ગ્રાહક સુરક્ષા ધારા, 2019નાં ઉલ્લંઘનને ધ્યાનમાં રાખીને મુખ્ય કમિશનર શ્રીમતી નિધિ ખરે અને કમિશનર શ્રી અનુપમ મિશ્રાની અધ્યક્ષતામાં સેન્ટ્રલ કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (સીસીપીએ)એ મેસર્સ આઇક્યુઆરએ આઇએએસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ સામે યુપીએસસી સિવિલ સર્વિસીસ એક્ઝામમાં વર્ષ 2015-2017નાં વર્ષનાં ટોચનાં રેન્ક ધારકોનાં ગેરમાર્ગે દોરતાં પ્રશંસાપત્રોની જાહેરાત કરીને ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો અને અયોગ્ય વેપારપ્રથા માટે આદેશ જારી કર્યો હતો.

આ મુદ્દો સીસીપીએના ધ્યાનમાં 2018માં સ્થપાયેલી આઇક્યુઆરએ આઇએએસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટની વેબસાઇટ મારફતે 2015 અને 2017માં યુપીએસસી સીએસઇના ટોચના રેન્ક ધરાવતા ધારકોના પ્રમાણપત્રો દ્વારા તેમના વિદ્યાર્થીઓ તરીકે ઇરાદાપૂર્વક અને ખોટો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો, જે હકીકતમાં છેતરામણો છે. તેથી, સીસીપીએએ સુઓ-મોટો સંજ્ઞાન લીધું હતું અને શોધી કાઢ્યું હતું કે ઉપરોક્ત ખોટા દાવાની સાથે સાથે સંસ્થાએ પોતાને એકમાત્ર કોચિંગ એકેડેમી જેમાં ભારતભરમાંથી શ્રેષ્ઠ ફેકલ્ટી છે માટે શ્રેષ્ઠ યુપીએસસી ઓનલાઇન પ્રિલિમ્સ ટેસ્ટ શ્રેણી 2020 પ્રદાન કરે છે, આ રીતે તેને પુણેમાં એક વર્ષની અંદર યુપીએસસીનું ટોચનું કોચિંગ બનાવે છે . તદનુસાર, આઈક્યુઆરએ આઈએએસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટને નોટિસ ફટકારવામાં આવી હતી.

સંસ્થાએ તેના જવાબમાં રજૂઆત કરી હતી કે પુણે અને કાનપુરના ફેકલ્ટી મેમ્બર્સ ઉચ્ચ લાયકાત ધરાવતા હોવાની સાથે સાથે પ્રતિષ્ઠિત પણ છે અને 5માંથી 4.6નું ગૂગલ રેટિંગ ધરાવે છે.. વર્ષ 2020ની ટેસ્ટ શ્રેણી તૈયાર કરવામાં આવી હતી તેમની ઉચ્ચ કુશળતા અને સંશોધન ગુણવત્તા સાથે જે શૈક્ષણિક સફળતા હતી. હાલ તેની વેબસાઈટ પરથી આ જાહેરાત હટાવી દેવામાં આવી છે.

સીસીપીએને ગ્રાહકોના એક વર્ગના અધિકારોનું રક્ષણ, પ્રોત્સાહન અને અમલ કરવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે અને તેથી ડીજી (ઇન્વેસ્ટિગેશન) સીસીપીએને હાલના મામલે વિસ્તૃત તપાસ માટે વિનંતી કરી છે. તપાસ અહેવાલમાં જાણવા મળ્યું હતું કે, ઓલ ઇન્ડિયા રેન્ક હોલ્ડર ટીના ડાબી એઆઈઆર-1, (2015)ના પ્રશંસાપત્રો; અતહર આમિર ઉલ સફી ખાન એઆઈઆર-2, (2015); હિમાંશુ કૌશિક એઆઈઆર-77, (2015); સૈફિન એઆઈઆર -570, (2017)નું આયોજન આઈક્યુઆરએ આઈએએસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું જેની સ્થાપના પોતે જ 2018માં કરવામાં આવી હતી, જેનાથી ગ્રાહકોને એવું માનવા માટે છેતરવામાં આવ્યા હતા કે આવા સફળ ઉમેદવારો તેમની સફળતા માટે આ સંસ્થાને આભારી છે.

એ ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે આઈક્યુઆરએ આઈએએસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટે આવા અતિશયોક્તિભર્યા દાવાઓ કરીને જાણી જોઈને મહત્વપૂર્ણ માહિતીને છુપાવીને તેની સેવાને ખોટી રીતે રજૂ કરી હતી એટલું જ નહીં, પરંતુ ગ્રાહકોના વર્ગને છેતરામણી રીતે તેમની સેવાઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ગેરમાર્ગે દોરવા માટે સ્પષ્ટ અને ગર્ભિત રજૂઆત પણ કરી હતી. બીજી બાજુ, આઈક્યુઆરએ આઈએએસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટે ક્યાંય પણ કોઈ અસ્વીકરણ દર્શાવ્યું નથી અને તેમના દ્વારા કરવામાં આવેલા અન્ય દાવાઓને સાબિત કરવામાં નિષ્ફળ રહી છે.

જાહેરાતને માન્ય ગણવામાં આવે છે અને જ્યારે તે ઉત્પાદનો અથવા સેવાઓની ઉપયોગિતાને અતિશયોક્તિ કરીને ગ્રાહકોને ગેરમાર્ગે દોરતી નથી ત્યારે તે કપટપૂર્ણ નથી. જાહેરાતમાં ખુલાસો ભૌતિક માહિતીને છુપાવવી જોઈએ નહીં અને કરવામાં આવેલા કોઈપણ દાવાના સંદર્ભમાં ચૂકી જવું મુશ્કેલ હોવું જોઈએ, જેની બાદબાકી અથવા ગેરહાજરી જાહેરાતને છેતરામણી બનાવે છે અથવા તેના વ્યવસાયિક ઉદ્દેશને છુપાવે તેવી સંભાવના છે. વિભાગે ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો, માટે ગેરમાર્ગે દોરનારી જાહેરાતો અને સમર્થન નિવારણ માટેની માર્ગદર્શિકા, 2022 પહેલેથી જ જારી કરી દીધી છે, અને નવેમ્બર 2022માં ગ્રાહકોના હિતની સુરક્ષા અને રક્ષણ માટે બનાવટી, છેતરામણી અને ગેરમાર્ગે દોરતી સમીક્ષાઓને રોકવા માટે ઓનલાઇન ગ્રાહક સમીક્ષાઓ પર માળખું સૂચિત કર્યું છે.

સીસીપીએ દેશના ખૂણે-ખૂણે ગ્રાહકોના એક વર્ગના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા માટે કામ કરી રહ્યું છે અને તેથી આઇક્યુઆરએ આઇએએસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટને આદેશ જારી કરીને ગેરમાર્ગે દોરતા પ્રશંસાપત્રોની આડમાં ખોટા દાવાઓ બંધ કરવા તેમજ ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો અને અયોગ્ય વેપાર પ્રથા બદલ ₹1,00,000નો દંડ ફટકાર્યો હતો.

CB/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com