ਸਕਸ਼ਮ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ 2.0 ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਸਪੌਂਸਰਡ ਸਕੀਮ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ਰਾਹੀਂ ਰਾਜਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਛੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਪੈਕੇਜ, ਯਾਨੀ, (i) ਪੂਰਕ ਪੋਸ਼ਣ;  (ii) ਪ੍ਰੀ-ਸਕੂਲ ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ;  (iii) ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸਿੱਖਿਆ;  (iv) ਟੀਕਾਕਰਣ;  (v) ਸਿਹਤ ਜਾਂਚ;  ਅਤੇ (vi) ਸਾਰੇ ਯੋਗ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ, ਯਾਨੀ 0-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ, ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੈਫਰਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਸੇਵਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੀਕਾਕਰਣ, ਸਿਹਤ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਰੈਫਰਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਐੱਨਐੱਚਆਰਐੱਮ ਅਤੇ ਪਬਲਿਕ ਹੈਲਥ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

 

ਇਹ ਸਕੀਮ ਅੱਜ ਜੂਨ, 2022 ਤੱਕ 7074 ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਅਤੇ 13.91 ਲੱਖ ਏਡਬਲਿਊਸੀ’ਸ ਦੇ ਇੱਕ ਨੈੱਟਵਰਕ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੇਵਾਵਾਂ 12.72 ਲੱਖ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਵਰਕਰਾਂ ਅਤੇ 11.69 ਲੱਖ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਹੈਲਪਰਾਂ ਦੁਆਰਾ 951.35 ਲੱਖ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 770.98 ਲੱਖ ਛੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਅਤੇ 180.37 ਲੱਖ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਜੂਨ 2022 ਤੱਕ, 3-6 ਸਾਲ ਦੇ ਕੁੱਲ 303.17 ਲੱਖ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰੀ-ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 154.67 ਲੱਖ ਲੜਕੇ ਅਤੇ 148.50 ਲੱਖ ਲੜਕੀਆਂ ਸਨ।

 

 

ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਪੂਰਕ ਪੋਸ਼ਣ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਲਾਭ ਇੱਛਤ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿਹਤ, ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਅਤੇ ਰੋਗ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕਤਾ, ਅਤੇ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਦਾ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪੋਸ਼ਣ ਸਮੱਗਰੀ, ਡਿਲੀਵਰੀ ਆਊਟਰੀਚ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​​​ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਲੈਬਾਂ ਵਿੱਚ ਟੈਸਟਿੰਗ, ਡਿਲੀਵਰੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ।  ਰਾਜਾਂ/ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰਕ ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਐਂਡ ਸਟੈਂਡਰਡਜ਼ ਐਕਟ, 2006 ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਅਧੀਨ ਬਣਾਏ ਗਏ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਹੋਵੇ। ਖੁਰਾਕ ਵਿਵਿਧਤਾ ਦੇ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਆਯੁਸ਼ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੋਸ਼ਣ ਵਾਟਿਕਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੀ ਉਲੀਕਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

 

ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਇੱਛਤ ਲਾਭ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, 13.01.2021 ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦਾ ਭਰੋਸਾ, ਡਿਊਟੀ ਹੋਲਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ, ਖਰੀਦ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਆਯੁਸ਼ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਜਿਹੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

 

ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਰੀਅਲ-ਟਾਈਮ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪੋਸ਼ਨ ਟਰੈਕਰ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਆਈਸੀਟੀ ਸਮਰਥਿਤ ਪਲੈਟਫਾਰਮ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੋਸ਼ਨ ਟਰੈਕਰ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਕੇਂਦਰ (ਏਡਬਲਿਊਸੀ), ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਵਰਕਰਾਂ (ਏਡਬਲਿਊਡਬਲਿਊ’ਸ) ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

 

ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਧੀਨ ਪੂਰਕ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁੱਲ ਫੰਡ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:

 

(ਰੁਪਏ ਲੱਖਾਂ ਵਿੱਚ)

ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ	ਪੂਰਕ ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫੰਡ
2019-20	866117.82
2020-21	896321.89
2021-22	929516.93
2022-23*	814400.14

* 30.01.2023 ਤੱਕ

 

ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਂਦਰੀ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਜ਼ੁਬਿਨ ਇਰਾਨੀ ਨੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਿਖਤੀ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ।

 

 ********

 

ਐੱਸਐੱਸ/ਆਰਕੇਐੱਮ

(Release ID: 1897563) Visitor Counter : 88