డిజిటల్ లభ్యత, ప్డిజిటల్ చేరిక, డిజిటల్ సాధికారత, డిజిటల్ అంతరాన్ని పూడ్చడం ద్వారా భారతదేశాన్ని డిజిటల్ సాధికారిత సమాజంగా ,విజ్ఞాన-ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థగా మార్చాలనే దార్శనికతతో ప్రభుత్వం డిజిటల్ ఇండియా కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది. ప్రతి పౌరుడికి ప్రధాన ప్రయోజనంగా డిజిటల్ మౌలిక సదుపాయాలు, డిమాండ్ ఆధారంగా పాలన, సేవలు, పౌరులకు డిజిటల్ సాధికారత అనే మూడు కీలక దార్శనిక అంశాలపై ఈ కార్యక్రమం lకేంద్రీకృతమై ఉంది, డిజిటల్ టెక్నాలజీ లతో ప్రతి పౌరుడి జీవితాన్ని మెరుగు పరచడం, భారతదేశ డిజిటల్ ఆర్థిక వ్యవస్థను విస్తరించడం, పెట్టుబడులు ,ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టించడం ,భారతదేశంలో డిజిటల్ సాంకేతిక సామర్థ్యాలను సృష్టించడం మొత్తం లక్ష్యం.

 

డిజిటల్ ఇండియా ప్రభుత్వం, పౌరు

మధ్య దూరాన్ని గణనీయంగా

తగ్గించింది. గణనీయమైన సేవలను లబ్ధిదారులకు నేరుగా, పారదర్శకంగా, అవినీతి రహిత రీతిలో అందించడానికి ఇది సహాయపడింది. ఈ క్రమంలో

భారత దేశం తన పౌరుల జీవితాల్లో మార్పు తేవడానికి సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించుకోవడంలో ప్రపంచం లోనే ప్రముఖ దేశంగా ఆవిర్భవించింది.

 

డిజిటల్ ఇండియా అనేది వివిధ కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు / విభాగాలు ,రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల (యుటి) బహుళ ప్రాజెక్టులను కవర్ చేసే గొడుగు కార్యక్రమం. రాజస్థాన్ తో సహా దేశవ్యాప్తంగా ఈ కార్యక్రమం కింద చేపట్టిన కొన్ని కీలక కార్యక్రమాల స్థితి అనుబంధం-1లో ఉంది.

 

డిజిటల్ ఇండియా కార్యక్రమం కింద ప్రభుత్వం ఇండియా బిపిఓ ప్రమోషన్ స్కీం (ఐబిపిఎస్) ,నార్త్ ఈస్ట్ బిపిఓ ప్రమోషన్ స్కీం (ఎన్ఇబిపిఎస్) ను ప్రారంభించింది, చిన్న నగరాలు ,పట్టణాల్లో ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ ,ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ ఎనేబుల్డ్ సర్వీసెస్ (ఐటిఇఎస్) పరిశ్రమను విస్తరించడానికి, బిజినెస్ ప్రాసెస్ అవుట్ సోర్సింగ్ (బిపిఓ), ఐటిఇఎస్ కార్యకలాపాల స్థాపనను ప్రోత్సహించడం ద్వారా పెట్టుబడి, నిర్వహణ వ్యయాల కింద సీటుకు లక్ష రూపాయల వరకు ఆర్థిక సహాయం అందించడం ద్వారా ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టించడం , విస్తరించడం లక్ష్యంగా ప్రభుత్వం వీటిని ప్రారంభించింది.

 

ఐబిపిఎస్ ,ఎన్ఇబిపిఎస్ కింద, 246 బిపిఓ / ఐటిఇఎస్ యూనిట్లు 27 రాష్ట్రాలు / కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలను కవర్ చేస్తూ కార్యకలాపాలను ప్రారంభించాయి. ఇవి 51,584 మందికి ప్రత్యక్ష ఉపాధిని అందిస్తున్నాయి. బీపీఓ/ఐటీఈఎస్ యూనిట్ల ఏర్పాటు, ప్రత్యక్ష ఉపాధి కల్పనకు సంబంధించిన వివరాలను అనుబంధం -2 లో పొందుపరిచారు.

