કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે આજે બે શહેરો ગાઝિયાબાદ અને નોઈડામાં હવા પ્રદૂષણનો સામનો કરવામાટે તૈયાર કાર્ય યોજનાઓની વિગતવાર સમીક્ષા કરવા માટે એક ઉચ્ચ-સ્તરીય બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી. એનસીઆરમાં શહેર-વિશિષ્ટ કાર્ય યોજનાઓ પરની સમીક્ષા બેઠકોની શ્રેણી હેઠળ આ પ્રથમ સમીક્ષા હતી, જે આગામી દિવસોમાં રાજ્ય-સ્તરની સમીક્ષામાં પરિણમશે. મંત્રીની ઇચ્છા મુજબ આ સમીક્ષા 03.12.2025 ના રોજ યોજાયેલી અગાઉની સમીક્ષા બેઠક દરમિયાન પ્રગતિનું મૂલ્યાંકન કરવા અને ઓન-ગ્રાઉન્ડ અમલને મજબૂત કરવા માટે નિર્ધારિત ફોર્મેટમાં હાથ ધરવામાં આવી રહી છે.

બંને શહેરોના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાં પર વિગતવાર પ્રસ્તુતિઓ આપવામાં આવી હતી. કાર્ય યોજનાઓની વિગતવાર સમીક્ષા નીચેના મુખ્ય પરિમાણોના આધારે હાથ ધરવામાં આવી હતી:

• વાહનોના ઉત્સર્જનને નિયંત્રિત કરવા માટે સ્માર્ટ ટ્રાફિક વ્યવસ્થાપન પ્રણાલીઓ અપનાવવી;
• નિર્ધારિત પ્રદૂષણના ધોરણો સાથે ઔદ્યોગિક એકમોનું અનુપાલન;
• કોમર્શિયલ ઇલેક્ટ્રિક વાહન (EV) કાફલાની સ્થિતિ અને ચાર્જિંગ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની ઉપલબ્ધતા;
• એન્ડ-ટુ-એન્ડ જાહેર પરિવહન પ્રણાલીઓ અને પાર્કિંગ સુવિધાઓને મજબૂત બનાવવી;
• બાંધકામ અને ડિમોલિશન (C&D) કચરો અને મ્યુનિસિપલ સોલિડ વેસ્ટ (MSW)/લેગસી વેસ્ટના વ્યવસ્થાપન માટે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનું વિસ્તરણ;
• ધૂળનું નિર્માણ ઘટાડવા માટે રસ્તાઓનું એન્ડ-ટુ-એન્ડ પેવિંગ/ટાઇલિંગ;
• મિકેનિકલ રોડ સ્વીપિંગ મશીનો (MRSMs) ની જમાવટની સ્થિતિ અને એન્ટિ-સ્મોગ ગન/વોટર સ્પ્રિંકલર્સનો ઉપયોગ;
• પાથવે અને ખુલ્લા વિસ્તારોને હરિયાળા કરવા;
• જન ભાગીદારી પહેલો, જેમાં IEC પ્રવૃત્તિઓ અને એપ-આધારિત ફરિયાદ નિવારણ પદ્ધતિઓનો સમાવેશ થાય છે, અન્ય બાબતોની સાથે.

મંત્રીએ બાકીના ઔદ્યોગિક એકમોમાં ઓનલાઈન કન્ટીન્યુઅસ એમિશન મોનિટરિંગ સિસ્ટમ્સ (OCEMS) ની સ્થાપના તેમજ નિરીક્ષણોની સ્થિતિ અને સ્થાપન માટે પૂરી પાડવામાં આવતી હેન્ડહોલ્ડિંગ સપોર્ટ વિશે સેન્ટ્રલ પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડ (CPCB) પાસેથી અપડેટ લીધું. તેમણે 31.12.2025 ની OCEMS સ્થાપનાની સમયમર્યાદાનું કડક પાલન કરવા નિર્દેશ આપ્યો અને સૂચના આપી કે બિન-અનુપાલન કરનારા એકમો સામે કઠોર કાર્યવાહી કરવામાં આવે. CPCBs અને SPCBs ને પણ પેરિ-અર્બન (peri-urban) વિસ્તારોમાં પ્રદૂષણ ફેલાવતા અને અપરાધી ઉદ્યોગોનું નિરીક્ષણ કરવા અને જરૂરી સુધારાત્મક પગલાં લેવા નિર્દેશ આપવામાં આવ્યો હતો.

