ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ (ਡੀਐੱਸਟੀ) ਦੇ ਸੱਕਤਰ ਪ੍ਰੋ. ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਆਈ-ਸਟੈਮ: ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ'ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵੈਬੀਨਾਰ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਲਈ ਸਾਡੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 

ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇ ਵੈਬੀਨਾਰ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਣੂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਹੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂ ਕੋਵਿਡ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਨਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਮੌਕੇ (ਨਵੀਨਤਾ) ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਗਿਆਨ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਦੀ ਖਪਤ ਤੱਕ ਸਮੁੱਚੇ ਗਿਆਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੈ।

 

ਇਹ ਵੈਬੀਨਾਰ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ (ਆਈ-ਸਟੈਮ) ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਲਾਹਕਾਰ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦਫਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਇਨਰਿਚਮੈਂਟ (ਐੱਨਈਈਵੀ) - 17 ਸਤੰਬਰ 2020 ਨੂੰ ਆਈਆਈਟੀ ਐਲੂਮਨੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਦਿਅਕ ਪਹਿਲ ਸੀ,ਦੁਆਰਾ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

 

ਪ੍ਰੋ: ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ‘ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ’ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ। ਨਿਧੀ ਸਕੀਮ (ਡਿਵੈਲਪਿੰਗ ਐਂਡ ਹਾਰਨਸਿੰਗ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨਸ'ਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ) ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਅਰਸੇ ਨਾਲੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ।  ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਸੁਤੰਤਰ ਮੁੱਲਾਂਕਣ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡੀਐੱਸਟੀ ਇੰਕਿਉਬੇਟਡ ਸਟਾਰਟਅੱਪਾਂ ਨੇ 65,864 ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 27,262 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੂੰਜੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ।  ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਖੋਜ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗੀ ਡੂੰਘੀ ਖੋਜ (ਸੁਪਰਾ) ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਯੋਜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਜੋਖਮ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ 'ਆਊਟ- ਆਫ -ਬਾਕਸ 'ਹੱਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ / ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਿਤ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਨਿਜੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈਆਈਟੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਥਾਪਿਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਆਈਆਈਐੱਸਸੀ, ਆਈਆਈਐੱਸਈਆਰ ,ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ,ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਐਸੋਸੀਏਟਸ਼ਿਪ ਫਾਰ ਰਿਸਰਚ ਐਕਸੀਲੈਂਸ (ਟੀਏਆਰਈ) ਵਰਗੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਿਆ। ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਨੌਜਵਾਨ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੋਸਟ-ਡਾਕਟੋਰਲ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਸਕੀਮ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੈ।  ਵਜਰ (ਵਿਜਿਟ ਅਡਵਾਂਸਡ ਜੁਆਇੰਟ ਰਿਸਰਚ) ਫੈਕਲਟੀ ਸਕੀਮ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਮਾਹਿਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਗੈਰ-ਵਸਨੀਕ ਭਾਰਤੀਆਂ (ਐੱਨਆਰਆਈ) ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ (ਪੀਆਈਓ) / ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਭਾਰਤੀਆਂ (ਓਸੀਆਈ) ਨੂੰ ਵਿਜ਼ਿਟਿੰਗ ਫੈਕਲਟੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਕ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

 

“ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਸਾਡੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰਥਕ ਅਤੇ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਾਲ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਵੀ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵੱਲ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋ. ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ “ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਰਥਕ ਹਨ — ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ , ਆਤਮ-ਸਨਮਾਨ (ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਆਤਮ-ਚਿੰਤਨ (ਈਮਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਮੁੱਲਾਂਕਣਬਿਨਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ) ਜੋ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਢੁਕਵੀਂ ਐੱਸ ਐਂਡ ਟੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਵੇਗਾ।

 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੋਰਟਲ ‘ਆਈ-ਸਟੈਮ’ ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ, 20,000 ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਸਾੱਫਟਵੇਅਰ , 450 ਸੰਸਥਾਵਾਂ, 2000 ਰੱਖਿਅਕ, 1500 ਉਪਭੋਗਤਾ ਅਤੇ ਐੱਸ ਐਂਡ ਟੀ ਦੇ 170 ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ  ਰਿਪੋਜ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਕ ਤਬਦੀਲੀਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰ ਵਜੋਂ ਆਈ-ਸਟੈਮ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੂੰਜੀ ਆਰ ਐਂਡ ਡੀ ਬਜਟ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਨਵੀਨ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸਾਡੀ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ — ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ 'ਤੇ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ 'ਤੇ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ,ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਇਨੋਵੇਸ਼ਨ ਪਾਲਿਸੀ2020।

 

 

                                                                                     ***

 

ਐੱਨਬੀ / ਕੇਜੀਐੱਸ (ਡੀਐੱਸਟੀ ਮੀਡੀਆ ਸੈੱਲ)

(Release ID: 1656639) Visitor Counter : 133