 

అనుబంధం-1

 

దేశవ్యాప్తంగా డిజిటల్ ఇండియా కార్యక్రమం కింద ఎంఈఐటీవై చేపట్టిన కొన్ని కీలక కార్యక్రమాల ప్రస్తుత స్థితి ఈ క్రింది విధంగా ఉంది:

 

ఆధార్: ఆధార్ 12 అంకెల బయోమెట్రిక్, డెమోగ్రాఫిక్ ఆధారిత గుర్తింపును అందిస్తుంది, ఇది విశిష్టమైనది, జీవితకాలం, ఆన్ లైన్ ,ప్రామాణికమైనది.

ఆధార్ కు చట్టబద్ధత ఇవ్వడానికి 'ఆధార్ (ఆర్థిక ,ఇతర సబ్సిడీలు, ప్రయోజనాలు, సేవల లక్ష్య డెలివరీ) చట్టం, 2016' ను 2016 మార్చి 26 న నోటిఫై చేశారు. 135.5 కోట్లకు పైగా నివాసితులు నమోదు చేసుకున్నారు.

 

కామన్ సర్వీసెస్ సెంటర్లు - సిఎస్ సి లు గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో గ్రామ స్థాయి ఎంటర్ప్రిన్యూర్స్ (విఎల్ఇ) ద్వారా డిజిటల్ మోడ్ లో ప్రభుత్వ ,వ్యాపార సేవలను అందిస్తున్నాయి. ఈ సి ఎస్ సి లు 400 కి పైగా డిజిటల్ సేవలను అందిస్తున్నాయి. ఇప్పటి వరకు దేశవ్యాప్తంగా 5.21 లక్షల సీఎస్సీలు (పట్టణ, గ్రామీణ ప్రాంతాలతో సహా) పనిచేస్తున్నాయి, వీటిలో 4.14 లక్షల సిఎస్సిలు గ్రామ పంచాయతీ స్థాయిలో పనిచేస్తున్నాయి. రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలో 23,035 సిఎస్సిలు పనిచేస్తున్నాయి, వీటిలో 18823 సిఎస్సిలు గ్రామ పంచాయతీ స్థాయిలో పనిచేస్తున్నాయి.

 

డిజిలాకర్: డిజిటల్ లాకర్ డిజిటల్ రిపోజిటరీలలో డాక్యుమెంట్లను అప్ లోడ్ చేయడానికి జారీదారులకు రిపోజిటరీలు, గేట్ వే లను సేకరించే పర్యావరణ వ్యవస్థను అందిస్తుంది. డిజిటల్ లాకర్ కు 13.7 కోట్లకు పైగా వినియోగదారులు ఉన్నారు. 2,311 జారీ సంస్థల నుండి డిజిలాకర్ ద్వారా 562 కోట్లకు పైగా పత్రాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.

 

యూనిఫైడ్ మొబైల్ అప్లికేషన్ ఫర్ న్యూ ఏజ్ గవర్నెన్స్ (ఉమాంగ్) – మొబైల్ ద్వారా పౌరులకు ప్రభుత్వ సేవలను అందించడానికి. ఉమాంగ్ లో 1668 ఇ-సేవలు ,20,197 బిల్లు చెల్లింపు సేవలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.

 

ఇ-సైన్: ఇ-సైన్ సేవ పౌరులు చట్టబద్ధంగా ఆమోదయోగ్యమైన రూపంలో ఆన్ లైన్ లో ఫారాలు / పత్రాలపై తక్షణం సంతకం చేయడానికి వీలు కల్పిస్తుంది. యుఐడిఎఐ ఒటిపి ఆధారిత ప్రామాణీకరణ సేవలను ఉపయోగించి వివిధ అనువర్తనాల ద్వారా ఈ సేవలు ఉపయోగించబడుతున్నాయి.

అన్ని ఏజెన్సీలు జారీ చేసిన ఇ-సైన్ లు 31.08 కోట్లకు పైగా ఉండగా, సిడిఎసి జారీ చేసిన ఇ-సైన్ లు 7.01 కోట్లు.

 

మై గవ్ – ఇది పౌరుల నిమగ్నతా వేదిక, ఇది భాగస్వామ్య పాలనను సులభతరం చేయడానికి అభివృద్ధి చేయబడింది.

