ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨੇ ‘ਦੇਖੋ ਅਪਨਾ ਦੇਸ਼’ ਲੜੀ ਦੇ ਅਧੀਨ 85ਵੇਂ ਵੈਬੀਨਾਰ ਦਾ 17 ਅਪ੍ਰੈਲ,  2021 ਨੂੰ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਆਯੋਜਨ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸੀ ‘ਖਜੁਰਾਹੋ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ’। ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਾਜਸੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ ,  ਜਿਸ ‘ਤੇ ਪਰਾਕ੍ਰਮੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ ,  ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਮ੍ਰਿੱਧਸ਼ਾਲੀ ਹੈ।  ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ,  ਕਲਾ,  ਹਸਤਸ਼ਿਲਪ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼- ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦੀ ਹੈ।  ਕਿਲ੍ਹੇ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰ,  ਸਮਾਰਕ,  ਮਹਾਨ ਸਥਾਨ,  ਆਦਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸ  ਦੇ ਗੌਰਵ ਪੂਰਣ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ।  ਯੂਨੇਸਕੋ ਨੇ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖਜੁਰਾਹੋ  ਦੇ ਵੀ ਕਈ ਮੰਦਰ  ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ,  ਇਹ ਵੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਧਰੋਹਰਾਂ ਦੇ ਗੌਰਵ ਦਾ ਗਵਾਹ ਹਨ। ‘ਦੇਖੋ ਅਪਨਾ ਦੇਸ਼’ ਵੈਬੀਨਾਰ ਲੜੀ,  ਏਕ ਭਾਰਤ - ਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਭਾਰਤ ਅਭਿਯਾਨ  ਦੇ ਅਧੀਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਵਿਵਿਧਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਹੈ। 

ਇਸ ਵੈਬੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਲੋਕਲ ਗਾਈਡ ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੁਰਾਗ ਸ਼ੁਕਲ ਨੇ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਖਜੁਰਾਹੋ  ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਕਲਾ, ਵਾਸਤੁਸ਼ਿਲਪ ਅਤੇ ਆਈਕਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੇ ਮਾਹਰ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ੁਕਲ ਖਜੁਰਾਹੋ ਦੇ ਇੱਕਮਾਤਰ ਅਜਿਹੇ ਟੂਰਿਸਟ ਗਾਇਡ ਹਨ ਜੋ ਖਜੁਰਾਹੋ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਤੀ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹਨ । 

ਖਜੁਰਾਹੋ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਲ 950 ਤੋਂ 1050 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਰਿਹਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਚੰਦੇਲ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰਵੀ, ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੰਦਰਾਂ  ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਹਿਰਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹੀ ਕਲਾ ਖਜੁਰਾਹੋ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਘਰੇਲੂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਲਕਿ ਦੁਨੀਆ  ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ  ਦੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਲੋਕਪ੍ਰਿਯ ਸੈਲਾਨੀ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹਨ। ਖਜੁਰਾਹੋ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਮੰਦਰਾਂ  ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮੰਦਰਾਂ  ਦੇ ਨਾਮ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:  ਕੰਦਾਰਿਆ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ,  ਚੌਂਸਠ ਯੋਗਿਨੀ ਮੰਦਰ,  ਬ੍ਰਹਮਾ ਮੰਦਰ, ਚਿਤ੍ਰਗੁਪਤ ਮੰਦਰ,  ਦੇਵੀ ਜਗਦੰਬਾ ਮੰਦਰ, ਲਕਸ਼ਮਣ ਮੰਦਰ, ਮਾਤੰਗੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਮੰਦਰ। ਇਸ ਵੈਬੀਨਾਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਖਜੁਰਾਹੋ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਵਾਸਤੁਕਲਾ ‘ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ । 

