మల్టీస్టేట్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీస్ (ఎంఎస్‌సిఎస్‌) (సవరణ) చట్టం & రూల్స్ 2023 వరుసగా 03.08.2023 మరియు 04.08.2023న నోటిఫై చేయబడ్డాయి. ఇవి పరిపాలనను బలోపేతం చేయడానికి, పారదర్శకతను పెంపొందించడానికి, జవాబుదారీతనం పెంచడానికి మరియు ఎన్నికల ప్రక్రియను సంస్కరించడానికి మొదలైనవి. ఇప్పటికే ఉన్న చట్టానికి అనుబంధంగా మరియు తొంభై-ఏడవ రాజ్యాంగ సవరణ యొక్క నిబంధనలను చేర్చడం ద్వారా రూపొందించబడ్డాయి.

సహకార సంఘాల పనితీరులో పారదర్శకతను తీసుకురావడానికి & ప్రజలకు ఆర్థిక నష్టాన్ని నివారించడానికి పై సవరణ ద్వారా అనేక నిబంధనలు ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి:-
 

1. బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాలలో సకాలంలో, సక్రమంగా మరియు పారదర్శకంగా ఎన్నికల నిర్వహణను నిర్ధారించడానికి, సహకార ఎన్నికల అథారిటీని ఏర్పాటు చేయడం జరిగింది.
2. సభ్యుల ఫిర్యాదులను పరిష్కరించడానికి ఒక యంత్రాంగాన్ని అందించడానికి కేంద్ర ప్రభుత్వం సహకార అంబుడ్స్‌మన్‌ను నియమించింది.
3. పారదర్శకతను మెరుగుపరచడానికి, సభ్యులకు సమాచారాన్ని అందించడానికి బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల ద్వారా సమాచార అధికారిని నియమించింది
4. సెంట్రల్ రిజిస్ట్రార్ ఆమోదించిన ఆడిటర్ల ప్యానెల్ నుండి 500 కోట్ల రూపాయల కంటే ఎక్కువ టర్నోవర్/డిపాజిట్‌లు ఉన్న మల్టీ-స్టేట్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీల కోసం కాకరెంట్ ఆడిట్ ప్రవేశపెట్టబడింది. మోసం లేదా అక్రమాలు ఏవైనా ఉంటే కాకరెంట్ ఆడిట్ ముందుగానే గుర్తించేలా చేస్తుంది తదనుగుణంగా సత్వర  దిద్దుబాట్లు చేయవచ్చు. మల్టీ-స్టేట్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీల కోసం ఆడిటర్ల క్రింది రెండు ప్యానెల్‌లు 2023-24 ఆర్థిక సంవత్సరానికి నోటిఫై చేయబడ్డాయి:

•   చట్టబద్ధమైన ఆడిట్‌ను నిర్వహించడం కోసం ఐదు వందల కోట్ల రూపాయల వరకు వార్షిక టర్నోవర్/ డిపాజిట్ (సందర్భంగా) కలిగి ఉన్న బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల కోసం ఆడిటర్ల ప్యానెల్.
•   చట్టబద్ధమైన మరియు ఏకకాలిక ఆడిట్‌ను నిర్వహించడం కోసం ఐదు వందల కోట్ల రూపాయల కంటే ఎక్కువ వార్షిక టర్నోవర్/ డిపాజిట్ (సందర్భంగా) కలిగి ఉన్న బహుళ-రాష్ట్ర సహకార         సంఘాల కోసం ఆడిటర్ల ప్యానెల్.

