సెప్టెంబరు 17, 2022న భారతదేశంలోని వన్యప్రాణుల సంరక్షణ రంగంలో పెద్ద ముందడుగు పడింది. భూమిపై ప్రపంచంలోనే అత్యంత వేగవంతంగా పరిగెట్టగలిగే జంతువు దేశం నుండి అంతరించిపోయిన సుమారు 75 సంవత్సరాల అనంతరం భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చింది. మొట్టమొదటి ఖండాంతర వన్యప్రాణుల మార్పిడిలో మరియు భారతదేశంలో వాటి ఆసియా ప్రత్యర్ధులు అంతరించిపోయిన దశాబ్దాల తర్వాత నమీబియా నుండి ఎనిమిది ఆఫ్రికన్ చిరుతలు (అసినోనిక్స్ జుబాటస్ జుబాటస్) మధ్యప్రదేశ్‌లోని కునో నేషనల్ పార్క్‌లోకి ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ విడిచిపెట్టారు. తదనంతరం దక్షిణాఫ్రికా నుండి వచ్చిన మరో పన్నెండు చిరుతలు ఫిబ్రవరి, 2023లో కునో నేషనల్ పార్క్‌లో విడుదల చేయబడ్డాయి. నమీబియా, దక్షిణాఫ్రికా మరియు భారతదేశానికి చెందిన ప్రభుత్వ అధికారులు, శాస్త్రవేత్తలు, వన్యప్రాణి జీవశాస్త్రవేత్తలు మరియు పశువైద్యులతో కూడిన నిపుణుల బృందం  ఖచ్చితమైన పర్యవేక్షణలో మొత్తం ప్రాజెక్ట్ అమలు చేయబడింది.

స్వల్పకాలిక విజయాన్ని అంచనా వేయడానికి యాక్షన్ ప్లాన్‌లో ఇవ్వబడిన పై 6 ప్రమాణాలలో ప్రాజెక్ట్ ఇప్పటికే నాలుగు ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉంది: అవి- ప్రవేశపెట్టిన చిరుతల్లో 50% మనుగడ, వాటి పరిధుల ఏర్పాటు, కునోలో పిల్లల పుట్టుక మరియు స్థానిక కమ్యూనిటీలు నేరుగా చిరుత ట్రాకర్ల భాగస్వామ్యం ద్వారా మరియు పరోక్షంగా కునో పరిసర ప్రాంతాల్లో భూమి విలువను పెంచడం ద్వారా ఈ ప్రాజెక్ట్ ఆదాయాన్ని అందించింది.గతంలో పర్యావరణపరంగా జరిగిన తప్పును సరిదిద్దడానికి నమీబియా మరియు దక్షిణాఫ్రికా నుండి భారతదేశానికి వాయుమార్గం ద్వారా ఒక అడవి నుండి మరో అడవికి చిరుతలను మార్చడం అనేది  ప్రపంచంలోనే మొట్టమొదటిసారిగా  ప్రయత్నం జరిగింది. సాధారణంగా ఖండాంతర సుదూర చిరుతలకు సహజంగానే మరణాల ప్రమాదం ఉంది. అయితే నమీబియా నుండి వచ్చిన 8 చిరుతలు మరియు దక్షిణాఫ్రికా నుండి 12 చిరుతలు ఎటువంటి మరణాలు లేకుండా విజయవంతంగా కునో నేషనల్ పార్క్‌కి తరలించబడ్డాయి.

వీటిలో చాలా చిరుతలు భారతీయ పరిస్థితులకు  అలవాటు పడుతున్నాయి. అలాగే వేటాడటం, ప్రకృతి దృశ్యాన్ని అన్వేషించడం, వాటిని అవి రక్షించుకోవడం, చిరుతపులులు & హైనా వంటి ఇతర మాంసాహారుల నుండి తప్పించుకోవడం, సొంత ప్రాంతాన్ని ఏర్పరచుకోవడం, అంతర్గత తగాదాలు, కోర్ట్‌షిప్ మరియు సంభోగం వంటి సాధారణ లక్షణాలను చూపుతున్నాయి.

  

ఓ ఆడ చిరుత 75 ఏళ్ల తర్వాత భారత గడ్డపై పిల్లలకు జన్మనిచ్చింది. జీవించి ఉన్న ఒక పిల్లకు ఇప్పుడు 6 నెలల వయస్సు ఉంది అధి సాధారణ ఎదుగుదల సరళిని చూపుతోంది. వేట, ఉచ్చు, ప్రమాదం, విషప్రయోగం, ప్రతీకార హత్య వంటి అసహజ కారణాల వల్ల ఇప్పటివరకు ఏ చిరుత కూడా చనిపోలేదు. స్థానిక గ్రామాల నుండి వచ్చిన భారీ మద్దతు కారణంగా ఇది సాధ్యమైంది.

