কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰী তথা সহযোগিতা মন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে আজি নতুন দিল্লীৰ বিজ্ঞান ভৱনত ইণ্ডিয়ান বাৰ কাউন্সিলৰ উদ্যোগত অনুষ্ঠিত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অধিবক্তা সন্মিলন ২০২৩ৰ বিদায়ী অধিবেশনত ভাষণ আগবঢ়ায়। এই উপলক্ষে কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী শ্ৰী ভূপেন্দ্ৰ যাদৱকে ধৰি কেইবাজনো বিশিষ্ট ব্যক্তি উপস্থিত থাকে।

ভাষণ প্ৰসংগত অমিত শ্বাহে কয় যে এই বছৰটোত আমাৰ সংবিধান নিৰ্মাণৰ ৭৫ বছৰ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু উপযুক্ত সময়ত এই সন্মিলনৰ আয়োজন কৰা হৈছে আৰু চলিত বৰ্ষত ভাৰতীয় সংসদেও এই দিশত কাম কৰি আছে৷ আমাৰ অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থাৰ তিনিটা মূল আইন- আইপিচি, চিআৰপিচি, আৰু প্ৰমাণ আইনত উল্লেখযোগ্য সংশোধন কৰা হৈছে। তেওঁ কয় যে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে জি-২০ সন্মিলনৰ জৰিয়তে সমগ্ৰ বিশ্বৰ আগত মহিলা নেতৃত্বাধীন উন্নয়নৰ ধাৰণাটো বাস্তৱায়িত কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ সূচনা কৰিছে আৰু শেহতীয়াকৈ সংসদে লোকসভাত ৩৩% মহিলাৰ অংশগ্ৰহণ নিশ্চিত কৰা আইনখন গৃহীত কৰিছে৷ লোকসভা আৰু ৰাজ্যিক বিধানসভাত এই দৃষ্টিভংগীক বাস্তৱত পৰিণত হ’ব।

কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰীগৰাকীয়ে কয় যে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ নেতৃত্বত ভাৰতে বিশ্বজুৰি বিভিন্ন খণ্ডত, বিগত ৯ বছৰৰ ভিতৰত নিজকে অগ্ৰণী স্থানত উপনীত কৰিছে। তেওঁ কয় যে ভাৰতে বিগত ৯ বছৰত বিশ্বৰ অৰ্থনীতিৰ একাদশ স্থানৰ পৰা পঞ্চম স্থানলৈ উন্নীত হৈছে। তেওঁ কয় যে শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ নেতৃত্বত ভাৰতে গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি, সন্ত্ৰাসবাদ আৰু ড্ৰাগছমুক্ত আদি বিশ্বৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰাত আগভাগ লৈ পৰিৱৰ্তন আনিবলৈ সক্ষম হৈছে৷ আমাৰ আইনী ব্যৱস্থাৰ ভিতৰত ভাৰতীয়ত্বৰ মৌলিক নীতিসমূহক পুনৰ দৃঢ় কৰা আৰু বিশ্বক এই দিশত আগুৱাই নিয়াৰ প্ৰচেষ্টা হাতত লোৱা হৈছে।