ప్రస్తుతం, 2.76 కోట్లకు పైగా వినియోగదారులు మైగవ్ లో నమోదు చేసుకున్నారు, మైగవ్ ప్లాట్ ఫామ్ లో హోస్ట్ చేసిన వివిధ కార్యకలాపాలలో పాల్గొంటున్నారు.

 

మేరీ పెహ్ చాన్ - పౌరులకు ప్రభుత్వ పోర్టల్స్ ను సులభంగా యాక్సెస్ చేయడానికి / అందించడానికి మేరీ పెగ్ చాన్ అని పిలువబడే నేషనల్ సింగిల్ సైన్-ఆన్ (ఎన్ఎస్ఎస్ఓ) వేదికను జూలై 2022 లో ప్రారంభించారు. వివిధ మంత్రిత్వ శాఖలు/ రాష్ట్రాలకు చెందిన మొత్తం 4419 సేవలు ఎన్ఎస్ఎస్ఓతో అనుసంధానించబడ్డాయి.

 

డిజిటల్ విలేజ్: ఎంఈఐటీవై అక్టోబర్, 2018 లో 'డిజిటల్ విలేజ్ పైలట్ ప్రాజెక్ట్' ను కూడా ప్రారంభించింది.ప్రతి రాష్ట్రం/కేంద్ర పాలిత ప్రాంతానికి కనీసం ఒక గ్రామ పంచాయితీ/గ్రామం తో 700 గ్రామపంచాయతీలు/గ్రామాలు ఈ ప్రాజెక్టు పరిధిలోకి వస్తాయి.డిజిటల్ హెల్త్ సర్వీసెస్, ఎడ్యుకేషన్ సర్వీస్, ఫైనాన్షియల్ సర్వీసెస్, స్కిల్ డెవలప్ మెంట్, గవర్నమెంట్ టు సిటిజన్ సర్వీసెస్ (జీ2సీ), బిజినెస్ టు సిటిజన్ (బీ2సీ) సర్వీసులతో సహా సోలార్ ప్యానెల్ పవర్డ్ స్ట్రీట్ లైట్స్ వంటి డిజిటల్ సేవలను అందిస్తోంది.

 

ఇ-డిస్ట్రిక్ట్ ఎం ఎం పి జాతీయ రోల్ అవుట్: ఇ-డిస్ట్రిక్ట్ అనేది ఒక మిషన్ మోడ్ ప్రాజెక్ట్ (ఎం ఎం పి), ఇది జిల్లా లేదా ఉప-జిల్లా స్థాయిలో గుర్తించబడిన అధిక వాల్యూమ్ పౌర కేంద్రిత సేవలను ఎలక్ట్రానిక్ డెలివరీ చేయడానికి లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ప్రస్తుతం దేశవ్యాప్తంగా 709 జిల్లాల్లో 4,671 ఇ-సేవలను ప్రారంభించారు.

 

ఓపెన్ గవర్నమెంట్ డేటా ప్లాట్ ఫామ్ - వ్యక్తిగతేతర డేటాపై డేటా షేరింగ్ ను సులభతరం చేయడానికి ,సృజనాత్మకతను ప్రోత్సహించడానికి, ఓపెన్ గవర్నమెంట్ డేటా ప్లాట్ ఫారమ్ అభివృద్ధి చేయబడింది. 12,940+ కేటలాగ్ లలో 5.93 లక్షలకు పైగా డేటాసెట్లు ప్రచురించబడ్డాయి. ఈ ప్లాట్ ఫామ్ 94.8 లక్షల డౌన్ లోడ్ లను సులభతరం చేసింది.

 

ఇ-హాస్పిటల్/ఆన్ లైన్ రిజిస్ట్రేషన్ సిస్టం (ఒ ఆర్ ఎస్): ఇ-హాస్పిటల్ అప్లికేషన్ అనేది ఆసుపత్రుల అంతర్గత వర్క్ ఫ్లోలు, ప్రక్రియల కోసం ఆసుపత్రి నిర్వహణ సమాచార వ్యవస్థ. ప్రస్తుతం, 753 ఆసుపత్రులు ఇ-హాస్పిటల్ ఆన్ బోర్డులో ఉన్నాయి. దేశవ్యాప్తంగా 557 ఆసుపత్రులు ఓఆర్ఎస్ ను స్వీకరించాయి, ఓఆర్ఎస్ నుండి 68 లక్షలకు పైగా అపాయింట్ మెంట్లు బుక్ చేయబడ్డాయి.