ప్రాజెక్ట్ చిరుత స్థానిక కమ్యూనిటీని సమీకరించింది మరియు ప్రత్యక్ష మరియు పరోక్ష ఉపాధి ద్వారా వారికి జీవనోపాధిని కల్పించింది. దీర్ఘకాలిక ప్రాజెక్ట్ అయినందున దక్షిణాఫ్రికా/నమీబియా/ఇతర ఆఫ్రికన్ దేశాల నుండి ఏటా 12-14 చిరుతలను రాబోయే 5 సంవత్సరాలకు మరియు ఆ తర్వాత అవసరమైనప్పుడు తీసుకురావాలని ప్రణాళిక చేయబడింది.

గాంధీ సాగర్ వన్యప్రాణుల అభయారణ్యం మరియు నౌరదేహి వన్యప్రాణుల అభయారణ్యంలో చిరుతలను పరిచయం చేయడానికి ఇతర ప్రత్యామ్నాయ ప్రదేశాలు సిద్ధం చేయబడుతున్నాయి. గాంధీ సాగర్ డబ్ల్యూఎల్‌ఎస్‌లో క్వారంటైన్ మరియు అక్లిమటైజేషన్ ఎన్‌క్లోజర్‌లు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి మరియు సంవత్సరం చివరి నాటికి సైట్ సిద్ధంగా ఉంటుందని భావిస్తున్నారు. సైట్ యొక్క మూల్యాంకనం తర్వాత చిరుతల తదుపరి బ్యాచ్ గాంధీ సాగర్ డబ్ల్యూఎల్‌ఎస్‌ వద్ద తీసుకురావడానికి ప్రణాళిక చేయబడుతుంది. చిరుత కేంద్రం, చిరుత పరిశోధన కేంద్రం, ఇంటర్‌ప్రెటేషన్ సెంటర్, చిరుత నిర్వహణ శిక్షణ కేంద్రం మరియు చిరుత సఫారీల సంరక్షణ పెంపకం వంటివి ప్రణాళిక చేయబడ్డాయి.

రెండు నమీబియా ఆడ చిరుతలు అడవి మూలాన్ని కలిగి ఉంటాయి. కానీ అవి బందిఖానాలో పెంచబడ్డాయి. చేసిన ప్రయత్నాల కారణంగా అవి తిరిగి సాధారణ స్వభావాన్ని చూపుతున్నాయి. మరికొంత పరిశీలన మరియు పర్యవేక్షణ తర్వాత వాటిని అడవిలో విడుదల చేయవచ్చు.

ఇది సవాలుతో కూడిన ప్రాజెక్ట్ మరియు ప్రారంభ సూచనలు ప్రోత్సాహకరంగా ఉన్నాయి. చిరుతల పున:ప్రవేశం దేశంలోని పొడి గడ్డి భూముల పరిరక్షణకు చాలా అవసరమైన దృష్టిని తీసుకువస్తుంది మరియు స్థానిక సమాజాలకు ఉద్యోగ అవకాశాలను కూడా సృష్టిస్తుంది. ఈ ప్రాజెక్ట్ యొక్క విజయం ప్రపంచవ్యాప్తంగా రీవైల్డ్ కార్యక్రమాలకు అవకాశాలను తెరుస్తుంది. ఖండాంతర ప్రయత్నాల ద్వారా కోల్పోయిన జాతులను తిరిగి ప్రవేశపెట్టే కొన్ని ప్రాజెక్టులలో ఇది ఒక ప్రత్యేకమైన ప్రయత్నంగా నిలుస్తుంది.

భారతదేశంలో చిరుత ప్రాజెక్ట్ విజయవంతంగా అమలు చేయబడి ఏడాది పూర్తయిన సందర్భంగా మధ్యప్రదేశ్‌లోని కునో నేషనల్ పార్క్‌లోని సేసాయిపురా ఫారెస్ట్ కాంప్లెక్స్‌లో ఈరోజు ఒక కార్యక్రమం నిర్వహించబడింది. ఈ కార్యక్రమంలో పర్యావరణ మరియు అటవీ మరియు వాతావరణ మార్పుల మంత్రిత్వ శాఖ (ఎంఒఈఎఫ్‌సిసి),ఎన్‌టిసిఏ మరియు మధ్యప్రదేశ్ అటవీ శాఖ అధికారులు పాల్గొన్నారు.

ప్రారంభంలో ప్రముఖులు వాక్ త్రూ ఎగ్జిబిషన్‌ను సందర్శించారు మరియు చిరుత మిత్రలతో సంభాషించారు. గత ఏడాది కాలంలో చిరుత సంరక్షణ కోసం అవగాహన ప్రచారాలు, రక్షణ మరియు గూఢచార సేకరణలో వారు చేసిన ప్రశంసనీయ ప్రయత్నాలకు వారిని మరింత ప్రోత్సహించారు. ప్రముఖులు జ్యోతి ప్రజ్వలన చేసి కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించారు.