શ્રી યાદવે દિલ્હી-એનસીઆર (CAQM) માં કમિશન ફોર એર ક્વોલિટી મેનેજમેન્ટ ને વિનંતી કરી કે તેઓ શહેરની કાર્ય યોજનાઓના અમલ માટે ઉપયોગમાં લેવાતા પરિમાણોને વધુ ઝીણવટપૂર્વક ગોઠવે અને આગામી દિવસોમાં દિલ્હી-એનસીઆરની સમગ્ર પ્રગતિની સમીક્ષા કરવા માટે તેમને એકત્રિત કરે. તેમણે વધુ સારું પ્રદર્શન કરનારા શહેરોને ભંડોળની તર્કસંગત ફાળવણી સક્ષમ કરવા માટે નેશનલ ક્લીન એર પ્રોગ્રામ (NCAP) ના પરિમાણોને અપગ્રેડ કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો. મંત્રીએ કાર્ય યોજનાઓના જમીની સ્તરના અમલ અને ગ્રીનિંગ પ્રવૃત્તિઓમાં જન પ્રતિનિધિઓ અને નાગરિકોની સક્રિય ભાગીદારી પર પણ ભાર મૂક્યો, જેથી પ્રદૂષણ નિયંત્રણ એક સાચી જન ભાગીદારી ચળવળ બની શકે.

ચોક્કસ સૂચનો આપતાં, મંત્રીએ મ્યુનિસિપલ ઓથોરિટીઝને ગ્રીનિંગ પ્રયાસોના ભાગરૂપે ગરમી-પ્રતિરોધક, ઓછું-પાણી-જરૂરી સ્થાનિક ઝાડીઓ અને ઘાસની જાતો ના વાવેતર માટે સંબંધિત વન વિભાગો સાથે ભાગીદારી કરવાની સલાહ આપી. તેમણે સંસાધનોના દ્વિગુણન અને એકાકી (siloed) અભિગમોને ટાળીને, વિવિધ સરકારી અને મ્યુનિસિપલ એજન્સીઓના સંકલિત પ્રયાસો દ્વારા સંકલિત કચરા વ્યવસ્થાપન યોજનાઓ ઘડવા માટે પણ આહ્વાન કર્યું. CAQM ને ગ્રીનિંગ અને સુધારેલા શહેરી આયોજન માટે શહેરી ખુલ્લા વિસ્તારોના ઉપયોગ માટે પ્રમાણભૂત સંચાલન પ્રક્રિયા (SOP) ઘડવા વિનંતી કરવામાં આવી હતી.

મંત્રીએ વધુમાં સૂચન કર્યું કે દિલ્હી-એનસીઆરમાં લોકપ્રિય માર્ગો અને બલ્ક ટ્રાફિક ચળવળ કોરિડોરને ઓળખવા માટે એક અભ્યાસ હાથ ધરવામાં આવે, ત્યારબાદ, ઓછામાં ઓછા આ મુખ્ય માર્ગો પર, એન્ડ-ટુ-એન્ડ જાહેર પરિવહન સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે મ્યુનિસિપલ કાર્ય યોજનાઓ માત્ર વર્તમાન પડકારો પ્રત્યે પ્રતિભાવશીલ ન હોવી જોઈએ, પરંતુ ભવિષ્ય માટે પણ તૈયાર હોવી જોઈએ, જેમાં MSW અને C&D કચરાના વધતા જથ્થા પર પ્રક્રિયા કરવા માટે શહેરી સ્થળોની અગાઉથી ઓળખ સામેલ છે.

આ બેઠકમાં અધ્યક્ષ (CAQM), સચિવ (MoRTH), પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલયના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ, ઉત્તર પ્રદેશ રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (UPSPCB) ના પ્રતિનિધિઓ, તેમજ DM અને મ્યુનિસિપલ કમિશનર (ગાઝિયાબાદ) અને CEO (નોઈડા ઓથોરિટી) એ હાજરી આપી હતી.

SM/JY/GP/JD

(रिलीज़ आईडी: 2204146) आगंतुक पटल : 21