 

కో-విన్ - కోవిడ్ -19 కోసం రిజిస్ట్రేషన్, అపాయింట్ మెంట్ షెడ్యూల్ ,టీకా సర్టిఫికేట్ల నిర్వహణ కోసం ఇది ఒక బహిరంగ వేదిక. ఇది 110 కోట్ల మందిని నమోదు చేసింది. 220 కోట్ల మోతాదుల టీకాల నిర్వహణను సులభతరం చేసింది.

 

జీవన్ ప్రమాన్: జీవన్ ప్రమాన్ అనేది పెన్షనర్ ల కోసం లైఫ్ సర్టిఫికేట్ పొందే మొత్తం ప్రక్రియను డిజిటలైజ్ చేయడం.

ఈ చొరవతో, పెన్షనర్ పంపిణీ ఏజెన్సీ లేదా సర్టిఫికేషన్ అథారిటీ ముందు వ్యక్తిగతంగా హాజరు కావాల్సిన అవసరం లేదు. 2014 నుండి 685.42 లక్షలకు పైగా డిజిటల్ లైఫ్ సర్టిఫికేట్ లు ప్రాసెస్ చేయబడ్డాయి.

 

ఎన్ సి ఒ జి- జి ఐ ఎస్ అప్లికేషన్లు: నేషనల్ సెంటర్ ఆఫ్ జియో-ఇన్ఫర్మేటిక్స్ (ఎన్ సిఓజి) ప్రాజెక్ట్, డిపార్ట్ మెంట్ ల కోసం భాగస్వామ్యం, సహకారం, లొకేషన్ ఆధారిత విశ్లేషణలు ,నిర్ణయం మద్దతు వ్యవస్థ కోసం అభివృద్ధి చేసిన జిఐఎస్ ప్లాట్ ఫామ్. ఇప్పటివరకు, వివిధ డొమైన్లలో 659 అనువర్తనాలు పనిచేస్తున్నాయి.

 

నేషనల్ నాలెడ్జ్ నెట్ వర్క్: ఉన్నత విద్య, పరిశోధన సంస్థను అనుసంధానించడానికి ఈ హైస్పీడ్ డేటా కమ్యూనికేషన్ నెట్ వర్క్ ఏర్పాటు అయింది. ఇప్పటివరకు, సంస్థలతో 1752 లింకులు ప్రారంభించబడ్డాయి . అమలు చేయబడ్డాయి. 522 ఎన్ కెఎన్ లింకులు ఎన్ఐసి జిల్లా కేంద్రాలకు భారతదేశం అంతటా అనుసంధానించబడ్డాయి.

 

ప్రధాన మంత్రి గ్రామీణ డిజిటల్ ప్రధానమంత్రిసాక్షరతా అభియాన్ (పిఎంజిడిఐ ఎస్ హెచ్ ఎ) :

గ్రామీణ భారతదేశంలో ఇంటికొకరు చొప్పున ఆరు కోట్ల మందికి డిజిటల్ అక్షరాస్యతను తీసుకురావడానికి " ప్రధాన మంత్రి గ్రామీణ డిజిటల్ ప్రధానమంత్రిసాక్షరతా అభియాన్ (పిఎంజిడిఐఎస్హెచ్ఎ) అనే కొత్త పథకానికి ప్రభుత్వం ఆమోదం తెలిపింది.ఇందులో 6.63 కోట్ల మంది నమోదిత అభ్యర్థులు ఉన్నారు. 5.69 కోట్ల మంది అభ్యర్థులు శిక్షణ పొందారు. 4.22 కోట్ల మంది సర్టిఫికేట్ పొందారు.

 

యునిఫైడ్ పేమెంట్ ఇంటర్ ఫేస్ (యుపిఐ): ప్రముఖ డిజిటల్ చెల్లింపు వేదిక. ఇది 376 బ్యాంకులను ఆన్ బోర్డ్ చేసింది .రూ .11.9 లక్షల కోట్ల విలువైన 730 కోట్ల లావాదేవీలను (పరిమాణం ప్రకారం) సులభతరం చేసింది.