মন্ত্ৰী শ্বাহে কয় যে ন্যায় হৈছে ভাৰসাম্য নিশ্চিত কৰা শক্তি আৰু সেইবাবেই আমাৰ সংবিধান প্ৰণেতাসকলে সচেতনভাৱে ইয়াক পৃথক কৰি ৰখাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল। তেওঁ কয় যে ন্যায় আৰু সকলো ধৰণৰ ক্ষমতাৰ মাজত ভাৰসাম্যতা অতি প্ৰয়োজনীয়। তেওঁ লগতে কয় যে বিগত ৯ বছৰত ভাৰতে সমসাময়িক প্ৰয়োজন অনুসৰি বিভিন্ন খণ্ডৰ বাবে নতুন আইন পুনৰ খচৰা বা সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰচেষ্টা চলাইছে। শ্ৰী শ্বাহে কয় যে বিগত ৯ বছৰত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ নেতৃত্বত ভাৰত চৰকাৰে বহু আইন, যেনে বিবাদ নিষ্পত্তি আইন, মধ্যস্থতা আইন আৰু জন বিশ্বাস বিধেয়কত পৰিৱৰ্তন সাধন কৰিছে, যিয়ে ভাৰতৰ ওপৰত বোজা হ্ৰাস কৰাত  ন্যায়পালিকাক সহায় কৰিছে। তেওঁ লগতে কয় যে জন বিশ্বাস বিধেয়কে তিনি শতাধিক আইনৰ পৰা তিনিশতাধিক অপৰাধমূলক দায়বদ্ধতাৰ ধাৰা আঁতৰোৱাত সহায় কৰিছে আৰু এইদৰে সেইবোৰক নাগৰিক দায়বদ্ধতালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছে। মন্ত্ৰী শ্বাহে কয় যে এই প্ৰচেষ্টাৰ ফলস্বৰূপে মানুহৰ মাজত এক নতুন ধৰণৰ আত্মবিশ্বাস জগাই তোলা হৈছে। তেওঁ লগতে কয় যে দেউলীয়া আৰু দেউলীয়া আইনখনে আমাৰ বিকশিত অৰ্থনীতিক বিশ্ব মানদণ্ডৰ সৈতে একাকাৰ কৰাৰ দিশত কাম কৰিছে। তেওঁ কয় যে যিকোনো লোকে ভালদৰে প্ৰস্তুতি চলাব লাগে আৰু আইনৰ ভুলবোৰ শুধৰাবলৈ মুকলি মন এটা ৰাখিব লাগে। শ্ৰী শ্বাহে লগতে কয় যে যিকোনো চৰকাৰ, সংসদ, বা আইন প্ৰণয়ন সংস্থাৰ বাবে এইটো বুজাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ যে কোনো আইন ইয়াৰ ৰূপত চূড়ান্ত নহয় আৰু সময়ৰ লগে লগে উদ্ভৱ হোৱা বিষয় আৰু ইয়াৰ কাৰ্যকৰীকৰণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ইয়াক সংশোধন কৰা উচিত। তেওঁ কয় যে আইন প্ৰণয়নৰ উদ্দেশ্য হৈছে এক কাৰ্যক্ষম ব্যৱস্থা স্থাপন কৰা, আইন প্ৰণেতাসকলৰ আধিপত্য প্ৰতিষ্ঠা কৰা নহয়। তেওঁ লগতে কয় যে সামাজিক সুৰক্ষা সংহিতা আৰু তথ্য সুৰক্ষা বিধেয়কৰ নতুন আইনসমূহে নিজ নিজ ডমেইনৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য পৰিৱৰ্তন অনাৰ দিশত কাম কৰিব আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানদণ্ডৰ সৈতে মিল থকাত সহায় কৰিব।

কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰী তথা সমবায় মন্ত্ৰী শ্বাহে কয় যে ফৌজদাৰী ন্যায় ব্যৱস্থাৰ অধীনত প্ৰস্তুত হৈ থকা তিনিখন নতুন অপৰাধমূলক আইন সৰ্বোচ্চ গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু পুৰণি আইন প্ৰণয়নৰ প্ৰায় ১৫০ বছৰৰ পাছত সম্পূৰ্ণ নতুন দৃষ্টিভংগী আৰু ব্যৱস্থাৰে প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছে। তেওঁ লগতে কয় যে মোদী চৰকাৰৰ এই তিনিটা পদক্ষেপৰ সমান্তৰালকৈ অনুকূল পৰিস্থিতিতন্ত্ৰৰ সৃষ্টিৰ বাবেও তিনিটা প্ৰশাসনিক পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। প্ৰথমতে, তৃতীয় পৰ্যায়ৰ ই-ক’ৰ্টত শেহতীয়াকৈ মন্ত্ৰীসভাই ৭,০০০ কোটি টকা ব্যয়ত অনুমোদন জনাইছে। দ্বিতীয়তে, সংহত অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থা (আইচিজেএছ)ৰ বাবে ৩,৫০০ কোটি টকা অনুমোদন জনোৱা হৈছে আৰু তৃতীয়তে ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ (আইপিচি), অপৰাধমূলক প্ৰক্ৰিয়া সংহিতা (চিআৰপিচি), আৰু প্ৰমাণ আইনত নতুন প্ৰযুক্তি আঁকোৱালি লোৱাৰ বাবে অনুমোদন জনোৱা হৈছে। মন্ত্ৰী শ্বাহে কয় যে যদি আমি এই তিনিখন আইন আৰু তিনিটা নতুন ব্যৱস্থাক একত্ৰিত কৰোঁ, তেন্তে আমি আমাৰ অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থাত ন্যায়ৰ ক্ষেত্ৰত বিলম্ব হোৱাৰ অভিযোগ এটা দশকৰ ভিতৰত নাইকিয়া কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব। তেওঁ কয় যে এই তিনিটা নতুন সংহিতাত আমি কোনো ঔপনিৱেশিক প্ৰভাৱ পৰিলক্ষিত নহয় আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা ভাৰতীয় মাটিৰ সাৰমৰ্ম অনুৰণিত হ’ব। তেওঁ লগতে কয় যে এই তিনিখন নতুন অপৰাধমূলক আইনৰ মূলতে আছে সাংবিধানিক অধিকাৰ, মানৱ অধিকাৰ আৰু আমাৰ নাগৰিকৰ আত্মৰক্ষাৰ সুৰক্ষা।

