ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಖನಿಜಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಗಣಿ ಸಚಿವಾಲಯವು 01.11.2022 ರಂದು ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿತ್ತು. ಸಮಿತಿಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಅಥವಾ "ನಿರ್ಣಾಯಕ ಖನಿಜಗಳ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಕೇಂದ್ರ" (ಸಿಇಸಿಎಂ) ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತ್ತು. ಸಿಇಸಿಎಂನ ಉದ್ದೇಶವೆಂದರೆ ಭಾರತಕ್ಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಖನಿಜಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನಿಯತಕಾಲಿಕವಾಗಿ ನವೀಕರಿಸುವುದು, ಆದ್ಯತೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪ್ರತಿ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ, ಮತ್ತು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಖನಿಜ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು. ಸಮಿತಿಯು 30 ಖನಿಜಗಳನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕವೆಂದು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 24 ಖನಿಜಗಳನ್ನು ಎಂಎಂಡಿಆರ್ ಕಾಯ್ದೆಯ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ 1 ರ ಭಾಗ ಡಿ ಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಖನಿಜಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಭಾರತೀಯ ದೇಶೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಖನಿಜಗಳ ನಿರಂತರ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಮೂರು ಕೇಂದ್ರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಉದ್ಯಮಗಳಾದ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಕಂಪನಿ ಲಿಮಿಟೆಡ್, ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಕಾಪರ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಮತ್ತು ಮಿನರಲ್ ಎಕ್ಸ್ಪ್ಲೋರೇಶನ್ ಅಂಡ್ ಕನ್ಸಲ್ಟೆನ್ಸಿ ಲಿಮಿಟೆಡ್ನ ಈಕ್ವಿಟಿ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಖನಿಜ್ ಬಿದೇಶ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಕೆಎಬಿಐಎಲ್) ಎಂಬ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯೋಜಿತ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಆಯ್ಕೆ ಮಾನದಂಡಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಕಾಬಿಲ್ ವಿದೇಶಾಂಗ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ ಮತ್ತು ಅರ್ಜೆಂಟೀನಾ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಂತಹ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಭಾರತೀಯ ರಾಯಭಾರ ಕಚೇರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾರ್ಟ್ಲಿಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಮೂಲ ದೇಶಗಳ ಹಲವಾರು ಸರ್ಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಎಂಎಂಡಿಆರ್ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆ, 2023 ರ ಮೂಲಕ ಗಣಿ ಮತ್ತು ಖನಿಜಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆ, 1957 (ಎಂಎಂಡಿಆರ್ ಕಾಯ್ದೆ, 1957) ಅನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿದೆ, ಇದರ ಮೂಲಕ 24 ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಖನಿಜಗಳನ್ನು ಎಂಎಂಡಿಆರ್ ಕಾಯ್ದೆ, 1957ರ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ -1 ಗೆ ಭಾಗ ಡಿ ಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಖನಿಜಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿದ ಕಾಯ್ದೆಯು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಖನಿಜಗಳ ಬ್ಲಾಕ್ಗಳನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿದೆ. ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಈ ಖನಿಜಗಳ ಮೊದಲ ಕಂತನ್ನು 2023 ರ ನವೆಂಬರ್ 29 ರಂದು 20 ಬ್ಲಾಕ್ಗಳಿಗೆ ಹರಾಜು ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಬ್ಲಾಕ್ ಗಳ ವಿವರಗಳುಅನುಬಂಧದಲ್ಲಿವೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಗಣಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ತನ್ನ 'ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ' ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಖನಿಜ ಸಂಸ್ಕರಣೆ, ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆ ವಲಯದಲ್ಲಿ (ಎಸ್ &ಟಿ-ಪ್ರಿಸ್ಮ್) ನವೋದ್ಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಎಂಎಸ್ಎಂಇಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ನಾವೀನ್ಯತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಅನುದಾನವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಎಸ್ &ಟಿ-ಪ್ರಿಸ್ಮ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿನ ಒತ್ತು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ

ಧಾತು ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಖನಿಜಗಳು.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಸಚಿವಾಲಯವುಭಾರತದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಖನಿಜ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಭದ್ರಪಡಿಸಲು ವಿವಿಧ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಖನಿಜ ಭದ್ರತಾ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ (ಎಂಎಸ್ಪಿ) ಮತ್ತು ಇತರ ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ / ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಭಾರತದ ಜಿ 20 ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಜಾಗತಿಕ ಇಂಧನ ಪರಿವರ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಖನಿಜಗಳ ಪಾತ್ರದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ಗಣಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ಇದನ್ನು ಜಿ 20 ನವದೆಹಲಿ ನಾಯಕರ ಘೋಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿತು.

