કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ વિભાગના સચિવ ડૉ. દેવેશ ચતુર્વેદીની અધ્યક્ષતામાં આજે કૃષિ ભવન, નવી દિલ્હી ખાતે યોજાયેલી રાષ્ટ્રીય મખાના બોર્ડની પ્રથમ બોર્ડ મીટિંગે બોર્ડ અને કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજના બંને માટે અમલ પ્રક્રિયા શરૂ કરી છે. બોર્ડે રાજ્યો અને સંશોધન સંસ્થાઓ દ્વારા સબમિટ કરવામાં આવેલી વાર્ષિક કાર્ય યોજનાઓની સમીક્ષા કરી અને સર્વગ્રાહી ક્ષેત્રીય વિકાસના હેતુથી વિવિધ ઘટકો માટે બજેટની ફાળવણી કરી હતી.

બોર્ડની બેઠકે ચાલુ અને આગામી વર્ષ માટે SAU સબૌર અને CAU સમસ્તીપુર, બિહાર દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવતા રાજ્યોની બીજની જરૂરિયાતને એકીકૃત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. સ્ટેટ એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટી, સેન્ટ્રલ એગ્રીકલ્ચર યુનિવર્સિટી, બિહાર અને NRC મખાના દરભંગા પરંપરાગત અને બિન-પરંપરાગત વિસ્તારોમાં મખાનાની ખેતીને સરળ બનાવવા માટે વિવિધ રાજ્યોના ટ્રેનર્સને મખાના મૂલ્ય શૃંખલાના નવીનતમ તકનીકી પાસાઓ પર તાલીમ આપશે. બોર્ડે જરૂરિયાત-આધારિત સંશોધન, ખેતી અને પ્રક્રિયા માટેની તકનીકોનો વિકાસ, ગ્રેડિંગ, સૂકવણી, પોપિંગ અને પેકેજિંગ માટે માળખાગત સુવિધાઓ, આધુનિક ખેતી પદ્ધતિઓનો પ્રચાર, મૂલ્યવર્ધન, બ્રાન્ડિંગ, બજાર જોડાણો અને નિકાસની તૈયારીની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો.

આ પાયાની બેઠકે સમગ્ર ભારતમાં મખાના ક્ષેત્રના સંકલિત, વૈજ્ઞાનિક અને બજાર-લક્ષી વિકાસ માટેનો રોડમેપ તૈયાર કર્યો છે.

પૃષ્ઠભૂમિ:

કેન્દ્રીય બજેટ 2025-26 માં કરાયેલી જાહેરાતને પૂર્ણ કરીને, કેન્દ્ર સરકારે રાષ્ટ્રીય મખાના બોર્ડની સ્થાપના કરી છે. આ બોર્ડનું ઔપચારિક રીતે 15મી સપ્ટેમ્બર 2025ના રોજ પ્રધાનમંત્રી દ્વારા બિહારમાં લોકાર્પણ કરવામાં આવ્યું હતું, જે ભારતના મખાના ક્ષેત્રને મજબૂત અને આધુનિક બનાવવા તરફનું એક મુખ્ય પગલું છે.

આ પહેલને ટેકો આપવા માટે, સરકારે 2025-26 થી 2030-31 ના સમયગાળા માટે ₹476.03 કરોડ ના ખર્ચે મખાનાના વિકાસ માટે એક કેન્દ્રીય ક્ષેત્રની યોજનાને મંજૂરી આપી છે. આ યોજના સંશોધન અને નવીનતા, ગુણવત્તાયુક્ત બીજ ઉત્પાદન, ખેડૂત ક્ષમતા નિર્માણ, સુધારેલી લણણી અને લણણી પછીની પદ્ધતિઓ, મૂલ્યવર્ધન, બ્રાન્ડિંગ અને માર્કેટિંગ, નિકાસ પ્રોત્સાહન અને ગુણવત્તા નિયંત્રણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે.

SM/IJ/GP/JD

(रिलीज़ आईडी: 2203205) आगंतुक पटल : 10