟ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ।
ਕਰਜਾ ਸਹਾਇਤਾ: ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ 5% ਦੀ ਰਿਆਇਤੀ ਦਰ 'ਤੇ 8% ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ, ਕ੍ਰਮਵਾਰ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਅਤੇ 30 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਨਾਲ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਅਤੇ 2 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ 3 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੇ ਗਰੰਟੀ ਮੁਕਤ 'ਐਂਟਰਪ੍ਰਾਈਜ਼ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਲੋਨ'। ਮੁਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦੀ ਕਰਜ਼ਾ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਗੇ। ਦੂਜੀ ਕਰਜਾ ਕਿਸ਼ਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਿਆਰੀ ਲੋਨ ਖਾਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਉੱਨਤ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ: ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਪੇ-ਆਊਟ ਜਾਂ ਰਸੀਦ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਯੋਗ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ, ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 100 ਯੋਗ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤੱਕ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਕਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਸਹਾਇਤਾ : ਮੁੱਲ ਲੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ, ਬ੍ਰਾਂਡਿੰਗ, ਈ-ਕਾਮਰਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੀਈਐੱਮ, ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਤੇ ਆਨਬੋਰਡਿੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਸਹਾਇਤਾ।
ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ (12.12.2023 ਤੱਕ), ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਕੀਮ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਪੋਰਟਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਰਾਜ/ਯੂਟੀ-ਵਾਰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਅਨੁਸੂਚੀ-1 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੁਨਰ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉੱਦਮਤਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਲੋਂ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੂਆਂ/ਮਾਸਟਰਾਂ ਦੀ ਆਨ-ਬੋਰਡਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਚੱਲ ਰਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਸਕੀਮ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਗੁਰੂਆਂ/ਮਾਸਟਰ ਟ੍ਰੇਨਰਾਂ ਦੀ ਰਾਜ/ਯੂਟੀ-ਵਾਰ ਸੂਚੀ ਅਨੁਸੂਚੀ-II ਨਾਲ ਨੱਥੀ ਹੈ।
ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023-2024 ਤੋਂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2027-28 ਤੱਕ ਯੋਜਨਾ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਖਰਚਾ 13,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਅਨੁਬੰਧ-I
ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ (12.12.2023 ਤੱਕ), ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਕੀਮ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਪੋਰਟਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਰਾਜ/ਯੂਟੀ-ਵਾਰ ਰਜਿਸਟਰਡ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ:
|
ਲੜੀ ਨੰ.
|
ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ
|
-
|
ਆਂਧਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
3,976
|
-
|
ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
0
|
-
|
ਅਸਾਮ
|
6,915
|
-
|
ਬਿਹਾਰ
|
1
|
-
|
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
|
0
|
-
|
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
|
1
|
-
|
ਦਿੱਲੀ
|
0
|
-
|
ਗੋਆ
|
0
|
-
|
ਗੁਜਰਾਤ
|
1,675
|
-
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
68
|
-
|
ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
85
|
-
|
ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ
|
618
|
-
|
ਝਾਰਖੰਡ
|
205
|
-
|
ਕਰਨਾਟਕ
|
15,051
|
-
|
ਕੇਰਲਾ
|
1
|
-
|
ਲੱਦਾਖ
|
0
|
-
|
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
1
|
-
|
ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ
|
224
|
-
|
ਮਣੀਪੁਰ
|
0
|
-
|
ਮੇਘਾਲਿਆ
|
0
|
-
|
ਮਿਜ਼ੋਰਮ
|
0
|
-
|
ਨਾਗਾਲੈਂਡ
|
0
|
-
|
ਓਡੀਸ਼ਾ
|
1,124
|
-
|
ਪੁਡੂਚੇਰੀ
|
0
|
-
|
ਪੰਜਾਬ
|
89
|
-
|
ਰਾਜਸਥਾਨ
|
1
|
-
|
ਸਿੱਕਮ
|
0
|
-
|
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ
|
1
|
-
|
ਤੇਲੰਗਾਨਾ
|
1
|
-
|
ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ
|
155
|
-
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
1,461
|
-
|
ਉਤਰਾਖੰਡ
|
152
|
-
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
1
|
|
ਕੁੱਲ
|
31,806
|
ਅਨੁਬੰਧ-II
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੁਨਰ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉੱਦਮਤਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਲੋਂ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪੀਐੱਮ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਯੋਜਨਾ ਅਧੀਨ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਗੁਰੂਆਂ/ਮਾਸਟਰ ਟ੍ਰੇਨਰਾਂ ਦੀ ਰਾਜ/ਯੂਟੀ-ਵਾਰ ਸੂਚੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ:
|
ਲੜੀ ਨੰ.