ಅನುಬಂಧ

ಹರಾಜಿಗೆ ಸೂಚಿಸಲಾದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಖನಿಜ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ವಿವರಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ:

SL ಸಂಖ್ಯೆ	ತಡೆ ಹೆಸರು	ರಾಜ್ಯ	ಖನಿಜ	ML/ CL
1	ಚುಟಿಯಾ-ನೌಹಟ್ಟಾ ಗ್ಲಾಕೋನೈಟ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಬಿಹಾರ	ಗ್ಲಾಕೋನೈಟ್	CL
2	ಪಿಪ್ರಾಡಿಹ್-ಭುರ್ವಾ ಗ್ಲೌಕೋನೈಟ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಬಿಹಾರ	ಗ್ಲಾಕೋನೈಟ್	CL
3	ಗೆಂಜನಾ ನಿಕ್ಕಲ್, ಕ್ರೋಮಿಯಂ ಮತ್ತು ಪಿಜಿಇ ಬ್ಲಾಕ್	ಬಿಹಾರ	ನಿಕ್ಕಲ್, ಕ್ರೋಮಿಯಂ ಮತ್ತು  ಪಿಜಿಇ	CL
4	ಕುಂಡೋಲ್ ನಿಕ್ಕಲ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೋಮಿಯಂ ಬ್ಲಾಕ್	ಗುಜರಾತ್	ನಿಕ್ಕಲ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೋಮಿಯಂ	CL
5	ಮುಸ್ಕನಿಯಾ-ಗರೇರಿಯಾಟೋಲಾ-ಬರ್ವಾರಿ ಪೊಟ್ಯಾಷ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಜಾರ್ಖಂಡ್	ಪೊಟ್ಯಾಷ್	CL
6	ದುಧಿಯಾಸೋಲ್ ಪೂರ್ವ ನಿಕ್ಕಲ್ ಮತ್ತು ಕಾಪರ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಒಡಿಶಾ	ನಿಕ್ಕಲ್ ಮತ್ತು ತಾಮ್ರ	ML
7	ಬಾಬ್ಜಾ ಗ್ರಾಫೈಟ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಒಡಿಶಾ	ಗ್ರಾಫೈಟ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್	ML
8	ಬಿಯಾರಪಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಫೈಟ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಒಡಿಶಾ	ಗ್ರಾಫೈಟ್  ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್	ML
9	ಅಖರ್ಕಟಾ ಗ್ರಾಫೈಟ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಒಡಿಶಾ	ಗ್ರಾಫೈಟ್	CL
10	ವೆಲ್ಲಕಲ್ ಸೆಂಟ್ರಲ್ (ಸೆಗ್ಮೆಂಟ್-ಎ) ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ ಬ್ಲಾಕ್	ತಮಿಳುನಾಡು	ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ ಅದಿರು	CL
11	ನೊಚ್ಚಿಪಟ್ಟಿ ಮಾಲಿಬೆಡ್ನಮ್ ಬ್ಲಾಕ್	ತಮಿಳುನಾಡು	ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ ಅದಿರು	CL
12	ವೇಲಂಪಟ್ಟಿ ಉತ್ತರ ಎ ಮತ್ತು ಬಿ  ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಮ್ ಬ್ಲಾಕ್	ತಮಿಳುನಾಡು	ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ ಅದಿರು	CL
13	ಕುರುಂಜಕುಲಂ ಗ್ರಾಫೈಟ್ ಬ್ಲಾಕ್	ತಮಿಳುನಾಡು	ಗ್ರಾಫೈಟ್	CL
14	ಇಲುಪ್ಪಕುಡಿ ಗ್ರಾಫೈಟ್ ಬ್ಲಾಕ್	ತಮಿಳುನಾಡು	ಗ್ರಾಫೈಟ್	CL
15	ಮನ್ನಡಿಪಟ್ಟಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಮ್ ಬ್ಲಾಕ್	ತಮಿಳುನಾಡು	ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಮ್	CL
16	ಮರುಡಿಪಟ್ಟಿ (ಕೇಂದ್ರ) ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಮ್ ಬ್ಲಾಕ್	ತಮಿಳುನಾಡು	ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಮ್	ML
17	ಕುರ್ಚಾ ಗ್ಲಾಕೋನೈಟ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ	ಗ್ಲಾಕೋನೈಟ್	CL
18	ಪಹಾಡಿಕಲಾನ್ - ಗೋರಾ ಕಲಾನ್ ಫಾಸ್ಫರೈಟ್ ಬ್ಲಾಕ್	ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ	ಫಾಸ್ಫರೈಟ್	CL
19	ಸಲಾಲ್-ಹೈಮ್ನಾ ಲಿಥಿಯಂ, ಟೈಟಾನಿಯಂ ಮತ್ತು ಬಾಕ್ಸೈಟ್ (ಅಲ್ಯುಮಿನಸ್ ಲ್ಯಾಟರೈಟ್) ಬ್ಲಾಕ್	ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶ: ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ	ಲಿಥಿಯಂ, ಟೈಟಾನಿಯಂ ಮತ್ತು ಬಾಕ್ಸೈಟ್ (ಅಲ್ಯುಮಿನಸ್ ಲ್ಯಾಟರೈಟ್)	CL
20	ಕಟ್ಘೋರಾ ಲಿಥಿಯಂ ಮತ್ತು ಆರ್ಇಇ ಬ್ಲಾಕ್	ಛತ್ತೀಸ್ ಗಢ	ಲಿಥಿಯಂ ಮತ್ತು ಆರ್ಇಇ	CL

ಕೇಂದ್ರ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು, ಗಣಿ ಮತ್ತು ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವ ಶ್ರೀ ಪ್ರಲ್ಹಾದ್ ಜೋಶಿ ಅವರು ಇಂದು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಲಿಖಿತ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಈ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು.

*****

(Release ID: 1985013) Visitor Counter : 73