ఏడిజి (పిటి&పిఈ) మరియు ఎన్‌టిసిఏ ఎంఎస్‌ డాక్టర్‌ ఎస్‌.పి.యాదవ్ తన స్వాగత ప్రసంగంలో అతిథులందరినీ స్వాగతించారు. గత  సంవత్సరంలో ప్రాజెక్ట్ చిరుతపై వివరణాత్మక నవీకరణను అందించారు. భారతదేశం యొక్క విజయవంతమైన పులుల సంరక్షణ కోసం అవలంబించిన ఉత్తమ అభ్యాసాల నుండి ఎలా మొగ్గు చూపి ప్రాజెక్ట్ చిరుతలను అమలు చేశారనే దాని గురించి ఆయన వివరించారు. భారత ప్రభుత్వం ఇంటర్నేషనల్ బిగ్ క్యాట్ అలయన్స్‌ని విజయవంతంగా అమలు చేసిన తర్వాత ప్రాజెక్ట్ చీతా పొందే ప్రయోజనాల గురించి ఆయన ప్రస్తావించారు. ప్రాజెక్ట్ చీతా  ఒక సంవత్సరాన్ని విజయవంతంగా పూర్తి చేసినందుకు వాటాదారులందరికీ ఆయన అభినందనలు తెలిపారు.

ప్రాజెక్ట్ చిరుత విజయవంతమైన అమలుపై వార్షిక నివేదికను విడుదల చేశారు. సిఎస్‌ఆర్‌ కార్యక్రమాల కింద హీరో మోటోకార్ప్స్ చిరుతలను పర్యవేక్షించడానికి కునోలో ఫ్రంట్‌లైన్ సిబ్బందికి మెరుగైన మొబిలిటీ కోసం 50 మోటార్‌బైక్‌లను విరాళంగా అందించింది. ఈ సందర్భంగా హాజరైన ప్రముఖులు ఫ్రంట్‌లైన్ సిబ్బందికి అందజేసిన మోటార్‌సైకిళ్లను జెండా ఊపి ప్రారంభించారు. గత ఏడాది కాలంలో ప్రాజెక్ట్ చిరుత సాధించిన విజయాలపై ఒక షార్ట్ ఫిల్మ్ ప్రదర్శించబడింది.

అనంతరం మధ్యప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వ అదనపు ప్రధాన కార్యదర్శి(అటవీ) మరియు పిసిసిఎఫ్& హెడ్ ఆఫ్‌ ఫారెస్ట్‌ ఫోర్సెస్‌ మాట్లాడుతూ కునో నేషనల్ పార్క్‌లో చిరుతలు మరియు ఇతర వన్యప్రాణుల పర్యవేక్షణ, సంఘర్షణల నిర్వహణ, జీవనోపాధి అవకాశాలు మరియు సమాజ నిశ్చితార్థం మరింత సహనాన్ని పెంపొందించడం కోసం వారు గత ఏడాది కాలంలో ప్రాజెక్ట్ చిరుత సాధించిన విజయాల గురించి వివరించారు. చిరుత జనాభా తమ భూభాగాలను స్థాపించే వరకు సమీప భవిష్యత్తులో ప్రాజెక్ట్ ఎదుర్కొనే కష్టమైన సవాళ్లను కూడా వారు హైలైట్ చేశారు.

డిజిఎఫ్‌&ఎస్‌ఎస్‌, ఎంఒఈఎఫ్‌సిసి శ్రీ సి.పి.గోయల్ తన ప్రధాన ప్రసంగంలో సమతుల్యతను పునరుద్ధరించడానికి, జీవవైవిధ్యాన్ని పరిరక్షించడానికి మరియు మన పర్యావరణ వ్యవస్థలను పెంపొందించడానికి మరియు స్థిరమైన భవిష్యత్తుకు మన నిబద్ధతకు నిదర్శనంగా ప్రాజెక్ట్ చిరుత గురించి ఉద్ఘాటించారు. భారతదేశంలో చిరుత ప్రాజెక్టును విజయవంతంగా పూర్తి చేయడం కోసం నమీబియా మరియు దక్షిణాఫ్రికా ప్రభుత్వాలతో చేసిన సహకారాన్ని ఆయన అభినందించారు. మన ప్రధానమంత్రి జన్ భగీదారి మంత్రాన్ని, మిషన్ లైఫ్  సారాంశాన్ని, జీ20 ప్రెసిడెన్సీ ఆఫ్ ఇండియా కింద. మన ధరిత్రిని గౌరవించే మరియు పోషించే జీవనశైలిని అవలంబించడంలో వన్యప్రాణులు మరియు స్థానిక సమాజాలు రెండింటికీ విజయవంతమైన పరిస్థితిగా ప్రాజెక్ట్ చిరుతలను కూడా ఆయన నొక్కిచెప్పారు.

ప్రాజెక్ట్ చిరుత మొదటి సంవత్సరానికి సెట్ చేయబడిన బెంచ్ మార్క్ & ప్రమాణాలను చాలా వరకు సాధించింది మరియు సరైన మార్గంలో ఉంది. ప్రాజెక్ట్ విజయవంతంగా అమలు చేయడంలో సహాయపడే గొప్ప అభ్యాసం ఇప్పటివరకు ఉంది. వాటాదారులు మరియు భాగస్వాములందరికీ మధ్యప్రదేశ్‌ పిసిసిఎఫ్‌ (వైల్డ్‌లైఫ్) & సిడబ్ల్యూఎల్‌డబ్ల్యూ ధన్యవాదాలు తెలియజేసింది.
 

***