ਖਜੁਰਾਹੋ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਇੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਖਜੁਰਾਹੋ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਟੇਟ ਜਨਜਾਤੀ ਮਿਊਜ਼ਿਅਮ ਅਤੇ ਲੋਕ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ,  ਮੰਦਰਾਂ  ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਸਮੂਹ ਦੇ ਕੋਲ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਊਂਡ ਐਂਡ ਲਾਈਟ ਸ਼ੋਅ, ਪੰਨਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ, ਬਾਘ ਸੰਭਾਲ਼ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਰਾਨੇਹ ਝਰਨਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। 

ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲੇ  ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਯੋਜਨਾ  ਦੇ ਅਧੀਨ ਦੇਸ਼  ਦੇ ਕਈ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ 19 ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼  ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਿਤ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ  ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਖਜੁਰਾਹੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮਾਰਚ 2021 ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ (ਸੁਤੰਤਰ ਚਾਰਜ) ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸਿੰਘ ਪਟੇਲ ਅਤੇ ਮੱਧ  ਪ੍ਰਦੇਸ਼  ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਖਜੁਰਾਹੋ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਛਤਰਸਾਲ ਸੰਮੇਲਨ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।  ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲੇ  ਦੀ ‘ਸਵਦੇਸ਼ ਦਰਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ’ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ,  ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵਪਾਰਕ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਸੰਮੇਲਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸੀ। 

ਮੱਧ  ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ  ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਕੱਤਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਵ ਸ਼ੇਖਰ ਸ਼ੁਕਲਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖਜੁਰਾਹੋ ਪਹੁੰਚਣ  ਲਈ ਰੇਲ,  ਸੜਕ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਿਹਤਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਸਾਰੇ ਉਪਲੱਬਧ ਮਾਰਗਾਂ ਨੂੰ ਅਸਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ,  ਖਜੁਰਾਹੋ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਟੂਰਿਸਟ ਸਥਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਈਕੋ ਟੂਰਿਜਮ, ਵਿਰਾਸਤ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਆਦਿ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਹੌਟ ਏਅਰ ਬੈਲੂਨ,  ਬਫਰ ਵਿੱਚ ਸਫਰ ਅਤੇ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਕਚੂਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ ਸਫਾਰੀ ਆਦਿ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ  ਦੇ ਬਾਅਦ ਰਾਜ  ਦੇ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਜਲਦੀ ਹੀ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਵਾਰਾਣਸੀ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਖਜੁਰਾਹੋ ਲਈ ਉਡਾਨ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1 ਮਈ ,  2021 ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਹੈ। (ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ  ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ,  ਜਿਸ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ।) 

ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿੱਚ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਰੁਪਿੰਦਰ ਬਰਾੜ  ਨੇ ਖਜੁਰਾਹੋ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਜਟ ਵਿਕਲਪਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ,  ਜੋ ਕਿ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਾਹੁਣਚਾਰੀ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ  ਦੇ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ  ਦੇ ਮਹੱਤਵ  ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨੇੜਲੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅਧਿਕ ਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। 

 ‘ਦੇਖੋ ਅਪਨਾ ਦੇਸ਼’ ਵੈਬੀਨਾਰ ਲੜੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨਿਕ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਮੰਤਰਾਲੇ  ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਈ-ਗਵਰਨੈਂਸ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਯੂਟਿਊਬ  ਦੇ ਲਿੰਕ https://www.youtube.com/channel/UCbzIbBmMvtvH7d6Zo_ZEHDA/featured  ‘ਤੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ  ਦੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਮੰਤਰਾਲੇ  ਦੇ ਕਈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ‘ਤੇ ਵੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ। 

ਅਗਲੇ ਵੈਬੀਨਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ ,  2021 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 11:00 ਵਜੇ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ । 

ਅਗਲੇ ਵੈਬੀਨਾਰ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅਧਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ ਨਿਮਨਲਿਖਿਤ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ‘ਤੇ ਫੌਲੋ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ:

 

************

ਐੱਨਬੀ/ਓਏ

(Release ID: 1712952) Visitor Counter : 190