ਨਵ ਭਾਰਤ ਸਾਕਸ਼ਰਤਾ ਕਾਰਯਕ੍ਰਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਐੱਫਐੱਲਐੱਨਏਟੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ 19.03.2023 ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ 10 ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਕਿ ਨਵ-ਸਾਖਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਪੱਧਰ  ਦੇ ਪੜ੍ਹਨ, ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਕੌਸ਼ਲ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗਿਆਨ-ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਲੰਟੀਅਰ ਟੀਚਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । 

ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਸਾਖਰਤਾ ਅਤੇ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰੀਖਿਆ  (ਐੱਫਐੱਲਐੱਨਏਟੀ)  ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਵਿੱਚ 22.70 ਲੱਖ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਸਿੱਖਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਤਾਂ ਕਿ ਸਫ਼ਲ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ  ਸਾਖਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।  15 ਸਾਲ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਉਮਰ ਵਰਗ ਦੇ ਅਸਾਖਰਤਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ 80 ਸਾਲ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਉਮਰ  ਦੇ ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ ਅਤੇ ਕਲਮ ਨਾਲ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਰਵ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਤਿਅਧਿਕ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸਨ।  5,35,000 ਸਿਖਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਅਰੰਭਿਕ ਲਕਸ਼ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਤਮ 9,25,854  (ਮਹਿਲਾ - 5,91,421;  ਪੁਰਸ਼ - 3,34,433) ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ।  ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰੀਖਿਆ ਸਾਰੇ 52 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮੱਧ  ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਝਾਬੁਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਧਿਕ 58470 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ। ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਉਲੇਖ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ, ਇੱਕ ਲਾੜਾ ਨੀਲੇਸ਼ ਵਸੁਨੀਆ,  ਗ੍ਰਾਮ ਨਵਾਪਾੜਾ,  ਬਲਾਕ ਥਾਂਦਲਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਝਾਬੁਆ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਰਾਤ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ ।  ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਰਾਤ, ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਲਈ ਵਿਦਾ ਹੋਈ। 

ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ 5,48,352 ਵਿਦਿਆਰਥੀ  ( ਮਹਿਲਾ 3,98,418 ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ 1,49,934)  ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ। ਰਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ 33 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰੀਖਿਆ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਤਮਿਲ ਨਾਡੂ  ਦੇ ਸਾਰੇ 38 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਰੀਖਿਆ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 5,28,416 ਵਿਦਿਆਰਥੀ  ( ਮਹਿਲਾ 4,36,020,  ਪੁਰਸ਼ 92,371 ਅਤੇ)  ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ।  13 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ  ਦੇ ਪੰਝੀ  (25) ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਵੀ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ।  ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼  ਦੇ ਸਾਰੇ 75 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਐੱਫਐੱਲਐੱਨਏਟੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।  ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 1,46,055 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ ।  ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਲੱਦਾਖ  ਦੇ ਲੇਹ ਅਤੇ ਕਾਰਗਿਲ, ਦੋਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ,  7,366 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ। 

ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਓਡੀਸ਼ਾ  ਦੇ 44,702,  ਝਾਰਖੰਡ  ਦੇ 48,691,  ਪੰਜਾਬ  ਦੇ 10,013,  ਮੇਘਾਲਿਆ  ਦੇ 3000 ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ  ( ਯੂਟੀ)   ਦੇ 2,596 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਐੱਫਐੱਲਐੱਨਏਟੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ। 

ਨਵ ਭਾਰਤ ਸਾਖਰਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ,  ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਨਜੂਰ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਪ੍ਰਾਯੋਜਿਤ ਯੋਜਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਵਰ੍ਹੇ 2022-27  ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ।  ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ  (ਐੱਨਈਪੀ )  2020 ਦੀਆਂ ਸਿਫਾਰਿਸ਼ਾਂ  ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਹੈ।  ਇਸ ਯੋਜਨਾ  ਦੇ ਲਕਸ਼  ਦੇ ਤਹਿਤ, ਦੇਸ਼  ਦੇ 15 ਸਾਲ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਉਮਰ  ਦੇ ਸਾਰੇ ਗ਼ੈਰ - ਸਾਖਰਤਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ,  ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਰੂਪ ਨਾਲ ਪਿਛੜੇ ਰਾਜਾਂ ‘ਤੇ ਅਧਿਕ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੰਜ ਘਟਕ ਹਨ,i) ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਸਾਖਰਤਾ ਅਤੇ ਅੰਕ ਗਿਆਨ,ii) ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜੀਵਨ ਕੌਸ਼ਲ, iii )  ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿੱਖਿਆ,  iv)  ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਕੌਸ਼ਲ , (v)  ਟਿਕਾਊ ਸਿੱਖਿਆ ।  ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਵਲੰਟੀਅਰ ਟੀਚਰਾਂ  ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਲਾਗੂਕਰਨ ਦੇ ਲਈ;  ਐੱਨਵਾਈਕੇਐੱਸ ਵਲੰਟੀਅਰ,  ਸਮੁਦਾਏ ,  ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸਿਖਿਅਕ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨ  ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ,  ਸਿੱਖਿਆ ਸਿੱਖਿਆ - ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣਗੇ। 

ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਯੂਜੀਸੀ )  ਨੇ ਡੀ.ਓ.  ਕਰਮਵਾਰ 2-2/ 2023ਸੀਪੀਪੀ-II  ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਮਿਤੀ 27 ਜਨਵਰੀ, 2023 ਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ  ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼  ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲਾਂ ਨੂੰ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਲਾਗੂਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ/ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ। ਇਹ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਲੰਟੀਅਰ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੇ ਲਈ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਅਤੇ ਸਿਖਿਅਕ ਅਧਿਆਪਨ ਸੰਸਥਾਨਾਂ  ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਐੱਨਆਈਐੱਲਪੀ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੋਰਸ  ਕਾਰਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 

ਸਿੱਖਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਐੱਨਸੀਈਆਰਟੀ ਦੇ ਦੀਕਸ਼ਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਰਸ  ਸੱਮਗਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਯੂਡੀਆਈਐੱਸਈ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੰਜੀਕ੍ਰਿਤ ਸਰਕਾਰੀ/ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਕੂਲ ਯੋਜਨਾ  ਦੇ ਲਾਗੂਕਰਨ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਹਨ।  ਐੱਨਆਈਓਐੱਸ  ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਸਾਖਰਤਾ ਅਤੇ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਮੁਲਾਂਕਣ ਪਰੀਖਿਆ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਕੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਸਿੱਖਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੱਤਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। 

*******

ਐੱਨਬੀ/ਏਕੇ