ਵਿਗਿਆਨ ਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਮੰਤਰਾਲਾ

ਤਰਲ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਢਾਂਚਾ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ

Posted On: 14 JUN 2022 4:32PM by PIB Chandigarh

ਵਿਗਿਆਨਿਕਾਂ ਨੇ ਤਰਲ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਤਰਲ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਗੈਰ-ਵਿਵਸਥਤ ਨਰਮ ਠੋਸ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਡੀਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ/ਭੂਚਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। 

ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰੋਸੈੱਸਿੰਗ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਣੇਦਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸਾਡੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜੋ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਪਾਈਪਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਵਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸੁੱਕੇ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਗਾਰੇ ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕਣ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਕੁਦਰਤੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਦਾਣਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਟੇਨਰ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਟੇਨਰ ਵਿੱਚ ਪੈਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਝਟਕਿਆਂ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਵਧੇਰੇ ਸੰਘਨਨ  ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸੰਕੁਚਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ । ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਘਨਨ, ਅੰਤਰ-ਕਣ ਰਗੜ, ਕਣਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ, ਚਿਪਚਿਪਾਪਣ  ਆਦਿ ਨਾਲ  ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅਨਾਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਰਸਪਰ ਕਿਰਿਆ ਦੇ  ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ  ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਏਨਕੋਡ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ੱਟ ਹੈ ਕਿ ਡੀਪ ਸਸਪੈਂਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜਟਿਲ  ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਵਹਾਰ ਅੰਤਰ-ਕਣ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਕਣ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਾਤਰਾਤਮਕ ਸਹਿਸਬੰਧ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਸੰਸਥਾ, ਰਮਨ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਟਿਊਟ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਢਾਂਚੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਤਰਲ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਣੇਦਾਰ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਖਿਲਾਰ ਕੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਗੈਰ ਵਿਵਸਥਤ ਨਰਮ ਠੋਸ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਡੀਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਸਫਲਤਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨਾਜ ਕਿਵੇਂ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸੰਘਣਨ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਜੈਮਿੰਗ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸਥਿਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਕਣ ਪਰਸਪਰ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਾਤਰਾਤਮਕ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਪੈਰਾਮੀਟਰ ਸੀਮਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਡੀਪ ਸਸਪੈਂਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਚਾਵਲ ਦੇ ਦਾਣਿਆਂ ਦੇ ਸੰਘਣਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਇੱਕ ਧਾਰਨਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਫੈਕਟੈਂਟ (ਜੋ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਬਣ ਦੇ ਅਣੂ ਹਨ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅੰਤਰ-ਕਣ ਪਰਸਪਰ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਟਿਊਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੀਅਰ-ਰਿਓਲੋਜੀ, ਜੋ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਬਲ-ਵਿਕਾਰ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਮਾਪਦੀ ਹੈ, ਕੰਪੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਣਾਂ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਾਊਂਡਰੀ ਇਮੇਜਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਹ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਨੇਚਰ ਪਬਲਿਸ਼ਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਜਰਨਲ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨਜ਼ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ  ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਪੇਪਰ ਵਿੱਚ ਗਿਣਾਤਮਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਿੰਕ: https://www.nature.com/articles/s42005-022-00904-4 

https://ci6.googleusercontent.com/proxy/E5xYGw7l1UpsWoa4RioXxao44VrXETOA7Qmg5SM2gjdsUvrBeah3hduskFAno6KKXcFtocStMA5m-IRDs37GEsws84nQgAmB5uZ7etsWXcQmnsmODlpCHw0jjw=s0-d-e1-ft#https://static.pib.gov.in/WriteReadData/userfiles/image/image001AB0W.jpg

ਖੱਬੇ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਦੋਵੇਂ ਚਿੱਤਰ ਪੈਰਾਫਿਨ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਕੌਰਨ ਸਟਾਰਚ (ਸੀਐੱਸ) ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ, ਅਸੀਂ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸੀਐੱਸ ਕਣ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਖਿੰਡਣ 'ਤੇ ਝੁੰਡ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਪਰ, ਸਰਫੈਕਟੈਂਟਸ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਜੋ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਬਣ ਦੇ ਅਣੂ ਹਨ, ਸੀਐੱਸ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਪੈਕ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਸਕੇਲ ਬਾਰ (ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਗਈ) 75 ਮਾਈਕਰੋਨ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ 20X ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਲੇਜ਼ਰ ਸਕੈਨਿੰਗ ਕਨਫੋਕਲ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਕੋਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਫਲੋਰੋਸੈਨ ਡਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਫਲੋਰੋਸੈਂਟਲੀ ਲੇਬਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

*****

ਐੱਸਐੱਨਸੀ/ਆਰਆਰ 



(Release ID: 1834235) Visitor Counter : 127


Read this release in: English , Urdu , Hindi