ಉತ್ತರಾಖಂಡ ರಾಜ್ಯದ ಚಮೋಲಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ 200 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಮತ್ತು ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಆರ್ಥಿಕ ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ನಿರ್ಗಲ್ಲು ಕುಸಿತದ ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ದುರಂತದ ಹಿಂದಿನ ಕಾರಣವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.

ವಿಪತ್ತು ಸಂಭವಿಸುವ ಮೊದಲು ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಭೂಕಂಪನದಿಂದ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಯಂ-ಜೋಡಣೆ ಅಥವಾ ಡೈನಾಮಿಕ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೇಶನ್ ಹಂತ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ವಯಂ-ಸಂಘಟನೆಯ ಮೂಲಕ ಹೊಸ ರಚನೆಯ ರಚನೆಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಅವರು ನೀರ್ಗಲ್ಲು ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆಯ ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಸಂಕೇತಗಳ ಗಮನಾರ್ಹ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು.

ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುವ ಹಿಮಾಲಯದ ಹಿಮನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಿರವಾದ ಇಳಿಜಾರುಗಳಿಂದಾಗಿ  ಸಂಭವಿಸುವ ಕರಗುವಿಕೆಯು ಮಾನ್ಸೂನ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಳೆಯಿಂದ ಅಥವಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭೂಕಂಪನದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಭೂಕುಸಿತಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಹಿಮ, ಮಂಜುಗಡ್ಡೆ ಮತ್ತು ಬಂಡೆಗಳ ಹಿಮಕುಸಿತಗಳು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಜನರು ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳಿಗೆ ಅಪಾಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಭೂಕಂಪನ ಮತ್ತು ಹಿಮನದಿ ಸ್ಥಿತಿಯ ನಿರಂತರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ.
ವಾಡಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಜಿಯಾಲಜಿ (ಡಬ್ಲ್ಯೂಐಹೆಚ್‌ಜಿ), ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದಲೂ, ಅಂತಹ ವಿಪತ್ತಿನ ಹಿಂದಿರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಲಯದ ಹಿಮನದಿಗಳ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಭೂಕಂಪನ ಕೇಂದ್ರಗಳ ದಟ್ಟವಾದ ಜಾಲದೊಂದಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವಲ್ಲಿ ಗಮನವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಫೆಬ್ರವರಿ 7 2021 ರಂದು ಸಂಭವಿಸಿದ ದುರಂತದ ಹಿಂದಿನ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ.
ಒಂಬತ್ತು  ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ತಂಡವು ಹಿಮಪಾತ ವಲಯದ ಉಪಗ್ರಹ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಕಳೆದ 5 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಪ್ರದೇಶದ ಶಿರದ ಭಾಗವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ದುರ್ಬಲ ಕಿರಿದಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಬಳಿ ಬಿರುಕುಗಳ ಕ್ರಮೇಣ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ. ಈ ಬಿರುಕುಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಅಗಲವಾಗಲು  ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು ದುರ್ಬಲ ವಲಯವು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಲು . ನೀರ್ಗಲ್ಲುಗಳ ಸಾಮೂಹಿಕ ಹಿಮಪಾತದ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಭೂಕಂಪನ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಮುಖ್ಯ ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆ ನಡೆಯುವ ಮೊದಲು 2.30 ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು. ಬಲವಾದ  ಹರಿವುಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಪರಿಣಾಮಗಳ ವೇಗವನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭೂಕಂಪನ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳದ ಪುರಾವೆಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.  ಅಂತಹ ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಭೂಕಂಪನ ದತ್ತಾಂಶವು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಿಲಾಖಂಡರಾಶಿಗಳ ಹರಿವಿನ ಪ್ರಗತಿಯ ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದಲೂ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಈ ಅಧ್ಯಯನವು ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ರಿಪೋರ್ಟ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ.
 
 
ಚಿತ್ರ: ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೇಶನ್ ಹಂತವನ್ನು (ದುರ್ಬಲ ವಲಯದ ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆಗಳು) ಸೂಚಿಸುವ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳ ನಡುವಿನ ತರಂಗರೂಪದ ಅಡ್ಡ-ಸಂಬಂಧವು ಹಿಮಕುಸಿತ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಮೊದಲು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೊದಲು (ತಪೋವನ) ಟಿಪಿಎನ್‌  ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅದು ಮೂಲಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ನೀಲಿ ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಆಯತಕ್ಕಾಗಿ ತರಂಗರೂಪದ ಅಡ್ಡ-ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು (A-D) ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. (C) ನೀಲಿ ಅಂಡಾಕಾರದ ವೃತ್ತವು ಎರಡು ಹತ್ತಿರದ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದ ದುರ್ಬಲ/ಸಣ್ಣ ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. (D) ಪ್ರಮುಖ ಬಿಡುಗಡೆ/ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆ (T1) ಗೆ ಕೇವಲ 1 ನಿಮಿಷದ ಮೊದಲು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆ ಅಥವಾ ದುರ್ಬಲ ವಲಯದ ಪ್ರಗತಿ (T0) ಅನ್ನು ಮೂರು ಹತ್ತಿರದ ಭೂಕಂಪನ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಭೂಕಂಪನ ತರಂಗರೂಪದ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧದೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಬಹುದು.
ಹಠಾತ್ ಪ್ರವಾಹದ ಪ್ರಭಾವವು ಸಾವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಎರಡು ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳು, ಸೇತುವೆಗಳು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದಷ್ಟು  ತುಂಬಾ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಹದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹರಿವಿನ ತೀವ್ರತೆಯು ರೈನಿ ಗ್ರಾಮದ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಅಲುಗಾಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ಆದುದರಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೂಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೂಕಂಪನ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಶಿಲಾಖಂಡರಾಶಿಗಳ ಹರಿವು, ಭೂಕುಸಿತಗಳು, ಹಿಮಕುಸಿತಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿಗಳಂತಹ ಸಮೂಹ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಸೂಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಪ್ರಮುಖ ವೈಫಲ್ಯದ ಮೊದಲು ಭೂಕಂಪನ ಜಾಲದಿಂದ ಅಂತಹ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಆ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಯೋಜಿತ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಸನ್ನಿಹಿತ ವಿಪತ್ತಿನ ಬಗ್ಗೆ ಜನರನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸಬಹುದು. ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಭೂಕಂಪನ ಮಾಪಕಗಳಿಂದ ಭೂಕಂಪನ ದತ್ತಾಂಶ, ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟದ ರೆಕಾರ್ಡರ್‌ಗಳಿಂದ ಜಲವಿಜ್ಞಾನದ ದತ್ತಾಂಶ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಲಯದ ಹಿಮನದಿಯ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಜಾಲವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಹವಾಮಾನ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ಹವಾಮಾನ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಬೇಕು.

*****