5. పారదర్శకతను మెరుగుపరచడానికి అపెక్స్ బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల ఆడిట్ నివేదికలను పార్లమెంటులో ఉంచాలి.
6. అకౌంటింగ్ మరియు ఆడిటింగ్‌లో ఏకరూపతను నిర్ధారించడానికి బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల కోసం అకౌంటింగ్ మరియు ఆడిటింగ్ ప్రమాణాలు కేంద్ర ప్రభుత్వంచే నిర్ణయించబడతాయి.
7. పాలన మరియు పారదర్శకతను మెరుగుపరచడానికి ఏకగ్రీవంగా లేని బోర్డు నిర్ణయాలను చేర్చడానికి బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల వార్షిక నివేదిక.
8. పొదుపు మరియు క్రెడిట్ వ్యాపారంలో బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాలకు వివేకవంతమైన నిబంధనలను (ద్రవత్వం, బహిర్గతం మొదలైనవి) నిర్ణయించడానికి కేంద్ర ప్రభుత్వం.
9. బహుళ రాష్ట్ర సహకార సంఘాలలో బంధుప్రీతి మరియు అభిమానాన్ని అరికట్టడానికి బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘం డైరెక్టర్ చర్చలో హాజరుకాకూడదు మరియు అతను లేదా అతని బంధువులు ఆసక్తిగల పార్టీగా ఉన్న విషయాలపై ఓటు వేయకూడదు.
10 పరిపాలనను మెరుగుపరచడానికి, బకాయిల మెరుగ్గా రికవరీ కోసం మరియు అటువంటి తప్పిదాలు లేదా కమీషన్ లేదా మోసం మరెక్కడా పునరావృతం కాకుండా చూసేందుకు డైరెక్టర్ల అనర్హత కోసం అదనపు కారణాలు రూపొందించబడ్డాయి.
11. సురక్షితమైన పెట్టుబడులను నిర్ధారించడానికి మరియు వలసవాద యుగం సెక్యూరిటీల సూచనలను తొలగించడానికి బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల ద్వారా నిధుల పెట్టుబడికి సంబంధించిన నిబంధనలు పునర్నిర్వచించబడ్డాయి.
12. మరింత ఆర్థిక క్రమశిక్షణ మరియు పారదర్శకతను కలిగి ఉండటానికి, ఇతర కమిటీలలో ఆడిట్ మరియు ఎథిక్స్ కోసం కమిటీని ఏర్పాటు చేయడానికి బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల బోర్డు.
పాలనను బలోపేతం చేయడానికి ముఖ్య కార్యనిర్వహణాధికారి (సీఈఓ) నియామకానికి సంబంధించిన ప్రమాణాలు నిర్దేశించబడ్డాయి.
13. బహుళ రాష్ట్ర సహకార సంఘాలలో ప్రజాస్వామ్య నిర్ణయాధికారాన్ని మెరుగుపరచడానికి బోర్డు సమావేశాలకు కోరం నిర్దేశించబడింది.
14. మోసపూరితమైన పద్ధతిలో లేదా చట్టవిరుద్ధమైన ప్రయోజనాల కోసం వ్యాపారం నిర్వహిస్తున్నట్లు సమాచారం అందితే సెంట్రల్ రిజిస్ట్రార్ విచారణ జరపాలి.
15. తప్పుగా సూచించడం, మోసం మొదలైన వాటి ద్వారా రిజిస్ట్రేషన్ పొందినట్లయితే వినడానికి అవకాశం ఇచ్చిన తర్వాత బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాన్ని మూసివేసే నిబంధన.
16. బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల సమిష్టి ప్రయోజనాలకు వ్యతిరేకంగా వ్యవహరించకుండా సభ్యులను నిరుత్సాహపరిచేందుకు బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘం నుండి బహిష్కరించబడిన 

సభ్యుని బహిష్కరణ యొక్క కనీస వ్యవధి 1 సంవత్సరం నుండి 3 సంవత్సరాలకు పెంచబడింది.
17.  సమాజంలోని వనరుల నుండి కొంతమంది సభ్యులు మాత్రమే లబ్ధి పొందకుండా నిరోధించడానికి బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాల సభ్యులు లేదా వారి బంధువులు కలిగి ఉన్న మెజారిటీ ఈక్విటీ షేర్లను కలిగి ఉన్న సంస్థలు అనుబంధ సంస్థగా పరిగణించబడవు.

