నేషనల్ జల్ జీవన్ మిషన్ నుండి ఒక బహుళ-క్రమశిక్షణా బృందం 2021 డిసెంబర్ 14 నుండి 17 వరకు జార్ఘండ్‌లోని రాంచీ, సెరైకెలా ఖర్సావాన్ మరియు పూర్భి సింఘం అనే మూడు జిల్లాలలో పర్యటిస్తోంది. పర్యటన సందర్భంగా బృందం సభ్యులు వివిధ గ్రామాలను సందర్శిస్తున్నారు. సందర్శన బృందం రాష్ట్రంలో మిషన్ యొక్క పురోగతి మరియు అమలు యొక్క వివిధ అంశాలను చర్చిస్తుంది. క్షేత్రస్థాయి పరిస్థితిని అర్థం చేసుకోవడంతో పాటు కుళాయి నీటి కనెక్షన్లను అందించడానికి అన్ని గృహాలకు 100% కవరేజీ కోసం సంతృప్త ప్రణాళిక గురించి చర్చిస్తుంది. వారు జిల్లా అధికారులు, స్థానిక గ్రామ సంఘాలు, గ్రామ పంచాయితీల సభ్యులు మొదలైన వారితో సంభాషిస్తున్నారు. జిల్లాల పర్యటన తర్వాత, వారు వివిధ అంశాల గురించి తెలియజేయడానికి రాష్ట్ర బృందంతో కూడా సంభాషిస్తారు.

2024 నాటికి అన్ని గ్రామీణ కుటుంబాలకు అలాగే పాఠశాలలు, అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలు, ఆశ్రమశాలలు అలాగే ఇతర ప్రభుత్వ సంస్థలకు మార్చి 2022 నాటికి కుళాయి నీటి కనెక్షన్‌లను అందించాలని జార్ఖండ్ యోచిస్తోంది. భారతదేశంలోని దాదాపు 3% గ్రామీణ కుటుంబాలు జార్ఖండ్‌లో ఉన్నాయి.  మిగిలిన 4.7% కుళాయి నీటి కనెక్షన్లను రాష్ట్రంలో అందించాలి. 59.23 లక్షల గ్రామీణ కుటుంబాలలో 9.79 లక్షల (17%) కుటుంబాలకు మాత్రమే కుళాయి నీటి సరఫరా ఉంది. ఇప్పటివరకు రాష్ట్రం 2021-22లో ప్లాన్ చేసిన 9.5 లక్షల కుటుంబాలలో 2.39 లక్షల (24.5%) కుటుంబాలకు కుళాయి నీటి కనెక్షన్‌లను అందించింది.



2020-21లో రాష్ట్రానికి రూ. 572.24 కోట్ల కేంద్ర గ్రాంట్‌ను కేటాయించారు. 2024 నాటికి ప్రతి ఇంటికి కుళాయి నీటి సరఫరాను అందించడానికి రాష్ట్రానికి సహాయం చేయడానికి కేంద్ర జలశక్తి మంత్రి శ్రీ గజేంద్ర సింగ్ షెకావత్ కేంద్ర కేటాయింపులను నాలుగు రెట్లు పెంచి రూ.2,479.88 కోట్లకు చేర్చారు. ఈ మెరుగుపరచబడిన కేంద్ర కేటాయింపు మరియు సరిపోలిన రాష్ట్ర వాటాతో జార్ఖండ్ 2021-22లో నీటి సరఫరా పనుల కోసం జల్ జీవన్ మిషన్ కింద రూ. 5,235.62 కోట్ల లభ్యతను కలిగి ఉంది.

దీనికి అదనంగా 2021-22లో, గ్రామీణ స్థానిక సంస్థలు/పిఆర్‌ఐలకు నీరు & పారిశుధ్యం కోసం 15వ ఆర్థిక సంఘం గ్రాంట్‌గా జార్ఖండ్‌కు రూ.750 కోట్లు కేటాయించారు. వచ్చే ఐదేళ్లకు అంటే 2025-26 వరకు రూ. 3,952 కోట్ల హామీ ఇవ్వబడిన నిధులు ఉన్నాయి.

జల్ జీవన్ మిషన్ 'బాటమ్ అప్' విధానాన్ని అనుసరించి వికేంద్రీకృత పద్ధతిలో అమలు చేయబడుతుంది. దీనిలో స్థానిక గ్రామ సంఘం ప్రణాళిక నుండి అమలు, నిర్వహణ నుండి ఆపరేషన్ మరియు నిర్వహణ వరకు కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. దీనిని సాధించడానికి, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం గ్రామ నీరు & పారిశుద్ధ్య కమిటీ (విడబ్లుఎస్‌సి/ పానిసమితిని బలోపేతం చేయడం, రాబోయే ఐదేళ్లపాటు ప్రతి గ్రామానికి గ్రామ కార్యాచరణ ప్రణాళికను అభివృద్ధి చేయడం, రాష్ట్ర ఏజెన్సీలను (ఐఎస్‌ఏలు) అమలు చేయడం మరియు మద్దతు ఇవ్వడం వంటి సహాయక చర్యలను చేపట్టాలి. గ్రామ సంఘాలు, ప్రజలకు పెద్దఎత్తున అవగాహన కల్పిస్తున్నాయి. ప్రతి ఇంటికి హామీ ఇవ్వబడిన నీటి సరఫరా కోసం నీటి సరఫరా అవస్థాపన యొక్క దీర్ఘకాలిక స్థిరత్వం మరియు ఆపరేషన్ & నిర్వహణను నిర్ధారించడానికి జార్ఖండ్ గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 2 లక్షల కంటే ఎక్కువ మందికి శిక్షణ ఇవ్వాలి.

