ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ વિભાગના સચિવ શ્રી સંજીવ ચોપરાએ આજે અહીં પત્રકારો સાથેની વાતચીતમાં જણાવ્યું હતું કે તહેવારોની મોસમમાં આવશ્યક ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓના ભાવો સ્થિર રહે, કારણ કે સરકારે ભાવ સ્થિરતા માટે શ્રેણીબદ્ધ પગલાં લીધાં છે.

સુગર સેક્ટર

સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન વાજબી કિંમતે સ્થાનિક ગ્રાહકો માટે ખાંડની પર્યાપ્ત ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે, ભારત સરકારે આગામી આદેશ સુધી ખાંડની નિકાસ પર 'પ્રતિબંધ' ચાલુ રાખ્યો છે. તેનાથી દેશમાં ખાંડનો તંદુરસ્ત જથ્થો સુનિશ્ચિત થશે અને ઇથેનોલ બ્લેન્ડેડ વિથ પેટ્રોલ (ઇબીપી) કાર્યક્રમ હેઠળ ગ્રીન ઇંધણ તરફના ભારતના પ્રયાસોમાં સાતત્ય જળવાઈ રહેશે.

ડીજીએફટીએ 18 ઓક્ટોબર 2023 ના રોજ તેના નોટિફિકેશન નંબર 36/2023 દ્વારા, ભારત સરકારે એચએસ કોડ્સ 1701 14 90 અને 17019990 હેઠળ ખાંડ (કાચી ખાંડ, સફેદ ખાંડ, રિફાઇન્ડ ખાંડ અને ઓર્ગેનિક ખાંડ) ની નિકાસ પરના પ્રતિબંધોની તારીખ આગામી આદેશ સુધી 31 ઓક્ટોબર, 2023 થી આગળ વધારી દીધી છે.

આ નીતિ સાથે સરકારે ફરીથી 140 કરોડ સ્થાનિક ગ્રાહકોના હિતને પ્રાથમિકતા આપવાની દિશામાં પોતાની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવી છે, જેમાં એ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવ્યું છે કે તેમને ખાંડની ઉપલબ્ધતામાં કોઈ અવરોધ ન આવે. નોંધનીય છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય ખાંડના ભાવ 12 વર્ષના ઊંચા હોવા છતાં ભારતમાં ખાંડ વિશ્વમાં સૌથી સસ્તી છે અને દેશમાં છૂટક ખાંડના ભાવમાં માત્ર નજીવો વધારો થયો છે, જે ખેડૂતો માટે શેરડીની એફઆરપીમાં વધારાને અનુરૂપ છે. છેલ્લા 10 વર્ષોમાં રિટેલ ખાંડના ભાવમાં સરેરાશ ફુગાવો વાર્ષિક આશરે 2 ટકા રહ્યો છે.

આ ઉપરાંત, સરકાર સ્થાનિક બજારમાં ખાંડની પર્યાપ્ત ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ખાંડની મિલોના માસિક રવાનગી પર નજર રાખી રહી છે. આ ઉપરાંત, તમામ ટ્રેડર્સ /હોલસેલર, રિટેલર, બિગ ચેઇન રિટેલર, ખાંડના પ્રોસેસર્સને પોર્ટલ પર તેમના ખાંડના સ્ટોકની સ્થિતિ જાહેર કરવા નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો છે, જેથી સરકાર દેશભરમાં ખાંડના સ્ટોક પર નજર રાખી શકે. આ પગલાંનો હેતુ ખાંડ ક્ષેત્રની વધુ સારી દેખરેખની ખાતરી કરવા અને બજારમાં ખાંડના પૂરતા પુરવઠાની સુવિધા આપવાનો છે.

ભારત સરકાર સંગ્રહખોરી અને અટકળોને અટકાવીને સંતુલિત અને ન્યાયી ખાંડ બજાર જાળવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. આ પ્રયત્નોનો હેતુ એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે દેશભરના તમામ ગ્રાહકો માટે ખાંડ પરવડે તેવી રહે. સરકારના સક્રિય પગલાં સ્થિર અને સમાન ખાંડ બજારના વાતાવરણને પ્રોત્સાહન આપવા માટેના તેના સમર્પણને રેખાંકિત કરે છે.

આ ખાંડની નિકાસ નીતિ ખાંડ આધારિત ફીડસ્ટોક્સમાંથી ઇથેનોલના ઉત્પાદન પ્રત્યે સુસંગતતા પણ સુનિશ્ચિત કરશે. ઇએસવાય 2022-23માં, ભારતે લગભગ 43 એલએમટી ખાંડને ઇથેનોલ તરફ વાળ્યું છે, જે ખાંડ આધારિત ડિસ્ટિલરીઝને લગભગ ₹24,000 કરોડની આવક પેદા કરે તેવી અપેક્ષા છે. આ આવકથી ખાંડ ઉદ્યોગને ખેડૂતોની શેરડીની બાકી નીકળતી રકમ સમયસર ચૂકવવામાં અને ખાંડ ક્ષેત્રને આત્મનિર્ભર બનાવવામાં મદદ મળી છે.

