ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦਫਤਰ
azadi ka amrit mahotsav

ਲਾਈਫ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਾ ਮੂਲ–ਪਾਠ

Posted On: 05 JUN 2022 8:10PM by PIB Chandigarh

ਨਮਸਕਾਰ!

ਅਸੀਂ ਹੁਣੇ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਝਦਾਰ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣੇ ਹਨ:

ਮਹਾਮਹਿਮ ਇੰਗਰ ਐਂਡਰਸਨ, UNEP ਗਲੋਬਲ ਹੈੱਡਮਹਾਮਹਿਮ ਅਚਿਮ ਸਟੀਨਰ, UNDP ਗਲੋਬਲ ਹੈੱਡਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਡੇਵਿਡ ਮਾਲਪਾਸਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਲਾਰਡ ਨਿਕੋਲਸ ਸਟਰਨਸ਼੍ਰੀ ਕੈਸ ਸਨਸਟੀਨਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਬਿਲ ਗੇਟਸਸ਼੍ਰੀ ਅਨਿਲ ਦਾਸਗੁਪਤਾਭਾਰਤ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀਸ਼੍ਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ,

ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਦੇਵੀਓ ਅਤੇ ਸੱਜਣੋ,

ਪਿਆਰੇ ਮਿੱਤਰੋ,

ਨਮਸਤੇ।

ਅੱਜ ਦਾ ਮੌਕਾ ਅਤੇ ਤਰੀਕ ਦੋਵੇਂ ਬਹੁਤ ਢੁਕਵੇਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਜੀਵਨ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਿਵਸ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਹੈ- ''ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਧਰਤੀ''। ਅਤੇ ਫੋਕਸ ਖੇਤਰ ਹੈ-''ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰਤਾ ਨਾਲ ਜੀਉਣਾ''। ਗੰਭੀਰਤਾ ਅਤੇ ਹੱਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਮਿੱਤਰੋ,

ਸਾਡੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਮੇਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਮਨੁੱਖੀ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤਸਮੂਹਿਕ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਹੈ ਜੋ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਗਲਾਸਗੋ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ COP-26 ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚਮੈਂ ਮਿਸ਼ਨ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਫੌਰ ਐਨਵਾਇਰਮੈਂਟ ਲਈ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਲਾਈਫ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੇ ਇਸ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਅੱਜ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਰਿਕਾਰਡ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਮੇਰਾ ਧੰਨਵਾਦ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਮ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈਮਿਸ਼ਨ ਲਾਈਫ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਫਰਜ਼ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਗ੍ਰਹਿ ਲਈ ਜੋ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਕਰੀਏ। ਜੀਵਨ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਜਿਹੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਜਿਊਣਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਗ੍ਰਹਿ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ। ਅਤੇ ਉਹਜੋ ਅਜਿਹੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਜੀਉਂਦੇ ਹਨਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ''ਪ੍ਰੋ-ਪਲੈਨੇਟ ਪੀਪਲ'' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਸ਼ਨ LiFE ਅਤੀਤ ਤੋਂ ਉਧਾਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਮਿੱਤਰੋ,

ਧਰਤੀ ਦੀ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਕਾਇਮ ਕਰਕੇ ਰੱਖੀ ਇਕਸੁਰਤਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਹੱਲ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਘਾਨਾ ਵਿੱਚਰਵਾਇਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਨੇ ਕੱਛੂਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ਼ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ ਦੇ ਸੇਰੇਨਗੇਟੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚਹਾਥੀ ਅਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਦੇ ਹਿਰਨ ਪਵਿੱਤਰ ਹਨ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਥੋਪੀਆ ਵਿੱਚ ਓਕਪਾਘਾ ਅਤੇ ਓਗਰੀਕੀ ਦੇ ਰੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਨ। ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਫੁਰੋਸ਼ੀਕੀ ਹੈ ਜੋ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦਾ ਇੱਕ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਲਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਵੀਡਨ ਦਾ ਲਾਗੋਮ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਤਾ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਨਾਲ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਮੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਭਿਆਸ ਹਨ। ਰੀਡਿਊਸਰੀਯੂਜ਼ ਅਤੇ ਰੀਸਾਈਕਲ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸੰਕਲਪ ਹਨ। ਸਰਕੂਲਰ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਸਾਡੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਅਭਿੰਨ ਅੰਗ ਰਹੀ ਹੈ।

