ਸਰਵਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਜੱਜ ਡੀਵਾਈ ਚੰਦ੍ਰਚੂੜ੍ਹ ਨੇ ਅੱਜ ਕਿਹਾ ਕਿ ਔਨਲਾਇਨ ਵਿਵਾਦ ਸਮਾਧਾਨ (ਓਡੀਆਰ)ਵਿੱਚ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਵਿਕੇਂਦ੍ਰੀਕਰਨ, ਵਿਵਿਧਤਾ, ਲੋਕਤੰਤਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਜਟਿਲਤਾ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਦੇ ਨਾਲ ਅਗਾਮੀ ਅਤੇ ਓਮਿਦਯਾਰ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ ਓਡੀਆਰ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਵਿਮੋਚਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਉਹ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਛੋਟੀ ਪੁਸਤਕ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਈਸੀਆਈਸੀਆਈ ਬੈਂਕ , ਅਸ਼ੋਕਾ ਇਨੋਵੇਟਰਸ ਫਾਰ ਦ ਪਬਲਿਕ, ਟ੍ਰਾਇਲੀਗਲ, ਡਾਲਬਰਗ, ਦੁਆਰਾ ਟਰੱਸਟ ਅਤੇ ਐੱਨਆਈਪੀਐੱਫਪੀ ਨੇ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ ।

ਕੋਵਿਡ - 19 ਨੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਕਲਪਨਾਯੋਗ ਰੂਪ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਾਜ਼ਮੀ ਰੂਪ ਤੋਂ ਕੋਰਟ ਦੇ ਕਾਮਕਾਜ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ - ਪ੍ਰਤੱਖ ਸੁਣਵਾਈ ਨੂੰ ਹਟਾਕੇ ਵਰਚੁਅਲ ਹਿਅਰਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਜਸਟਿਸ ਚੰਦ੍ਰਚੂੜ੍ਹ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਸਾਰੀਆਂ ਲਈ - ਵਕੀਲਾਂ, ਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਕੋਰਟ ਸਟਾਫ ਲਈ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ ਸੀ ‘ਤੇ ਵਰਚੁਅਲ ਸੁਣਵਾਈ ਦੀ ਵਧਾਰਣਾ ਨੇ ਆਖ਼ਿਰਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਿਸਥਿਤੀ ਦੇ ਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾ ਲਈ।

ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਹਰੇਕ, ਸੁਣਵਾਈ ਦੀ ਤਰਫ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੇ ਅਨੁਰੋਧ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਜਸਟਿਸ ਚੰਦ੍ਰਚੂੜ੍ਹ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਓਡੀਆਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਲਾਭ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਓਡੀਆਰ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁਕੱਦਮੇਬਾਜੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚਲਣ ਵਾਲੀ, ਮਹਿੰਗੀ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵੈਸੇ, ਅਦਾਲਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਓਡੀਆਰ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ- ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰਕੇ ਜੋ ਅਕਸਰ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਜਸਟਿਸ ਚੰਦ੍ਰਚੂੜ੍ਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਓਡੀਆਰ ਅੱਜ ਦੀ ਡਿਜਿਟਲ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਇਹ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਵਰਚੁਅਲ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਬਲਕਿ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਉਪਲੱਬਧ ਡਿਜੀਟਲ ਸਮਾਧਾਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਦ੍ਰਿੜ ਇੱਛਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਰਾਏ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵਰਚੁਅਲ ਸੁਣਵਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਬਕ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਅਕਸਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸਰਦਾਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ- ਜਿਵੇਂ ਸਾਰੇ ਪੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜੀਟਲ ਫਾਇਲਾਂ ਦਾ ਉਪਯੋਗ, ਡਿਜੀਟਲ ਨੋਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਣ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਰੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੀ ਔਨਲਾਇਨ ਸੁਣਵਾਈ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਡੇਟਾ ਜੁਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਓਡੀਆਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਡੇਟਾ ਦਾ ਸਾਰਥਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਇਸਤੇਮਾਲ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੇ ਵਰਚੁਅਲ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਸਸਤੀਆਂ ਓਡੀਆਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਉਪਯੋਗ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪੱਖਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅਧਿਕ ਆਸਾਨ, ਸਸਤੀ ਅਤੇ ਸਹਿਭਾਗੀ ਬਣਾਕੇ ਇੱਕ ਬੜਾ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੈਤਰੀਪੂਰਣ ਅਤੇ ਸਮਾਧਾਨ-ਮੁਖੀ ਲੱਗੇਗਾ। ਇਹ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਅਸਰਦਾਰ ਵਿਵਾਦ ਸਮਾਧਾਨ ਦੇ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ।

ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦੇ ਹੋਏ ਜਸਟਿਸ ਚੰਦ੍ਰਚੂੜ੍ਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਤਿੰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਡਿਜੀਟਲ ਪਹੁੰਚ ਦਖ਼ਲ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ। ਦੂਜਾ, ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਤੀਜਾ, ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਰੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਚੁਅਲ ਸੁਣਵਾਈ ਦੇ ਵੱਲ ਰੁਖ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਜਿਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਓਡੀਆਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਆਰਬੀਆਈ ਅਤੇ ਐੱਨਪੀਸੀਆਈ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਕਦਮ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਵਾਲ ਹੁਣ ਸਿਧਾਂਤਕ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਵੈਸੇ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਚੀਜਾਂ ਅਤੇ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੱਦੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਿਸਟਮ ਜਿਹਾ ਹੈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਓਡੀਆਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਸਮਾਨ ਹੈ, ਵੈਸੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਗਠਨ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਰਚੁਅਲ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਸ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਓਡੀਆਰ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹਰ ਵਿਵਾਦ ਸਮਾਧਾਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਓਡੀਆਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਡਿਜੀਟਲ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਲੈਂਦੇ, ਤੱਦ ਤੱਕ ਇਹ ਦੂਰ ਦੀ ਕੌੜੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਓਡੀਆਰ ਲਈ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਲੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਉਪਯੋਗਿਤਾ ਸਸ਼ਕਤ ਡਿਜੀਟਲ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਰਕ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਜਸਟਿਸ ਚੰਦ੍ਰਚੂੜ੍ਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਓਡੀਆਰ ਪੁਸਤਕ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਲਈ ਓਡੀਆਰ ਕਿਉਂ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਤਤਕਾਲ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਸਮਾਧਾਨ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਈ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਸਾਧਨ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹਨ।

ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਦੇ ਸੀਈਓ ਅਮਿਤਾਭ ਕਾਂਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਓਡੀਆਰ ਪੁਸਤਕ ਕਈ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗਾਤਮਕ ਕਾਰਜ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਓਡੀਆਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਓਡੀਆਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਕਾਰਵਾਈ ਯੋਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕੋਵਿਡ-19 ਨੇ ਓਡੀਆਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ‘ਤੇ ਜੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਤੋਂ ਉਧਾਰ, ਕ੍ਰੇਡਿਟ, ਜਾਇਦਾਦ, ਵਣਜ ਅਤੇ ਖੁਦਰਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ , ਉੜਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਓਡੀਆਰ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ 1800 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਵਾਦਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਰ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ 126 ਮਿੰਟ ਲੱਗੇ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਓਡੀਆਰ ਉਹ ਵਿਵਸਥਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਸਮਾਧਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗੀ। ਓਡੀਆਰ ਪੁਸਤਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥਾਵਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਅਧਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਲਈ disputeresolution.online ‘ਤੇ ਜਾਓ।

***

ਡੀਡੀ/ਏਕੇਜੇ