|
ਕਿੱਤਾ
|
ਨਾਮ
|
ਰਾਜ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਚਿਰੰਜੀਬ ਅਚਾਰਜੀ
|
ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰੀ ਕੁਮਾਰ
|
ਬਿਹਾਰ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਸਰਕਾਰ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਈ.ਆਰ. ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਚੱਕਰਵਰਤੀ
|
ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਭੁਪਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਹਲੋਈ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਬਲੇਂਦਰ ਕਲੀਤਾ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਗੁੰਜਨ ਕੁਮਾਰ
|
ਬਿਹਾਰ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਕੈਥਲ
|
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਸੰਬਿਤ ਸਵਰੂਪ ਮਲਿਕ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਦਿਨੇਸ਼ ਨਾਇਕ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਕੁਮਾਰ ਸੰਤੋਸ਼
|
ਬਿਹਾਰ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਸੌਮਿਆਕਾਂਤਾ ਪਾਧਿਆਰੀ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਸੁਪ੍ਰਾਸ਼ ਚੌਧਰੀ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਅਮਰਦੀਪ ਕਰੁਣਾ ਕਰਜੀ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਜਯੰਤ ਮਾਧਬ ਸੈਕੀਆ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਧ੍ਰੁਬਾ ਬਿਸ਼ਯਾ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਬਿਪਲਬ ਦਾਸ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਪਾਰਥ ਬਿਸਵਾਸ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਹਰੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਮੀਰਾ ਕਲਿਤਾ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਸੰਗੀਤਾ ਤਾਲੁਕਦਾਰ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਮਾਮੋਨੀ ਸਿਨਹਾ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਨੈੱਟ ਮੇਕਰ
|
ਬਿਰਜ ਵਿਕਾਸ ਸਰਮਾ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਨੈੱਟ ਮੇਕਰ
|
ਪ੍ਰਾਂਜਲ ਪ੍ਰਤਿਮ ਗੌਤਮ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਨੈੱਟ ਮੇਕਰ
|
ਗੁਨਿਨ ਰਾਏ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਨੈੱਟ ਮੇਕਰ
|
ਪਿੰਕੀ ਰਾਣੀ ਬੋਸੁਮੈਟਰੀ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਜੈਦੇਵ ਭੂਨੀਆ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਅਜੀਤ ਮੰਡਲ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਜੂਨੁ ਕਲਿਤਾ ॥
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਰੂਪਜਯੋਤੀ ਦਾਸ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਨਵਨਿਤਾ ਦਾਸ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਨੰਦਿਤਾ ਪਾਠਕ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਬੰਦਿਤਾ ਪਾਠਕ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਅਰਪਿਤਾ ਪਾਨ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਨਯਨੀ ਕਲਿਤਾ
|
ਅਸਾਮ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਅਸ਼ੋਕ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਕਰਮਬੀਰ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਲੋਹਾਰ
|
ਓਮ ਦੱਤ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਜੰਗੀਰ ਸਿੰਘ
|
ਪੰਜਾਬ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਮੀਨਾ ਕੁਮਾਰੀ
|
ਪੰਜਾਬ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ
|
ਪੰਜਾਬ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ
|
ਪੰਜਾਬ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਨੀਤੂ
|
ਪੰਜਾਬ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਸ਼ਾਲਿਨੀ ਅਰੋੜਾ
|
ਦਿੱਲੀ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਸੁਨੀਲ ਕੁਮਾਰ
|
ਪੰਜਾਬ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਰਾਹੁਲ ਸ਼ਰਮਾ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਸੰਜੇ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਗਰੋਵਰ
|
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਇੰਦੂ ਅਰੋੜਾ
|
ਦਿੱਲੀ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਕਾਰਤਿਕ ਸਾਹਲ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਨਰਵਦਾ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸ
|
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਨਾਈ
|
ਵਾਇਲਟ ਗੋਸਵਾਮੀ
|
ਦਿੱਲੀ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਅਖਲੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਜੈ ਕੁਮਾਰ ਤਿਵਾੜੀ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਕੈਪਟਨ ਅਰਵਿੰਦ ਸਿੰਘ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਗੌਰਵ ਤਿਆਗੀ
|
ਉਤਰਾਖੰਡ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਵਿਮਲ ਕਿਸ਼ੋਰ ਆਜ਼ਾਦ
|
ਉਤਰਾਖੰਡ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਆਕਾਸ਼ ਰੰਜਨ
|
ਦਿੱਲੀ
|
-
|
ਲੋਹਾਰ
|
ਵਿਨੈ ਗੁਪਤਾ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਲੋਹਾਰ
|
ਅਰੁਣ ਨਗਰ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਲੋਹਾਰ
|
ਸੌਮੇਨ ਤਾਲੁਕਦਾਰ
|
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ
|
-
|
ਲੋਹਾਰ
|
ਵਿਨੈ ਕਿਸ਼ੋਰ
|
ਉਤਰਾਖੰਡ
|
-
|
ਲੋਹਾਰ
|
ਭਾਸਕਰ ਅਨਯਾਲ
|
