ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਤਹਿਤ ਇੰਸਟੀਟਿਊਟ ਆਵ੍ ਨੈਨੋ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ (ਆਈਐੱਨਐੱਸਟੀ) ਇੱਕ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਵੇਖਣ ਯੋਗ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੇ ਰੋਗਾਣੂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਘੱਟ ਕੀਮਤੀ ਧਾਤ ਰਹਿਤ ਨੈਨੋਮੈਟੀਰੀਅਲ ਲੱਭਿਆ ਹੈ ਜੋ ਚਾਂਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਤੂ-ਅਧਾਰਿਤ ਮੈਟੀਰੀਅਲ ਦਾ ਬਦਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਈਐੱਨਐੱਸਟੀ ਵਿਖੇ ਡਾ. ਕਮਲਾ ਕਾਨਨ ਕੈਲਾਸਮ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੇ ਡਾ. ਅਸੀਫ਼ਖਾਨ ਸ਼ਾਨਾਵਾਸ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕਾਰਬਨ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਆਪਣੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਚਾਨਣ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਐਂਟੀਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਕਾਰਬਨ ਨਾਈਟ੍ਰਾਈਡ ਕੁਆਂਟਮ ਡਾਟਸ (ਜੀ - ਸੀਐੱਨਕਿਊਡੀਐੱਸ) ਦਾ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਣ ਵਾਲੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਜੈਵਿਕ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਪਾਇਆ। ਟੀਮ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੈਟਲ/ ਨਾਨ-ਮੈਟਲ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗੇ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਐਂਟੀ ਬੈਕਟਰੀਆ ਵਿਕਲਪ ਹੋਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਮਤੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਆਈਐੱਨਐੱਸਟੀ ਟੀਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਨੈਨੋਮੈਟੀਰੀਅਲ ਜੀ - ਸੀਐੱਨਕਿਊਡੀਐੱਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸਤ੍ਹਾ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਰਿਐਕਟਿਵ ਸਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਅਤੇ ਦਿਖਦੇ ਖੇਤਰ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਟੀਕਲ ਅਬਜ਼ਾਰਪਸ਼ਨ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਧੀਆਂ ਬਾਇਓਸਾਈਡਲ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਜੀ - ਸੀਐੱਨਕਿਊਡੀਐੱਸ ਵਿੱਚ ਰਿਐਕਟਿਵ ਆਕਸੀਜਨ ਸਪੀਸੀਜ਼ (ਆਰਓਐੱਸ) ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਹੈ। ਆਰਓਐੱਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਉਪਲਬਧ ਜੈਵਿਕ ਮੈਕਰੋਮੋਲੀਕਿਊਲਸ ਨੂੰ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੈੱਲ ਝਿੱਲੀ ਜਾਂ ਇਨਵੈਲਪ ’ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਲਿਪਿਡਜ ਅਤੇ ਸੈਲੂਲਰ ਸਤ੍ਹਾ ’ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਰਨਾ। ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਕਿਸੇ ਖ਼ਾਸ ਜਰਾਸੀਮ ਲਈ ਨਾਨ-ਸਪੈਸੀਫ਼ਿਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਲਿਪਿਡ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਣੂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਿੱਸੇ ਹਨ।
ਵਿਗਿਆਨੀ ਡੋਪਡ ਅਤੇ ਅਨ-ਡੋਪਡ ਕਾਰਬਨ ਨਾਈਟ੍ਰਾਈਡ ਅਧਾਰਿਤ ਮੈਟੀਰੀਅਲ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਫੈਬਰਿਕ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਐਂਟੀਮਾਈਕਰੋਬਿਅਲ ਕਿਰਿਆ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਨਮੀ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਆਕਸੀਜਨ ਸਪੀਸੀਜ਼ (ਆਰਓਐੱਸ) ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਛਿੱਕਣ ਦੌਰਾਨ ਪੈਦਾ ਐਰੋਸੋਲ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਨਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬੂੰਦ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਫੈਲਣ ਵਾਲੇ ਏਜੰਟ ਦੀ ਆਰਓਐੱਸ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰੋਗਾਣੂ-ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਜਾਂ ਏੰਬੀਐਂਟ ਚਿੱਟੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਐਕਸਪੋਜ਼ਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨੈਨੋਮੈਟੀਰੀਅਲ ਸਿਲਾਈ ਫੈਬਰਿਕ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਇੱਕ ਆਮ ਟੇਬਲ ਲੈਂਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਫ਼ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਦਿਖਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨਿਯਮਿਤ ਅਲਟ੍ਰਾਵਾਇਲਟ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰੋਗਾਣੂ-ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਯੂਵੀ ਲਾਈਟ-ਐਮੀਟਿੰਗ ਜੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਟੈਕਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸੰਗਤਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਇਸ ਉੱਪਰ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਲਈ ਵੀ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

[ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ: ਪ੍ਰਾਂਜਲੀ ਯਾਦਵ, ਐੱਸਟੀ ਨਿਸ਼ਾਂਤੀ, ਭਾਗੇਯਸ਼ ਪੁਰੋਹਿਤ, ਆਸਿਫ਼ਖਾਨ ਸ਼ਾਨਾਵਾਸ, ਕਮਲਾ ਕਾਨਨ ਕੈਲਾਸਮ, ਮੈਟਲ-ਮੁਕਤ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਫੋਟੋਕਾਟੈਲੇਟਿਕ ਕਾਰਬਨ ਨਾਈਟ੍ਰਾਈਡ ਕੁਆਂਟਮ ਡਾਟਸ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਲ ਐਂਟੀਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਏਜੰਟ ਵਜੋਂ: ਇੱਕ ਇਨਸਾਈਟ ਅਧਿਐਨ (https://doi.org/10.1016/j.carbon.2019.06.045 )]
****
ਕੇਜੀਐੱਸ / (ਡੀਐੱਸਟੀ)