మహారాష్ట్ర తన జల్ జీవన్ మిషన్ (జెజెఎం) వార్షిక కార్యాచరణ ప్రణాళికను 2021-22 ఆర్థిక సంవత్సరానికి సంబంధించిన ప్లాన్ వివరాలతో పాటు రాష్ట్రం మొత్తం గ్రామీణ గృహాలకు ట్యాప్‌ కనెక్షన్ కోసం ప్రణాళికను ఈ రోజు వీడియో కాన్ఫరెన్స్ ద్వారా అందించింది. మహారాష్ట్రలో 1.42 కోట్ల గ్రామీణ కుటుంబాలు ఉండగా వాటిలో 91 లక్షలు  (64%) ఆవాసాలకు కుళాయి నీటి సరఫరా అవుతున్నాయి. 2021-22లో 27.45 లక్షల ట్యాప్ కనెక్షన్లను అందించాలని రాష్ట్రం యోచిస్తోంది. 100% కవరేజీని లక్ష్యంగా చేసుకుని 13 జిల్లాలు, 131 బ్లాక్‌లు, 12,839 గ్రామాలను ‘హర్ ఘర్ జల్’ చేయాలని రాష్ట్రం ప్రతిపాదించింది. 2020-21లో రూ .1828.92 కోట్ల కేంద్ర నిధులను పంపు నీటి సరఫరాను అందించడానికి రాష్ట్రానికి కేటాయించారు. అందులో రాష్ట్రం కేవలం రూ. 457 కోట్లు మాత్రమే వెచ్చించింది. 2021-22లో జెజెఎం కింద రాష్ట్రానికి సుమారు రూ .3,000 కోట్ల కేంద్ర నిధులు వచ్చే అవకాశం ఉంది.

2020-21లో మహారాష్ట్ర గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 37.15 లక్షల పంపు నీటి కనెక్షన్లను అందించింది. ఇప్పటివరకు మహారాష్ట్రలోని 1 జిల్లా, 20 బ్లాక్‌లు మరియు 7,737 గ్రామాలను ‘హర్ ఘర్ జల్’ గా ప్రకటించారు. అంటే ఆ గ్రామాల్లోని ప్రతి ఇంటికి పంపు నీటి సరఫరా ఉంది.  మహిళలు మరియు యువతులకు 'జీవన సౌలభ్యం' కల్పించడమే కాకుండా, విద్యను అభ్యసించడానికి, విభిన్న వృత్తులను నేర్చుకోవడానికి, వారి నైపుణ్యాన్ని మెరుగుపర్చడానికి మరియు సమయాన్ని వెచ్చించటానికి జెజెఎం స్థానిక గ్రామ సమాజాన్ని శక్తివంతం చేస్తోంది. నీటిని తీసుకురావడానికి చాలా దూరం ప్రయాణించడానికి ఉపయోగించే సమయం  కుటుంబంతో గడపడానికి అవకాశం లభిస్తుంది.

రాష్ట్ర మరియు జిల్లా నీటి మరియు పారిశుద్ధ్య మిషన్ అధికారులు, ఇంజనీరింగ్ కేడర్ (సూపరింటెండెంట్ ఇంజనీర్, ఎగ్జిక్యూటివ్ ఇంజనీర్, అసిస్టెంట్ ఇంజనీర్ మరియు జూనియర్ ఇంజనీర్), రాష్ట్ర మరియు జిల్లా ప్రోగ్రామ్ మేనేజ్‌మెంట్ యూనిట్ సిబ్బంది, విడబ్ల్యుఎస్సి సభ్యులు, స్వచ్ఛాగ్రహిలు, ఐఎస్‌ఏ సభ్యులు, నెహ్రూ యువక్ కేంద్రం మరియు స్వయం సహాయక సంఘాల సభ్యులు మొదలైన 42 వేల మంది సిబ్బందికి నైపుణ్య శిక్షణను ఇప్పించాలని రాష్ట్రం యోచిస్తోంది. రాష్ట్రంలో సుమారు 76 వేల మందికి మాసన్, ప్లంబర్, ఫిట్టర్, మోటారు మెకానిక్, పంప్ ఆపరేటర్ మొదలైన వాటిలో శిక్షణ ఇవ్వబడుతుంది. తద్వారా వీరి సేవలు నీటి సరఫరా మౌలిక సదుపాయాల కల్పనతో పాటు వాటి ఆపరేషన్ మరియు నిర్వహణలో ఉపయోగించబడతాయి.

