ਸੁੰਦਰਬਨ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਮੈਂਗ੍ਰੋਵ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਿਸਤੇਜ ਟਾਈਗਰ-ਇਨਫੈਕਟਡ ਬਾਲੀ ਟਾਪੂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਕਾਇਆਕਲਪ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਟਾਪੂ ਜੋ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਮੁੱਖਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਟ ਗਿਆ ਸੀ, ਹੁਣ ਖਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਗਤੀਮਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਬਾਲੀ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਸੌ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਟਾਈਗਰ ਵਿਡੋਜ਼  ( ਸਥਾਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਘ ਬਿਧੋਬਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)  ਹੈ।  ਇਹ 2018 ਵਿੱਚ ਖਾਦੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਮੋਦਯੋਗ ਕਮਿਸ਼ਨ  (ਕੇਵੀਆਈਸੀ) ਦੀਆਂ ਕਤਾਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਨ।  ਇਹ ਹੁਣ ਆਧੁਨਿਕ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਅਤੇ ਚਰਖਾ,  ਖੱਡੀ ਜਿਹੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਸਹਾਇਤਾ ‘ਤੇ ਗਰਵ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।  ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਹਿਲਾ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਸਥਾਈ ਆਜੀਵਿਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਹੈ।  ਇਸ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਖਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਢਾਂਚਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ,  ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਸਥਾਈ ਵਰਕਸ਼ੈਡ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕੇਵੀਆਈਸੀ  ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਨੈ ਕੁਮਾਰ  ਸਕਸੈਨਾ ਨੇ ਬਾਲੀ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਖਾਦੀ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਲਈ ਨਿਰਮਿਤ 3000 ਵਰਗ ਫੁੱਟ ਦੇ ਵਰਕ ਸ਼ੈਡ ਅਤੇ 500 ਵਰਗ ਫੁੱਟ  ਦੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਸੁਵਿਧਾ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ।  ‘‘ਟਾਇਗਰ ਵਿਕਟਿਮ ਖਾਦੀ ਕਟਾਈ ਕੇਂਦਰ ’’ ਹੁਣ 125 ਨਵੇਂ ਮਾਡਲ  ਦੇ ਚਰਖਿਆਂ ,  15 ਆਧੁਨਿਕ ਖੱਡੀਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਹੈ,  ਜੋ ਬਾਲੀ ਟਾਪੂ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ 150 ਮਹਿਲਾ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਉਪਲਬਧ  ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।  ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਨੇ ਇਸ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ‘ਯਾਰਨ ਡਾਇੰਗ ਮਸ਼ੀਨ’ ਅਤੇ ਰੈਡੀਮੇਡ ਗਾਰਮੈਂਟ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।  ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਦਾ 95 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ,  ਜਿਸ ਦਾ ਵਿੱਤ ਪੋਸ਼ਣ ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖਾਦੀ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ  ( ਕੇਆਰਡੀਪੀ )  ਅਤੇ ਖਾਦੀ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਲਈ ਵਰਕਸ਼ੈਡ ਯੋਜਨਾ  ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।  ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ  ਦੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਖਾਦੀ ਸੰਸਥਾਨ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀ ਸਕਸੈਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਲੀ ਟਾਪੂ ‘ਤੇ ਖਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ  ਦੇ ਹਾਸ਼ੀਏ  ਦੇ ਵਰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਨਾਲ ਜੋੜਨ  ਦੇ ਵਿਜ਼ਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹਨ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਲੀ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਖਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਟਾਇਗਰ ਵਿਡੋਜ਼ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਵੇਗੀ,  ਕਿਉਂ ਕਿ ਟਾਇਗਰਾਂ  ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ  ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ  ਦੇ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ  ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ  ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।  

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਵਰੋਜ਼ਗਾਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਹਿਲਾ ਕਾਰੀਗਰਾਂ  ਦੇ ਪੁਨਰਵਾਸ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ,  ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਹ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਪੇਸ਼ਾ ਅਰਜਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਤਾਈ ਅਤੇ ਬੁਣਾਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰੇਗਾ।  ਖਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਨਾ ਕੇ ਇਹ ਕਾਰੀਗਰ ਨਿੱਤ 200 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਕਮਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋਣਗੇ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰਾਂ  ਨੂੰ ਮੱਛੀ ਫੜਨ ਲਈ ਡੂੰਘੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰਨ ਜਾਂ ਸੰਘਣੇ ਮੈਂਗ੍ਰੋਵ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਟਾਇਗਰਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ  ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।

ਇਹ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਨੇ ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਬਾਲੀ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਕਤਾਈ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਤਾਈ ਗਤੀਵਿਧੀ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਮਹਿਲਾ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ 75 ਚਰਖੇ ਵੰਡੇ ਸਨ ।  ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਨੇ ਟਾਪੂ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਉਪਲਬਧ  ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਟਾਪੂ  ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਰੂਪ ਤੋਂ‍ ਪਿਛੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜੀਵਿਤ ਮਧੂਮੱਖੀ ਕਲੋਨੀ ਵਾਲੇ 500 ਮਧੂਮੱਖੀ - ਬਕਸੇ ਵੀ ਵੰਡੇ ਸਨ ।  ਇਸ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ਕੇਵੀਆਈਸੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਪਕ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

*****

ਐੱਮਜੇਪੀਐੱਸ