গৃহমন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে কয় যে আমাৰ বৰ্তমানৰ ব্যৱস্থাত ন্যায় লাভ ব্যাপক বিলম্ব হৈছে, দৰিদ্ৰ লোকৰ বাবে ন্যায় পোৱাটো অধিক কঠিন আৰু দোষী সাব্যস্ত হোৱাৰ হাৰ অতি কম যাৰ বাবে কাৰাগাৰত অতিমাত্ৰা ভিৰ হৈছে আৰু বিচাৰৰ অধীনত থকা লোকৰ সংখ্যা অতি বৃদ্ধি পাইছে৷ তেওঁ কয় যে ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ ৫১১টা ধাৰাৰ পৰিৱৰ্তে ভাৰতীয় ন্যায় সংহিতাত ৩৫৬টা ধাৰা থাকিব, যাৰ দ্বাৰা এই সকলোবোৰ ব্যৱস্থাক সুশৃংখলিত কৰাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছে। শ্ৰী শ্বাহে লগতে কয় যে একেদৰে চিআৰপিচিৰ ৪৮৭টা ধাৰাৰ ঠাইত ভাৰতীয় নাগাৰিক সুৰক্ষা সংহিতাত ৫৩৩টা ধাৰা থাকিব আৰু ভাৰতীয় প্ৰমাণ আইনৰ ১৬৭টা ধাৰাৰ পৰিৱৰ্তে ১৭০টা ধাৰা থকা ভাৰতীয় সাক্ষ্য অধিকাৰীম প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছে৷ তেওঁ কয় যে পুৰণি আইনসমূহৰ উদ্দেশ্য আছিল ব্ৰিটিছ শাসন শক্তিশালী কৰা আৰু ব্যৱস্থাটোক শক্তি প্ৰদান কৰা যাতে চৰকাৰখন ভালদৰে চলাব পাৰে৷ ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল শাস্তি দিয়া, ন্যায় প্ৰদান কৰা নহয়। শ্ৰী শ্বাহে কয় যে মোদী চৰকাৰে অনা তিনিখন নতুন অপৰাধমূলক আইনৰ উদ্দেশ্য শাস্তি দিয়া নহয় বৰঞ্চ প্ৰতিজন নাগৰিকক ন্যায় প্ৰদান কৰাহে।

কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰীয়ে কয় যে ন্যায় এক প্ৰকাৰৰ ছাতিৰ দৰে। আমি যেতিয়া ন্যায়ৰ কথা কওঁ, তেতিয়া সেই শব্দটো অতি বৃহৎ সম্প্ৰদায়ৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু ইয়াত অভিযুক্ত আৰু গোচৰীয়া উভয়ৰে উদ্বেগ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। শ্ৰী শ্বাহে কয় যে আমাৰ ভাৰতীয় ন্যায় ব্যৱস্থাত ন্যায় আৰু শাস্তিৰ বিষয়ে বহুত ভালকৈ বুজাই দিয়া হৈছে, শাস্তিৰ বাবেই নিখুঁত ধাৰণা নাই৷ তেওঁ কয় যে তিনিখন নতুন প্ৰস্তাৱিত ফৌজদাৰী আইনেও আদালতৰ গাঁথনিত বহু পৰিৱৰ্তন আনিছে। বৰ্তমানৰ অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থাত সমগ্ৰ দেশতে সাতটা ভিন্ন প্ৰকাৰৰ দণ্ডাধীশৰ ব্যৱস্থা আছে যদিও এতিয়া আমি অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থাত মাত্ৰ চাৰি প্ৰকাৰৰ ন্যায়াধীশক বিচাৰি পাম। তেওঁ কয় যে এই প্ৰক্ৰিয়াটো যুক্তিসংগত কৰা হৈছে, সময়সীমাও নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে আৰু স্থগিত ৰখাৰ সংখ্যাও নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে। সাৰাংশ বিচাৰ বিস্তৃত কৰা হৈছে, যিবোৰ ক্ষেত্ৰত শাস্তি ৩ বছৰ পৰ্যন্ত হ’ব, তেনে ক্ষেত্ৰত প্ৰথম শুনানিৰ ৬০ দিনৰ ভিতৰত আৰক্ষীয়ে আদালতত চালান দাখিল কৰিব লাগিব আৰু অভিযোগনামা দাখিল কৰাৰ পিছত ৯০ দিনতকৈ বেছি নহ’ব এই আইনৰ অধীনত অধিক তদন্তৰ বাবে উপলব্ধ হ’ব। ইয়াৰ লগতে চাৰ্জ ফ্ৰেমৱৰ্ক কৰাৰ পূৰ্বে ডিচচাৰ্জ আবেদন দাখিল কৰাৰ সময়ো ৬০ দিন নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে, তাৰ পিছত ডিচচাৰ্জ আবেদন দাখিল কৰিব নোৱাৰি। যুক্তি সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত ন্যায়াধীশে ৩০ দিনৰ ভিতৰত এই আদেশ দিব লাগিব, যিটো সৰ্বাধিক ৩০ দিনলৈ বৃদ্ধি কৰিব পৰা যাব। শ্ৰী শ্বাহে কয় যে চৰকাৰী কৰ্মচাৰীৰ বিচাৰৰ ক্ষেত্ৰত দীৰ্ঘদিন ধৰি অনুমতি প্ৰদান কৰা নহয়, কিন্তু আমি এটা ব্যৱস্থা কৰিছো যে যদি ১২০ দিনৰ ভিতৰত অনুমতি নাপায়, তেন্তে অনুমতি প্ৰদান কৰা বুলি গণ্য কৰা হ’ব আৰু বিচাৰ আৰম্ভ হ’ব।

শ্ৰী অমিত শ্বাহে কয় যে এই নতুন অপৰাধ আইনসমূহত অপৰাধীসকলৰ অনুপস্থিতিতো গোচৰ চলোৱাৰ ব্যৱস্থা আছে, পিছত তেওঁলোকে ইয়াক উচ্চ ন্যায়ালয়ত প্ৰত্যাহ্বান জনাই পুনৰ নিম্ন আদালতত বিচাৰৰ বাবে যাব পাৰে। তেওঁ কয় যে মোদী চৰকাৰেও প্ৰযুক্তিৰ প্ৰসাৰৰ বাবে আইনত বহু বিধান কৰিছে। তেওঁ কয় যে নথি-পত্ৰৰ সংজ্ঞা সম্প্ৰসাৰিত কৰি ইলেক্ট্ৰনিক, ডিজিটেল ৰেকৰ্ড, ডিজিটেল ডিভাইচত উপলব্ধ বাৰ্তা, এছএমএছৰ পৰা ইমেইললৈকে সকলো ধৰণৰ ইলেক্ট্ৰনিক মাধ্যমৰ জৰিয়তে প্ৰদান কৰা চমন আৰু গ্ৰেপ্তাৰী পৰোৱানা এতিয়া আইনগতভাৱে বৈধ বুলি গণ্য কৰা হ’ব। শ্ৰী শ্বাহে কয় যে অভিযোগকাৰী আৰু সাক্ষীৰ পৰীক্ষা অনলাইন হ’ব, প্ৰমাণৰ ৰেকৰ্ডিং অনলাইনতো কৰা হ’ব আৰু আমিও আইন অনুসৰি সমগ্ৰ আপীল কাৰ্য্যবিধি অনলাইনত চলাই আছো। ইয়াৰ বাবে সকলো থানা আৰু আদালতত ইলেক্ট্ৰনিক ৰেজিষ্টাৰ ৰখা হ’ব, এই সকলোবোৰ বিধানো এতিয়া যুক্তিসংগতভাৱে নিয়মত আহিব। তেওঁ কয় যে আমি ৭ বছৰ বা তাতকৈ অধিক শাস্তিৰ সৈতে জড়িত অপৰাধৰ তদন্তৰ বাবে ফৰেনছিক বিজ্ঞান গৱেষণাগাৰৰ প্ৰতিবেদন আৰু ক্ষেত্ৰ পৰিদৰ্শন বাধ্যতামূলক কৰিম। বৈজ্ঞানিক প্ৰমাণৰ বাবে আমি এতিয়া দোষী সাব্যস্ত হোৱাৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰিব পাৰিম আৰু বিচাৰ প্ৰক্ৰিয়া শক্তিশালী হ’ব।

কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰীয়ে কয় যে ইয়াক সুকলমে আগুৱাই নিবলৈ গৃহ মন্ত্ৰালয়ে ২০১৮ চনৰ পৰা আন্তঃকাৰ্য্যকৰী অপৰাধমূলক ন্যায় ব্যৱস্থাৰ (আইচিজেএছ) ধাৰণাটোৰ ওপৰত কাম কৰি আছে। তেওঁ কয় যে প্ৰথম পৰ্যায়ৰ  কাম সম্পূৰ্ণ হৈছে৷ ৯৮% কৰাৰ কাম দেশৰ আৰক্ষী থানাসমূহ ক্ৰাইম এণ্ড ক্রিমিনেল ট্ৰেকিং নেটৱৰ্ক এণ্ড চিষ্টেমছ (চিচিটিএনএছ)ৰ অধীনত অনলাইনত উপলব্ধ কৰোৱা আৰু সকলো লিগেচি ডাটা অনলাইনযোগে সম্পূৰ্ণ কৰা হৈছে। এতিয়া ই-প্ৰচিকিউচন, ই-প্ৰিজন, ই-ফৰেনছিক আৰু ই-ক’ৰ্টৰ দিশত আগবাঢ়ি যাবলৈ ৩,৫০০ কোটি টকাৰ ব্যয় ধাৰ্য কৰা হৈছে। তেওঁ কয় যে এতিয়ালৈকে ৩২ কোটিতকৈ অধিক ডাটা আইটেম অনলাইনত তৈয়াৰ কৰা হৈছে, নিম্ন আদালতৰ বাবেও চিআইএছৰ ১৪ কোটিৰো অধিক ডাটা আইটেম অনলাইন কৰা হৈছে, ২ কোটি কয়দীৰ ডাটা আৰু এক কোটিতকৈ অধিক গোচৰ অনলাইন উপলব্ধ হৈছে। তদুপৰি, ১৭ লাখৰো অধিক ফৰেনছিক ডাটা আইটেম অনলাইনতো প্ৰস্তুত কৰা হৈছে।

শ্ৰী অমিত শ্বাহে কয় যে মোদী চৰকাৰে ই-কোৰ্টৰ বাবে প্ৰায় ৭,০০০ কোটি টকা আবণ্টন দিছে। তেওঁ কয় যে যেতিয়া আদালত আৰু বিচাৰ সংস্থাসমূহৰ কাৰিকৰী উন্নীতকৰণ কৰা হ’ব, তেতিয়া এই সকলোবোৰ ব্যৱস্থা আইচিজিএছৰ জৰিয়তে সংযোগ কৰা হ’ব। শ্ৰী শ্বাহে কয় যে এই তিনিখন অপৰাধমূলক আইন দীৰ্ঘদিন ধৰি আমূল পৰিৱৰ্তন কৰি আমাৰ ন্যায় প্ৰক্ৰিয়াক নাগৰিককেন্দ্ৰিক কৰি তোলাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছে। তেওঁ কয় যে প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে বিশ্বাস কৰে যে যিকোনো আইন ভাল হ’ব পাৰে তেতিয়াহে যেতিয়া অংশীদাৰসকলৰ পৰামৰ্শ সম্পূৰ্ণ আন্তৰিকৰাৰে গ্ৰহণ কৰা হয়।

*****