జల్ జీవన్ మిషన్ కింద నీటి నాణ్యతను పర్యవేక్షించడానికి స్థానిక సమాజాన్ని ప్రోత్సహిస్తున్నారు. పిహెచ్‌ఈ విభాగం సమాజానికి అధికారం ఇవ్వడానికి మరియు పరస్పర చర్య చేయడానికి వీలు కల్పిస్తోంది. అందుకోసం పరీక్షలు మరియు ఫీల్డ్ టెస్ట్ కిట్ల సరఫరా చేయడంతో పాటు ప్రతి గ్రామంలో కనీసం ఐదుగురు మహిళలను గుర్తించడం, ఫీల్డ్ టెస్ట్ కిట్లను ఎలా ఉపయోగించాలో మహిళలకు శిక్షణ ఇవ్వడం మరియు రిపోర్టింగ్ వంటి కార్యకలాపాలను చేర్చడానికి కార్యాచరణ ప్రణాళికను నిర్వహిస్తారు. 2020-21లో ప్రణాళిక ప్రకారం మహారాష్ట్ర 100% నీటి వనరులు మరియు డెలివరీ పాయింట్ల రసాయన పరీక్షలను చేపట్టింది. జిల్లా నీటి పరీక్షా ప్రయోగశాలలను ఏర్పాటు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది మరియు ప్రస్తుతమున్న వాటికి ఎన్‌ఎబిఎల్‌ అక్రిడిటేషన్ పొందాలి. తద్వారా ప్రజలు తమ ఇంటికి సరఫరా అవుతున్న నీటి పరీక్షలను నామమాత్రపు రేటుకు పొందగలుగుతారు.

జల్ జీవన్ మిషన్ ఆధ్వర్యంలో రాష్ట్రాలు /కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు వార్షిక కార్యాచరణ ప్రణాళిక (ఎఎపి) ను చేపట్టే విస్తృతమైన కసరత్తును.. కార్యదర్శి, తాగునీరు మరియు పారిశుద్ధ్య విభాగం, వివిధ కేంద్ర మంత్రిత్వ శాఖలు / విభాగాలు మరియు నీతి ఆయోగ్ అధ్యక్షతన జాతీయ కమిటీ నిర్వహిస్తుంది. ఆ తరువాత పురోగతి మరియు ఖర్చుల ఆధారంగా సంవత్సరమంతా నిధులు విడుదల చేయబడతాయి. ‘హర్ ఘర్ జల్’ లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి రాష్ట్రానికి సహాయపడటానికి వివరణాత్మక ప్రణాళిక రూపొందించబడింది.

వార్షిక కార్యాచరణ ప్రణాళికలో తాగునీటి వనరులను బలోపేతం, గృహ ట్యాప్ కనెక్షన్లు, గ్రేవాటర్ ట్రీట్మెంట్ & పునర్వినియోగం మరియు ఆపరేషన్ & మెయింటెనెన్స్ అందించడానికి నీటి సరఫరా పనులు, ఐఇసి ప్లాన్, వాటాదారుల శిక్షణ, కమ్యూనిటీ సమీకరణ, నీటి నాణ్యత పర్యవేక్షణ మరియు వివిధ సహాయక చర్యలు పర్యవేక్షణ, నీటి పరీక్ష ప్రయోగశాలల బలోపేతం మరియు వాటి ఎన్‌ఎబిఎల్‌ అక్రిడిటేషన్ మొదలైనవి ఉంటాయి.

జెజెఎం అనేది కేంద్ర ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యక్రమం. ఇది 2020-21లో ప్రతి గ్రామీణ ఆవాసానికి ట్యాప్ నీటి కనెక్షన్‌ను అందించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. 2021-22లో జెజెఎం కోసం రూ. 50,011 కోట్ల బడ్జెట్ కేటాయింపులతో పాటు 15 వ ఫైనాన్స్ కమిషన్ కింద రూ.26,940 కోట్ల హామీ ఫండ్ కూడా అందుబాటులో ఉంది. నీరు మరియు పారిశుధ్యం కోసం ఆర్‌ఎల్‌బి / పిఆర్‌ఐలకు టై-గ్రాంట్, రాష్ట్ర వాటాతో సరిపోలడం మరియు రాష్ట్ర నిధుల ప్రాజెక్టులుగా గుర్తించి సహాయపడడం వంటి కార్యక్రమాల ద్వారా 2021-22లో  గ్రామీణ గృహాలకు ట్యాప్ నీటి సరఫరా ఉండేలా దేశంలో రూ. 1 లక్ష కోట్ల పెట్టుబడులు పెట్టాలని యోచిస్తున్నారు. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఈ తరహా పెట్టుబడులు గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థను బలోపేతం చేస్తాయి.

జల్ జీవన్ మిషన్ ప్రతి గ్రామానికి గ్రామ కార్యాచరణ ప్రణాళిక (విఎపి) మరియు నీటి సమితి రాజ్యాంగం  అభివృద్ధి తద్వారా స్థానికులు వారి కోసం ఏర్పాటు చేయబడిన నీటి సరఫరా మౌలిక సదుపాయాల ప్రణాళిక, అమలు, నిర్వహణ మరియు నిర్వహణలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. ఎంజిఎన్‌ఆర్‌ఇజిఎస్, ఎస్‌బిఎం, పిఆర్‌ఐలకు 15 వ ఫైనాన్స్ కమిషన్ గ్రాంట్లు, కాంపా ఫండ్స్, లోకల్ ఏరియా డెవలప్‌మెంట్ ఫండ్స్ మొదలైన వేర్వేరు ప్రోగ్రామ్‌ల కలయిక ద్వారా అందుబాటులో ఉన్న అన్ని వనరులను సమన్వయం చేయడానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతాయి.

 

****