అదనంగా సెంట్రల్ రిజిస్ట్రార్ ఆఫ్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీస్ కార్యాలయాన్ని బలోపేతం చేయడానికి 64 పోస్టులు కూడా సృష్టించబడ్డాయి.

అయితే ప్రస్తుతం ఏ రాష్ట్రం/యూటీలో సహకార సంఘాల సెంట్రల్ రిజిస్ట్రార్ కింద ప్రాంతీయ కార్యాలయాలు ఏవీ పని చేయడం లేదు. ఇంకా, సెంట్రల్ రిజిస్ట్రార్ ఆఫ్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీస్ యొక్క  తనిఖీని నిర్వహించడానికి మరియు ఎంఎస్‌సిఎస్‌ చట్టం, 2002 యొక్క 84 యూ/ఎస్‌ 84ని నియమించడానికి ఇప్పటికే అన్ని రాష్ట్రాలు/యూటీల సహకార సంఘాల రిజిస్ట్రార్‌కు అధికారాలు అప్పగించబడ్డాయి. అలాగే సిఆర్‌సిఎస్‌ కోసం ఆన్‌లైన్ డిజిటల్ పోర్టల్ 06.08.2023న ప్రారంభించబడింది. తద్వారా బహుళ రాష్ట్రాల సహకార సంఘాలు భౌతికంగా సిఆర్‌సిఎస్‌ కార్యాలయాన్ని సందర్శించాల్సిన అవసరం లేదు.

బహుళ రాష్ట్ర సహకార సంఘాలు నమోదు చేసుకున్న మల్టీ స్టేట్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీస్ యాక్ట్ 2002 నిబంధనల ప్రకారం తమ సభ్యులకు జవాబుదారీగా స్వయంప్రతిపత్త సహకార సంస్థలుగా పనిచేస్తాయి. ఎంఎస్‌సిఎస్‌ చట్టం &  నిబంధనలను ఉల్లంఘించినందుకు లేదా మెచ్యూరిటీపై డిపాజిట్లను తిరిగి చెల్లించనందుకు బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాలపై ఫిర్యాదులు వచ్చినప్పుడు ఎంఎస్‌సిఎస్‌ చట్టం, 2002 మరియు రూపొందించిన నిబంధనల ప్రకారం చర్య తీసుకోబడుతుంది.  దీని ప్రకారం సెంట్రల్ రిజిస్ట్రార్ ఇప్పటికే 88 అపరాధ బహుళ-రాష్ట్ర సహకార సంఘాలను మూసివేసే ప్రక్రియను ప్రారంభించారు.

ఒక రాష్ట్రం నుండి మాత్రమే సభ్యులు ఉన్న సహకార సంఘాలు సంబంధిత రాష్ట్ర సహకార సంఘాల చట్టం యొక్క నిబంధనల క్రింద నమోదు చేయబడతాయి మరియు ఆ సహకార సంఘాలు సంబంధిత రాష్ట్ర రిజిస్ట్రార్ ద్వారా నియంత్రించబడతాయి. సంబంధిత స్టేట్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీస్ యాక్ట్ కింద నమోదైన సొసైటీలకు వ్యతిరేకంగా సిఆర్‌సిఎస్‌ కార్యాలయంలో ఫిర్యాదులు వచ్చినప్పుడల్లా సంబంధిత రాష్ట్ర సహకార సంఘాల చట్టం ప్రకారం వాటి పరిష్కారం కోసం సంబంధిత రాష్ట్ర/యూటీ యొక్క సహకార సంఘాల రిజిస్ట్రార్‌కు ఫార్వార్డ్ చేయబడతాయి.

లోక్‌సభలో ఒక ప్రశ్నకు లిఖితపూర్వక సమాధానంలో సహకార మంత్రి శ్రీ అమిత్ షా ఈ విషయాన్ని తెలిపారు.

 ఏవై/ఆర్‌ఆర్‌/ఏఎస్‌హెచ్‌/439

 

****

(Release ID: 1983162) Visitor Counter : 101