 

ఫ్యూచర్ స్కిల్స్ ప్రైమ్: నాస్కామ్ సహకారంతో ఫ్యూచర్ స్కిల్స్ ప్రైమ్ అనే కార్యక్రమాన్ని ఎం ఇ ఐ టి వై ప్రారంభించింది. ఆగ్మెంటెడ్/ వర్చువల్ రియాలిటీ, ఇంటర్నెట్ ఆఫ్ థింగ్స్, బిగ్ డేటా ఎనలిటిక్స్, ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్, రోబోటిక్ ప్రాసెస్ ఆటోమేషన్, ఎడిటివ్ మ్యానుఫ్యాక్చరింగ్/ 3డి ప్రింటింగ్, క్లౌడ్ కంప్యూటింగ్, సోషల్ అండ్ మొబైల్, సైబర్ సెక్యూరిటీ ,బ్లాక్ చెయిన్ వంటి 10 కొత్త / అభివృద్ధి చెందుతున్న టెక్నాలజీలలో ఐటి నిపుణులకు రీ స్కిల్లింగ్ / అప్ స్కిళ్ళింగ్ కల్పించడం ఈ కార్యక్రమం లక్ష్యం.

 

సైబర్ భద్రత: సమాచార గోప్యత , డేటా భద్రతకు అవసరమైన నిబంధనలను కలిగి ఉన్న ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (ఐటి) చట్టం, 2000 నిర్వహించడం ద్వారా డేటా గోప్యత ,డేటా భద్రతకు సంబంధించిన సవాళ్లను పరిష్కరించడానికి ప్రభుత్వం అవసరమైన చర్యలు తీసుకుంది. జూన్ 29, 2021 న ఇంటర్నేషనల్ టెలీకమ్యూనికేషన్ యూనియన్ (ఐటియు) ప్రారంభించిన గ్లోబల్ సైబర్ సెక్యూరిటీ ఇండెక్స్ (జిసిఐ) 2020 లో భారతదేశం టాప్ 10 లో స్థానం సంపాదించింది, కీలకమైన సైబర్ భద్రతా పారామీటర్లలో ప్రపంచంలోన పదవ ఉత్తమ దేశంగా నిలిచింది

 

ఎలక్ట్రానిక్స్ తయారీ

 

సవరించిన ప్రత్యేక ప్రోత్సాహక ప్యాకేజీ (ఎం-సిప్స్): సుమారు రూ.85,632 కోట్ల పెట్టుబడితో 315 దరఖాస్తులకు ఆమోదం లభించింది.

 

ఎలక్ట్రానిక్ మాన్యుఫ్యాక్చరింగ్ క్లస్టర్లు (ఈఎంసీ): ఈఎంసీ పథకం కింద 19 గ్రీన్‌ఫీల్డ్ ఈఎమ్ సిలు , 3 కామన్ ఫెసిలిటీ సెంటర్‌లు (సి ఎఫ్ సి ) 3,464 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో రూ. 1529 కోట్ల ప్రభుత్వ గ్రాంట్-ఇన్-ఎయిడ్ సహా ప్రాజెక్ట్ వ్యయం రూ. 3,732 కోట్ల తో దేశవ్యాప్తంగా 15 రాష్ట్రాల్లో ఆమోదించబడ్డాయి.ఇఎమ్ సి పథకం కింద దరఖాస్తులను స్వీకరించడం ఆధారంగా, దేశంలో ఎలక్ట్రానిక్స్ పరిశ్రమకు మౌలిక సదుపాయాల బేస్ ను మరింత బలోపేతం చేయడానికి ,ఎలక్ట్రానిక్స్ విలువ గొలుసును మరింత బలోపేతం చేయడానికి 2020 ఏప్రిల్ 1 న మాడిఫైడ్ ఎలక్ట్రానిక్స్ మాన్యుఫ్యాక్చరింగ్ క్లస్టర్స్ (ఇఎమ్ సి 2.0) పథకాన్ని ఎంఇఐటివై నోటిఫై చేసింది.

 

****

 

(Release ID: 1886107) Visitor Counter : 356