నమామి గాంగే కార్యక్రమం కింద, మురుగునీటి శుద్ధి, ఘన వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ, నదీ తీర నిర్వహణ  (ఘాట్లు, శ్మశానవాటిక అభివృద్ధి), ఇ-ఫ్లో, అటవీ నిర్మూలన, జీవవైవిధ్య పరిరక్షణ, ప్రజల భాగస్వామ్యం వంటి చర్యల ద్వారా గంగా, దాని ఉపనదుల  పునరుజ్జీవనం కోసం చర్యలు చేపట్టారు. ఇప్పటివరకు మొత్తం 442 ప్రాజెక్టుల అంచనా వ్యయం రూ. 37,395.51 కోట్లు, వీటిలో 254 ప్రాజెక్టులు పూర్తయ్యాయి. శుద్ధి చేయని గృహ/పారిశ్రామిక వ్యర్థ జలాలు నదిలో కాలుష్యానికి ప్రధాన కారణం కాబట్టి ఎక్కువ ప్రాజెక్టులు మురుగునీటి మౌలిక సదుపాయాల కల్పనకు సంబంధించినవి. 193 మురుగునీటి మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులను రూ. 30,797.24 కోట్లతో చేపట్టడం జరిగినది. మురుగునీటి శుద్ధి కర్మాగారం (ఎస్టిపి) సామర్థ్యం గల రోజుకు 6029.75 మిలియన్ లీటర్ల (ఏంఎల్డి)ను శుద్ధి చేసేల చర్యలు చేపట్టారు. దాదాపు 5,250.98 కి.మీ మురుగునీటి నెట్‌వర్క్‌ను ఏర్పాటు చేశారు. వీటిలో 106 మురుగునీటి పారుదల ప్రాజెక్టులు పూర్తయ్యాయి. మిగిలినవి వివిధ దశల్లో ఉన్నాయి. పూర్తయిన ప్రాజెక్టులతో, 2664.05ఏంఎల్డి - ఎస్టిపి సామర్థ్యం రూపొందించి/పునరుద్ధరణ జరిగినది. 4436.26 కిమీ మురుగునీటి నెట్‌వర్క్ ఏర్పాటు చేశారు. 

గంగా నది,  దాని ఉపనదులను పునరుజ్జీవింపజేయడానికి నమామి గంగే కార్యక్రమం 2014  జూన్ లో ప్రారంభం అయింది. ఈ ప్రొజెక్టు పరిమితి  2021 మార్చి 31 వరకు ఉంది. అయితే ఈ కార్యక్రమం తరువాత 2026 మార్చి 31 వరకు పొడిగించారు. 2014-15 ఆర్థిక సంవత్సరం నుండి 30 జూన్ 2023 వరకు జాతీయ మిషన్ ఫర్ క్లీన్ గంగా (ఎన్ఏంసీజి)కి మొత్తం రూ.15,517.02 కోట్లు విడుదల చేశారు. వీటిలో రూ.14,796 కోట్లు  పేర్కొన్న వ్యవధిలో ప్రోగ్రామ్ కింద ప్రాజెక్ట్‌ల అమలు కోసం వివిధ ఏజెన్సీలకు ఎన్ఏంసీజి ద్వారా విడుదల అయింది .

జల్ శక్తి మంత్రిత్వ శాఖ ఒక సమగ్ర పద్ధతిలో అవక్షేపాల నిర్వహణకు  "నేషనల్ ఫ్రేమ్‌వర్క్ ఫర్ సెడిమెంట్ మేనేజ్‌మెంట్ (అక్టోబర్ 2022)"ని రూపొందించింది. ఈ ఫ్రేమ్‌వర్క్ సమీకృత నదీ పరీవాహక నిర్వహణ ప్రణాళిక ద్వారా అవక్షేప నిర్వహణకు ప్రాధాన్యతనిస్తుంది. ఇది అవక్షేప నిర్వహణ వివిధ అంశాలకు సంబంధించి ఇప్పటికే ఉన్న అన్ని మార్గదర్శకాలు/విధానాల సూచనలను అందిస్తుంది. పరీవాహక ప్రాంతాలు, నదులు, జలాశయాలు, సరస్సులు/జలాశయాలు మొదలైన వాటిలో అవక్షేప నిర్వహణ కోసం వ్యూహాలు,  ప్రాజెక్టుల అమలులో వాటాదారులకు, ముఖ్యంగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు ఇది సులభతరం చేస్తుంది. .జల శక్తి మంత్రిత్వ శాఖ 2023 జూన్ 19న నదులు, రిజర్వాయర్లలో అవక్షేపణ ప్రస్తుత క్లిష్టమైన సమస్యల గురించి అన్ని వాటాదారులకు అవగాహన కల్పించడానికి అవక్షేప నిర్వహణపై జాతీయ వర్క్‌షాప్ నిర్వహించింది.

నదిలో కోత, కదలిక, అవక్షేపణ అనేది నది సహజ నియంత్రణ విధి.  నదులు వాటి పాలనా పరిస్థితులకు అనుగుణంగా సిల్ట్ లోడ్‌ను పికప్ చేయడం, మోసుకెళ్లడం, వదలడం అంటే నదిలో విడుదల చేయడం, నది వాలు, పదనిర్మాణం, సిల్ట్ స్వభావం మొదలైనవి జరుగుతాయి. నది ఒక డైనమిక్ సిస్టమ్, నదీ గర్భం ప్రొఫైల్‌లో మార్పులు సంభవించే అవకాశం ఉంది. నది ప్రవాహం, అవక్షేప సాంద్రతపై విస్తృతంగా ఆధారపడి ఉంటుంది.

బీహార్‌లోని నదులతో సహా దేశంలోని వివిధ నదులలో అనేక కారణాల వల్ల వివిధ పరిమాణాల వరదలు సంభవించాయి. అయినప్పటికీ, ప్రధాన గంగాలో తాజా అధ్యయనం 30 సంవత్సరాల కాలంలో వివిధ ప్రదేశాలలో నది అనుకరణ బెడ్ ప్రొఫైల్‌లో పెద్ద మార్పులను చూపలేదు. నది దిగువ ప్రొఫైల్‌పై కూడా 100 సంవత్సరాల వరద ప్రభావం అనుకరణ కూడా పెద్ద మార్పులను చూపలేదు.

నదిని శుభ్రపరచడం అనేది ఒక నిరంతర ప్రక్రియ. నమామి గంగే కార్యక్రమం కింద ఆర్థిక, సాంకేతిక సహాయం అందించడం ద్వారా గంగా నది, యమునాతో సహా దాని ఉపనదులలో కాలుష్యం సవాళ్లను ఎదుర్కోవడంలో భారత ప్రభుత్వం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల ప్రయత్నాలకు అనుబంధంగా ఉంది. ప్రాజెక్ట్‌లు వేగవంతమయ్యాయి. ప్రాజెక్ట్‌లను వాటి నిర్ణీత గడువులోగా పూర్తి చేయడానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి.

ఈ రోజు లోక్‌సభలో లిఖితపూర్వక సమాధానంలో జలశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి శ్రీ బిశ్వేశ్వర్ తుడు ఈ సమాచారాన్ని అందించారు.

 

*****

(Release ID: 1945679) Visitor Counter : 148