શેરડી અને ખાંડ અંગેની સરકારની યોગ્ય નીતિઓએ સુનિશ્ચિત કર્યું છે કે ખાંડ મિલોએ આશરે ₹1.09 લાખ કરોડની ચુકવણી કરી છે અને આ રીતે, ખાંડની સીઝન 2022-23 ના શેરડીના બાકી લેણાંના 95% થી વધુની ચૂકવણી કરી છે જ્યારે અગાઉની સીઝનના 99.9% શેરડીના બાકી લેણાંની ચૂકવણી કરવામાં આવી છે. આમ, શેરડીની બાકી નીકળતી રકમ અત્યાર સુધીના નીચા સ્તરે છે અને બાકીની બાકી નીકળતી રકમ પણ વહેલી તકે ચૂકવવાના પ્રયત્નો કરવામાં આવી રહ્યા છે.

ચોખા સેક્ટર

સરકારે, સ્થાનિક ભાવોને અંકુશમાં લેવા અને સ્થાનિક ખાદ્ય સુરક્ષાને સુનિશ્ચિત કરવા માટે, ભારતમાંથી ચોખાની નિકાસને મર્યાદિત કરવા માટે કેટલાક આગોતરા પગલાં લીધાં છે. તૂટેલા ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો અને બિન-બાસમતી સફેદ ચોખા પર 9 સપ્ટેમ્બર 2022ના રોજ 20% ની નિકાસ ડ્યુટી લાદવામાં આવી હતી . ત્યારબાદ, બિન-બાસમતી સફેદ ચોખાની નિકાસ પર પણ 20 જુલાઈ 2023ના રોજ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો .

નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ભારતે 17.8 મિલિયન ટન નોન-બાસમતી ચોખા અને 4.6 મિલિયન ટન બાસમતી ચોખાની નિકાસ કરી હતી. બિન-બાસમતી ચોખાની નિકાસમાંથી, આસપાસ 7.8-8 મિલિયન ટન ચોખાની 25 ઓગસ્ટ 2023થી અદલાબદલી કરવામાં આવી હતી. પાર્ક કરેલા ચોખાની નિકાસ પર 20% ની નિકાસ ડ્યુટી લાદવામાં આવી છે. શરૂઆતમાં આ ડ્યુટી 15 ઓક્ટોબર, 2023 સુધી લાદવામાં આવી હતી, જે હવે વધારીને 31 માર્ચ 2024 કરવામાં આવી છે. ચોખા પરની ડ્યુટી વ્યવસ્થાને વિસ્તૃત કરવાનો હેતુ આ નિર્ણાયક મુખ્યના ભાવ વધારા પર નજર રાખવાનો અને સ્થાનિક બજારમાં પૂરતી ઉપલબ્ધતા જાળવવાનો છે. આ વર્ષે ઓગસ્ટમાં સરકારે લીધેલા આ પગલાની ઇચ્છિત અસર જણાય છે, કારણ કે જથ્થાની દ્રષ્ટિએ 65.50% અને પરબોઇલેડ ચોખાના કિસ્સામાં મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ 56.29% નો ઘટાડો થયો છે. વધુમાં, કસ્ટમ સત્તાવાળાઓને વધુ કડક આવશ્યક તપાસ માટે નિર્દેશો આપવામાં આવ્યા છે જેથી ચોખાની અન્ય કોઈ જાતની નિકાસ પાર્ક કરેલા ચોખાની આડમાં કરી શકાય નહીં.

બિન-બાસમતી સફેદ ચોખા પર પ્રતિબંધ હોવા છતાં, ભારતે ચોક્કસ દેશોમાં બિન-બાસમતી સફેદ ચોખાના ચોક્કસ જથ્થાની નિકાસ પરના પ્રતિબંધોને હળવા કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. ચોખાની આ નિકાસ માટે લાયક દેશોમાં નેપાળ (95,000 મેટ્રિક ટન), કેમેરૂન (1,90,000 મેટ્રિક ટન), મલેશિયા (1,70,000 મેટ્રિક ટન), ફિલિપાઇન્સ (2,95,000 મેટ્રિક ટન), સેશેલ્સ (800 એમટી), કોર ડી'ઇવોર (1,42,000 એમટી), અને રિપબ્લિક ઓફ ગિની (1,42,000 મેટ્રિક ટન), યુએઇ (75,000 મેટ્રિક ટન), ભૂતાન (79,000 મેટ્રિક ટન), સિંગાપોર (50,000 એમટી), સિંગાપોર (50,000 એમટી) અને મોરેશિયસ (1,42,000 મેટ્રિક ટન) નો સમાવેશ થાય છે.

CB/GP/JD