કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રી શ્રી જે.પી. નડ્ડાએ આજે નવી દિલ્હીના ભારત મંડપમ ખાતે કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવની ઉપસ્થિતિમાં પરંપરાગત ચિકિત્સા પરની બીજી WHO ગ્લોબલ સમિટનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. WHO ના ડાયરેક્ટર જનરલ ડૉ. ટેડ્રોસ અધાનોમ ઘેબ્રેયસસે પણ એક વિશેષ વીડિયો સંદેશ શેર કર્યો હતો. આ ત્રણ દિવસીય (17 થી 19 ડિસેમ્બર 2025) વૈજ્ઞાનિક સંમેલનના સમાપન સમારોહમાં પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદી હાજર રહે તેવી શક્યતા છે. "સંતુલન પુનઃસ્થાપિત કરવું: આરોગ્ય અને સુખાકારીનું વિજ્ઞાન અને પ્રેક્ટિસ" થીમ પર આધારિત આ સમિટનું આયોજન વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) અને આયુષ મંત્રાલય દ્વારા સંયુક્ત રીતે કરવામાં આવ્યું છે.

ડૉ. ટેડ્રોસ અધાનોમ ઘેબ્રેયસસે વીડિયો સંદેશમાં ભારતના નેતૃત્વની પ્રશંસા કરતા જણાવ્યું કે, સ્વાસ્થ્ય માત્ર ટેકનોલોજી અને સારવાર વિશે નથી, પરંતુ સંતુલન અને માનવતાના સહિયારા જ્ઞાન વિશે પણ છે. તેમણે નોંધ્યું કે WHO એ 'ગ્લોબલ ટ્રેડિશનલ મેડિસિન સ્ટ્રેટેજી 2025-2034' અપનાવી છે, જે પુરાવા આધારિત નિર્ણયો અને રાષ્ટ્રીય આરોગ્ય પ્રણાલીમાં પરંપરાગત ચિકિત્સાના એકીકરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ વ્યૂહરચનાને અમલમાં મૂકવા માટે WHO એ ભારતમાં ગ્લોબલ સેન્ટર ફોર ટ્રેડિશનલ મેડિસિનની સ્થાપના કરી છે.

કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી પ્રતાપરાવ જાધવે જણાવ્યું હતું કે, "ભારત અને WHO વચ્ચેનો સહયોગ પરંપરાગત ચિકિત્સાને વિજ્ઞાન અને માપદંડો દ્વારા વૈશ્વિક આરોગ્ય સંભાળના મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવાની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે." તેમણે 2024 માં લોન્ચ થયેલ ICD-11 મોડ્યુલ 2 નો ઉલ્લેખ કર્યો, જે આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ગીકરણમાં આયુર્વેદ, સિદ્ધ અને યુનાની કોડ્સને એકીકૃત કરે છે. જામનગરમાં આગામી WHO ગ્લોબલ ટ્રેડિશનલ મેડિસિન સેન્ટર ઓક્ટોબર 2025 સુધીમાં પૂર્ણ થવાની ધારણા છે.

શ્રી જાધવે વધુમાં જણાવ્યું કે ભારત દર વર્ષે વિદેશી નાગરિકોને 104 શિષ્યવૃત્તિ આપે છે અને 43 દેશોમાં આયુષ ઇન્ફોર્મેશન સેલ સ્થાપિત કર્યા છે. યુકેમાં અશ્વગંધા ટ્રાયલ્સ અને જર્મનીમાં ગુડુચી અભ્યાસ જેવા સંશોધનો પુરાવાઓ એકત્ર કરી રહ્યા છે. આયુષ ગ્રીડ અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ જેવી ટેકનોલોજી દ્વારા પરંપરાગત જ્ઞાનને વ્યવસ્થિત રીતે દસ્તાવેજીકૃત કરવામાં આવી રહ્યું છે.

આયુષ મંત્રાલયના સચિવ વૈદ્ય રાજેશ કોટેચાએ જણાવ્યું કે આ સમિટ ગુજરાત જાહેરનામાની ગતિને આગળ ધપાવે છે. જામનગરનું કેન્દ્ર સંશોધન અને નવીનતા માટે વૈશ્વિક હબ બનશે. સમિટનો હેતુ જૈવવિવિધતાનું રક્ષણ અને આરોગ્ય પ્રણાલીમાં પરંપરાગત ચિકિત્સાના એકીકરણને મજબૂત કરવાનો છે.

ઇવેન્ટનું મુખ્ય આકર્ષણ 'અશ્વગંધા: પરંપરાગત જ્ઞાનથી વૈશ્વિક પ્રભાવ સુધી' વિષય પરનું સમાંતર સત્ર હતું. નિષ્ણાતોએ અશ્વગંધાના ન્યુરોપ્રોટેક્ટિવ અને ઇમ્યુનોમોડ્યુલેટરી ગુણો પર ક્લિનિકલ પુરાવા રજૂ કર્યા અને આધુનિક આરોગ્ય સંભાળમાં તેના જવાબદાર એકીકરણ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગ પર ભાર મૂક્યો.

ઉદ્ઘાટન બાદ, સમિટમાં વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય પ્રણાલીઓમાં સંતુલન પુનઃસ્થાપિત કરવા અંગે શ્રેણીબદ્ધ ચર્ચાઓ શરૂ થઈ:

• પ્લેનરી 1: વિવિધ જ્ઞાન પ્રણાલીઓને એકીકૃત કરવા અને જૈવવિવિધતાના રક્ષણ દ્વારા વૈશ્વિક સ્વાસ્થ્ય સમાનતા વધારવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું.
• પ્લેનરી 1A: 'ટ્રેડિશનલ મેડિસિન ગ્લોબલ લાઇબ્રેરી' નો પરિચય કરાવ્યો.
• પ્લેનરી 1B: સ્વદેશી જ્ઞાનના વ્યાપારીકરણ અને ન્યાયપૂર્ણ વહીવટી મોડેલો પર ચર્ચા કરી.
• પ્લેનરી 1C: પર્યાવરણીય સંતુલન અને આબોહવા-પ્રતિભાવશીલ આરોગ્ય વ્યૂહરચનાઓ પર ધ્યાન આપ્યું.
• પ્લેનરી 1D: પરંપરાગત, પૂરક અને સંકલિત ચિકિત્સા (TCIM) માટે શાસન અને સંસાધન માળખા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું.

આ સત્રોએ પુષ્ટિ કરી કે સ્વાસ્થ્ય એ વ્યક્તિ, સમુદાય અને પર્યાવરણ વચ્ચેના સંતુલનનું પરિણામ છે. પરંપરાગત ચિકિત્સા માનવ અને ઇકોસિસ્ટમ વચ્ચે સુમેળ સ્થાપિત કરવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ ઉદ્દીપક તરીકે ઉભરી રહી છે.

SM/BS/GP/JD