ਮਿੱਤਰੋ,

ਸਾਡੇ 1.3 ਅਰਬ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੇਰਾਂਬਾਘਾਂਚੀਤੇਹਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਗੈਂਡਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਗੈਰ-ਪਥਰਾਟ-ਈਂਧਨ ਅਧਾਰਤ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਸਥਾਪਤ ਬਿਜਲੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ 40% ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਸਾਡੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ 9 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 37 ਕਰੋੜ LED ਬੱਲਬ ਵੰਡੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਨੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 50 ਅਰਬ ਯੂਨਿਟ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਊਰਜਾ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 4 ਕਰੋੜ ਟਨ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਵੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਨਵੰਬਰ 2022 ਦੇ ਟੀਚੇ ਤੋਂ 5 ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਟਰੋਲ ਵਿੱਚ 10% ਈਥਾਨੋਲ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।

ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ 2013-14 ਵਿੱਚ ਮਿਸ਼ਰਣ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ 1.5% ਅਤੇ 2019-20 ਵਿੱਚ 5% ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਧੀ ਹੈ, 5.5 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਘਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੀ 27 ਲੱਖ ਟਨ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 5.5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਖੁੱਟ ਊਰਜਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਹੈ।

ਮਿੱਤਰੋ,

ਅੱਗੇ ਦਾ ਰਸਤਾ ਨਵੀਨਤਾ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇਪਣ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਹਰ ਪੱਧਰ 'ਤੇਆਓ ਅਸੀਂ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੀਏ। ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਸਮਰਥਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ. ਜਦੋਂ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨਤਾਂ LiFE ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਜਗਤਖੋਜਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪਸ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਊਰਜਾ ਬਿਲਕੁਲ ਉਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਧੀਆ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਸਫ਼ਲ ਅਭਿਆਸਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਜ਼ੀਰੋ-ਕਾਰਬਨ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚਆਓ ਅਸੀਂ ਚੁਣੀਏ

ਸਭ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਲਪ. ਆਉ ਅਸੀਂ ਰੀ-ਯੂਜ਼ਰੀਡਿਊਸ ਅਤੇ ਰੀ-ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰੀਏ। ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਇੱਕ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਯਤਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਧਰਤੀਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਯਤਨ।

ਮਿੱਤਰੋ,

ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਯਤਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਸਾਡਾ ਟ੍ਰੈਕ ਰਿਕਾਰਡ ਆਪਣੇ ਆਪ ਲਈ ਬੋਲਦਾ ਹੈ. ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਯੋਗ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸੋਲਰ ਅਲਾਇੰਸ ਜਿਹੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂਵੰਨ ਸਨਵੰਨ ਵਰਲਡਵੰਨ ਗ੍ਰਿੱਡ 'ਤੇ ਫੋਕਸਆਪਦਾ ਲਚਕੀਲੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਲਈ ਗੱਠਜੋੜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਯਤਨਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿਲਾਈਫ ਅੰਦੋਲਨ ਸਾਨੂੰ ਹੋਰ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰੇਗਾਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭਵਿੱਖ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਏਗਾ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਈਏ। ਆਓ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰੀਏ। ਇਹ ਐਕਸ਼ਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਐਕਸ਼ਨ ਫੌਰ ਲਾਈਫਐਕਸ਼ਨ ਫੌਰ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ ਫੌਰ ਐਨਵਾਇਰਮੈਂਟ।

ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ।

ਤੁਹਾਡਾ ਬਹੁਤ ਧੰਨਵਾਦ।

 

 

 **************

ਡੀਐੱਸ/ਐੱਸਟੀ


(Release ID: 1831425) Visitor Counter : 146