ਉਤਰਾਖੰਡ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਪ੍ਰੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਸੰਜੀਵ ਕੁਮਾਰ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਕਮਲ ਬੁਡਾਨੀਆ
|
ਰਾਜਸਥਾਨ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਕੇਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੂਤ
|
ਰਾਜਸਥਾਨ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਮੁਕੇਸ਼ ਨਵਰੰਗਲਾਲ ਜੰਗੀਦ
|
ਦਿੱਲੀ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਕਿਰਨ ਲਤਾ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਅਨੁਭਵ ਭਾਰਦਵਾਜ
|
ਦਿੱਲੀ
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਉਮਾ ਵਤਸ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਦਰਜ਼ੀ
|
ਅਮਿਤ ਕੁਮਾਰ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਖਿਡੌਣਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ
|
ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਜਯਾ ਅਗਰਵਾਲ
|
ਗੁਜਰਾਤ
|
-
|
ਚਟਾਈ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ
|
ਆਨੰਦ ਮਨੀ ਬਾਜਪਾਈ
|
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
|
-
|
ਘੁਮਿਆਰ
|
ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਾਇਣ
|
ਹਰਿਆਣਾ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਖਸਗੇਸ਼ਵਰ ਸਾਹੂ
|
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਹਰਮਨ ਪ੍ਰਸਾਦ
|
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਪਰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ
|
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
|
-
|
ਟੋਕਰੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ
|
ਰੰਗਾ ਮਹਾਰਾਜ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਅਸ਼ੋਕ ਕੁਮਾਰ ਰਾਊਤ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਰਾਜ ਮਿਸਤਰੀ
|
ਗੁਰੂ ਚਰਨ ਬਹੇਰਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਮੂਰਤੀਕਾਰ
|
ਆਨੰਦ ਚਰਨ ਰੋਲ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਮੂਰਤੀਕਾਰ
|
ਅਕਸ਼ੇ ਬੇਰੀਆ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਖਿਡੌਣਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ
|
ਕੇਸੂ ਦਾਸ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਧੋਬੀ
|
ਕਿਸ਼ੋਰ ਸ਼ੈਟੀ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਗੋਪਾਲ ਚੰਦਰ ਸਾਹੂ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਾਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ
|
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਮਹਾਰਾਣਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਬੇਨੁਧਰ ਮਹਾਰਾਣਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ
|
ਜਯੰਤ ਕੁਮਾਰ ਡੇ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਟੋਕਰੀ, ਚਟਾਈ, ਝਾੜੂ
|
ਕਨਕ ਲਤਾ ਮੋਹੰਤ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਮੋਚੀ
|
ਟੀ ਸਿਮਾਂਚਲ
|
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
|
-
|
ਮੋਚੀ
|
ਕੇ ਟੀ ਮਦਨ ਮੋਹਨ ਦਾਸ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਮੋਚੀ
|
ਟੀ ਸੁਭਮ ਕੁਮਾਰ ਦਾਸ
|
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
|
-
|
ਮੋਚੀ
|
ਐਸ ਰਾਜੂ ਰਾਓ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਸੁਨਿਆਰਾ
|
ਪੰਕਜ ਕੁਮਾਰ ਸਾਹੂ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਸੁਨਿਆਰਾ
|
ਰਾਜਕਿਸ਼ੋਰ ਮੋਹਰਾਣਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਸੁਨਿਆਰਾ
|
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਦਾਸ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਸੁਨਿਆਰਾ
|
ਪ੍ਰਤਾਪ ਬੇਹਰਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਧੋਬੀ
|
ਅਸ਼ੋਕ ਕੁ ਸੇਠੀ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਧੋਬੀ
|
ਸੰਤੋਸ਼ ਸੇਠੀ
|
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ
|
-
|
ਧੋਬੀ
|
ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਦਾਸ਼
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਸੁਨਿਆਰਾ
|
ਬਾਲਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹੂ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ (ਬਧੇਈ/ਸੁਥਾਰ)
|
ਸ਼ਰਤ ਕੁਮਾਰ ਸੁਤਾਰ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ (ਬਧੇਈ/ਸੁਥਾਰ)
|
ਅਮੁਲਿਆ ਕੁਮਾਰ ਮਹਾਰਾਣਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ
|
ਸੁਭਾਸ਼ ਪਰੀਦਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਲੋਹਾਰ
|
ਗਣੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਮਹਾਰਾਣਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ (ਬਧੇਈ/ਸੁਥਾਰ)
|
ਉਮਾਕਾਂਤ ਬੇਹਰਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਤਰਖਾਣ (ਬਧੇਈ/ਸੁਥਾਰ)
|
ਸਰੋਜ ਕੁਮਾਰ
|
ਉੜੀਸਾ
|
-
|
ਮੂਰਤੀਕਾਰ (ਪੱਥਰ ਤਰਾਸ਼)
|
ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਬੇਹਰਾ
|
ਉੜੀਸਾ
|
ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸੂਖਮ, ਲਘੂ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੇ ਉਦਯੋਗ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਭਾਨੂ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਵਰਮਾ ਨੇ ਅੱਜ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ।
************
ਐੱਮਜੇਪੀਐੱਸ/ਐੱਨਐੱਸਕੇ
(Release ID: 1989016)
Visitor Counter : 171