జల్ జీవన్ మిషన్ కింద సరఫరా చేయబడిన నీటి నాణ్యతను నిర్ధారించడానికి ఎప్పటికప్పుడు నీటి వనరులు మరియు డెలివరీ పాయింట్లపై నిఘా నిర్వహించేందుకు సమాజాన్ని ప్రోత్సహిస్తున్నారు. పిహెచ్‌ఇ డిపార్ట్‌మెంట్ ఆయా గ్రామాల్లో నీటి నాణ్యత పరీక్షలను క్రమం తప్పకుండా చేపట్టేందుకు గ్రామ సంఘాలకు శిక్షణ మరియు సౌకర్యాన్ని కల్పిస్తోంది. జార్ఖండ్‌లో 'జల్ సాహియాస్' నీటి నాణ్యత పరీక్షలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. వీరికి గ్రామ పంచాయతీల ద్వారా శిక్షణ ఇస్తారు. జార్ఖండ్‌లో, ఈ 'జల్ సహియాలు' అట్టడుగు స్థాయిలలో తాగునీటి సేవలను అందించే ముఖ్యమైన కేడర్, తరచుగా జేజేఎం అమలుకు సంబంధించిన కార్యకలాపాలలో చురుకుగా పాల్గొంటారు.

ప్రజారోగ్యంపై దృష్టి సారించి సరఫరా చేయబడిన నీటి యొక్క త్రాగునీటికి అత్యధిక ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడింది. దీని కోసం దేశంలోని 2,000 కంటే ఎక్కువ నీటి నాణ్యత పరీక్షా ప్రయోగశాలలు సాధారణ ప్రజలకు తెరవబడ్డాయి. తద్వారా ప్రజలు తమ నీటి నమూనాలను నామమాత్రపు ధరతో పరీక్షించవచ్చు.  జార్ఖండ్‌లో 30 నీటి పరీక్ష ప్రయోగశాలలు ఉన్నాయి.

2024 నాటికి దేశంలోని ప్రతి గ్రామీణ ఇంటికీ కుళాయి నీటి సరఫరాను అందించడానికి రాష్ట్రాల భాగస్వామ్యంతో జల్ జీవన్ మిషన్ అమలులో ఉంది. 15 ఆగస్టు 2019న ప్రధాని ఈ కార్యక్రమాన్ని ప్రకటించారు. 2021-22లో జల్ జీవన్ మిషన్ కోసం మొత్తం బడ్జెట్ రూ. 50,011 కోట్లు. రాష్ట్ర సొంత వనరులు మరియు 15వ ఆర్థిక సంఘంగా రూ. 26,940 కోట్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి. నీరు మరియు పారిశుధ్యం కోసం ఆర్‌ఎల్‌బిలు/పిఆర్‌ఐలకు కేటాయించిన గ్రాంట్‌తో ఈ సంవత్సరం గ్రామీణ తాగునీటి సరఫరా రంగంలో రూ.1 లక్ష కోట్లు పెట్టుబడి పెడుతున్నారు. గ్రామాల్లో ఉపాధి అవకాశాలను కల్పించడం ద్వారా గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థను పెంపొందించడానికి దేశంలోని గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఇటువంటి భారీ పెట్టుబడి దోహదపడుతుంది.

2019లో మిషన్ ప్రారంభంలో దేశంలోని 18.93 కోట్ల గ్రామీణ కుటుంబాలలో 3.23 కోట్ల (17%) మందికి మాత్రమే కుళాయి నీటి సరఫరా ఉంది. కొవిడ్-19 మహమ్మారి మరియు తదుపరి లాక్‌డౌన్‌ల కారణంగా సవాళ్లు ఎదుర్కొన్నప్పటికీ, మిషన్ ప్రారంభించినప్పటి నుండి 5.43 కోట్ల (28%) కుటుంబాలకు కుళాయి నీటి సరఫరా అందించబడింది. ప్రస్తుతం, 8.67 కోట్ల (45%) గ్రామీణ కుటుంబాలు కుళాయిల ద్వారా త్రాగునీటిని పొందుతున్నాయి. గోవా, తెలంగాణ, అండమాన్ & నికోబార్ దీవులు, దాద్రా & నగర్ హవేలీ మరియు డామన్ & డయ్యూ, పుదుచ్చేరి మరియు హర్యానాలు 'హర్ ఘర్ జల్' రాష్ట్రం/యూటీలుగా మారాయి, అంటే ఆయా రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో 100% గ్రామీణ కుటుంబాలకు వారి ఇళ్లలో కుళాయి నీటి సరఫరా ఉంది.

'సబ్‌కా సాథ్, సబ్‌కా వికాస్, సబ్‌కా విశ్వాస్, సబ్‌కా ప్రయాస్' అనే ప్రధాన మంత్రి దార్శనికత సూత్రాన్ని అనుసరించి, మిషన్ యొక్క నినాదం 'ఏ ఒక్కరూ మిగిలిపోకుండా' మరియు ప్రతి గ్రామీణ ఇంటికీ కుళాయి నీటి కనెక్షన్ అందించబడుతుంది. ప్రస్తుతం 83 జిల్లాల్లోని ప్రతి ఇంటికి, 1.28 లక్షలకు పైగా గ్రామాలకు కుళాయి నీటి సరఫరా జరుగుతోంది.

 

*****