ਕੇਂਦਰੀ ਕਬਾਇਲੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਅਰਜੁਨ ਮੁੰਡਾ ਨੇ ਜੀਵਨ ਤਾਰਾ ਬਿਲਡਿੰਗ, ਸੰਸਦ ਮਾਰਗ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਅੱਜ ਕਬਾਇਲੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਸ੍ਰੀ ਦੀਪਕ ਖਾਂਡੇਕਰ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ, ਕਬਾਇਲੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਸੰਸਥਾ ਕਬਾਇਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੁਸਾਇਟੀ (ਐਨਈਐਸਟੀਐਸ) ਦੇ ਨਵੇਂ ਦਫ਼ਤਰ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ। 

ਇਸ ਮੌਕੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਸ੍ਰੀ ਅਰਜੁਨ ਮੁੰਡਾ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਬਾਇਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਏਕਲਵਿਆ ਮਾਡਲ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਕੂਲ (ਈਐਮਆਰਐਸ) ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਮਿਆਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਿਆਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਸਾਲ 2022 ਤੱਕ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ 50% ਜਾਂ ਵਧੇਰੇ ਕਬਾਇਲੀ ਅਬਾਦੀ ਅਤੇ 20,000 ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਬਾਇਲੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ 740 ਈਐੱਮਆਰਐੱਸ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ 3.5 ਲੱਖ ਕਬਾਇਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। 

ਸ਼੍ਰੀ ਖਾਂਡੇਕਰ ਨੇ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਈਐਮਆਰਐਸ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਈਐਮਆਰਐਸ-ਕਲਸੀ, ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਦੀ ਉਪ-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸੁਧਾ ਪਨੌਲੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਧਿਆਪਕ ਪੁਰਸਕਾਰ (ਐਨਏਟੀ) 2020 ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 

ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਵੀ ਲਿਆ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਸਕੱਤਰ ਡਾ. ਨਵਲ ਜੀਤ ਕਪੂਰ, ਅਤੇ ਈਐਮਆਰਐਸ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਅਸੀਤ ਗੋਪਾਲ ਨੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਅਤੇ ਹਰ ਰਾਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ। ਅੱਜ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 575 ਈਐਮਆਰਐਸ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ 285 ਈਐਮਆਰਐਸ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਧੀਨ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਡੈਸ਼ਬੋਰਡ (dashboard.tribal.gov.in) 'ਤੇ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਅਪਡੇਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਮਾਣਯੋਗ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਸਾਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੀ ਹਫਤਾਵਾਰੀ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ 75 ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ 'ਤੇ 740 ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। 

ਏਕਲਵਿਆ ਮਾਡਲ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸਕੂਲ (ਈਐਮਆਰਐੱਸ) ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸਾਲ 1997-98 ਵਿੱਚ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀ (ਐਸਟੀ) ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਸਟੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਆਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 2014 ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ 164 ਈਐਮਆਰਐਸ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 120 ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ  ਯੂ/ਐੱਸ 275 (1) ਦੀ ਗਰਾਂਟ ਯੋਜਨਾ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦਸੰਬਰ 2018 ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ 2022 ਤੱਕ 452 ਨਵੇਂ ਸਕੂਲ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 740 ਸਕੂਲ ਹੋਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ 452 ਨਵੇਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 287 ਸਕੂਲ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਯੋਜਿਤ ਲਾਗਤ ਸਾਲ 2013-14 ਵਿੱਚ 42000/- ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 2017-18 ਵਿੱਚ 61500/- ਰੁਪਏ ਕੀਤੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦਸੰਬਰ 2018 ਵਿੱਚ ਵਧਾ ਕੇ 1,09,000/- ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਕੌਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੁਸਾਇਟੀ (NEST) ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਣਗੇ, ਜੋ ਅਪ੍ਰੈਲ 2019ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 

ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ, ਈਐਮਆਰਐਸ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਮ ਸਿੱਖਿਆ ਸਥਾਨ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਬਾਇਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਤੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੋਵਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਇਸ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਾਉਣ, ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲਾਂ ਦਾ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਵਿਕਾਸ, ਔਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਦਿ ਦੁਆਰਾ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਈਐੱਮਆਰਐੱਸ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਸਥਾ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਹਨ। 

ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਸੁਧਾਰਾਂ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਵਿਭਾਗ ਦੇ “ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰਾਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ” ਤਹਿਤ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਕਬਾਇਲੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਹੋਰ 3 ਨਵੀਨੀਕ੍ਰਿਤ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਵੀ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਸਹਿਜ ਕਾਰਜ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

*****

ਐਨਬੀ / ਐਸਕੇ / ਜੇਕੇ / ਐਮਓਟੀਏ- (1) / 22.12.2020

(Release ID: 1682980) Visitor Counter : 93