રાષ્ટ્રીય રાજધાની, દિલ્હી, આજે એક મહત્વપૂર્ણ પ્રસંગનું સાક્ષી બન્યું જ્યારે યમુના નદીના કિનારે કાલિંદી કુંજ ખાતે 'સ્વચ્છતા હી સેવા' પહેલ હેઠળ એક દિન, એક ઘંટા, એક સાથ ('એક દિવસ, એક કલાક, એક સાથે)' એક ભવ્ય કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ સમારોહમાં નદીના પુનર્જીવન અંગે જનજાગૃતિને વેગ મળ્યો જ નહીં પરંતુ યમુનાની સફાઈ માટે સામૂહિક ભાગીદારીના મહત્વ પર પણ ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. કેન્દ્રીય જળ શક્તિ મંત્રી શ્રી સી. આર. પાટીલ અને કેન્દ્રીય જળ શક્તિ રાજ્ય મંત્રી શ્રી વી. સોમન્નાની ઉપસ્થિતિએ કાર્યક્રમની ગરિમામાં વધારો કર્યો હતો.

પંડિત દીનદયાળ ઉપાધ્યાયની જન્મજયંતી પર શ્રદ્ધાંજલિ આપતા, શ્રી સી. આર. પાટીલે તેમના જીવનના મુખ્ય સિદ્ધાંતો - સેવા, સાદગી અને રાષ્ટ્ર પ્રત્યે સમર્પણ - ને આદરપૂર્વક યાદ કર્યા હતા. તેમણે કહ્યું કે આજે, માનનીય પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, નદી સંરક્ષણનો પ્રયાસ ફક્ત વહીવટી જવાબદારીથી આગળ વધીને સમાજનું સામૂહિક કર્તવ્ય બની ગયું છે. શ્રી પાટીલે યમુના નદીના પુનર્જીવનને આપણી સાંસ્કૃતિક શ્રદ્ધા અને પર્યાવરણીય ચેતનાનો એક અનોખો સંગમ ગણાવ્યો હતો.

 

તેમણે એ પણ જણાવ્યું હતું કે મહાત્મા ગાંધીના "સ્વતંત્રતા" અને "સ્વચ્છતા"ના સિદ્ધાંતો રાષ્ટ્રને માર્ગદર્શન અને પ્રેરણા આપતા રહે છે. તેમના સંબોધનમાં, તેમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે ભારતના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે આપણી નદીઓનું પુનર્જીવન કરવું જરૂરી છે. તેમના ભાષણના સમાપન કરતાં, તેમણે આ પવિત્ર અભિયાન સાથે સંકળાયેલા તમામ લોકોને હાર્દિક અભિનંદન પાઠવ્યા અને ખાતરી આપી કે જ્યારે સંકલ્પ સામૂહિક હોય છે, ત્યારે પરિવર્તન ચોક્કસપણે ઐતિહાસિક બની જાય છે. ભારતમાં, સ્વચ્છતા ફક્ત સ્વાસ્થ્ય કે પર્યાવરણનો વિષય નથી; તે આપણી સભ્યતા અને સંસ્કૃતિનો આત્મા છે. આ ફિલસૂફીના આધારે, જળ શક્તિ મંત્રાલયે "સ્વચ્છતા હી સેવા" અભિયાન શરૂ કર્યું, જે હવે એક શક્તિશાળી રાષ્ટ્રીય ચળવળમાં પરિવર્તિત થયું છે, જે જનચેતનાને ઉત્તેજીત કરી રહ્યું છે.

 

આ અભિયાનની સાચી તાકાત તેની વ્યાપક ભાગીદારીમાં રહેલી છે. 139 જિલ્લા ગંગા સમિતિઓ અને 2 નગરપાલિકાઓની સક્રિય ભાગીદારીએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે ગંગા અને તેની ઉપનદીઓની સ્વચ્છતા ફક્ત સરકારી પ્રયાસ નથી. પરંતુ સમગ્ર સમાજની સહિયારી જવાબદારી છે. સ્થાનિક સમિતિઓની તત્પરતા અને જનભાગીદારીએ આ મિશનને વધુ મજબૂત બનાવ્યું છે.

 

કાર્યક્રમમાં બાળકો અને યુવાનોની ઉત્સાહી હાજરીએ તેમાં નવી ઉર્જાનો સંચાર કર્યો. કાર્યક્રમ દરમિયાન, શાળાના બાળકોએ નદી સ્વચ્છતાનો સંદેશ ફેલાવવા માટે નૃત્ય અને ગાયન કર્યું, જ્યારે વિવિધ જૂથોએ આકર્ષક શેરી નાટકો (નુક્કડ નાટકો) રજૂ કર્યા હતા. શાળાઓ અને કોલેજોમાં આયોજિત વિવિધ પ્રવૃત્તિઓએ માત્ર યુવાનોમાં સ્વચ્છતા પ્રત્યે જાગૃતિ જ નહીં, પણ યુવાનોને આ ચળવળના સાચા પ્રતિનિધિ પણ બનાવ્યા હતા. આ પહેલનો ધ્યેય ફક્ત દરેક ઘરમાં સ્વચ્છતાનો સંદેશ ફેલાવવાનો નહોતો, પરંતુ ભવિષ્યની પેઢીઓમાં તેને કાયમી મૂલ્ય તરીકે સ્થાપિત કરવાનો હતો.

 

આ કાર્યક્રમ ફક્ત ઔપચારિકતા સુધી મર્યાદિત ન હતો, પરંતુ સ્પષ્ટ અને નક્કર ધ્યેયો સાથે આગળ વધ્યો. દરેક જિલ્લાએ રેલીઓ, સ્વચ્છતા અભિયાનો, જાગૃતિ શિબિરો અને સમુદાય પહેલ દ્વારા 10,000 સહભાગીઓને સામેલ કરવાનો સંકલ્પ કર્યો હતો. પરિણામે, હજારો નાગરિકો સ્વયંસેવકો તરીકે આગળ આવ્યા, ગંગાની સ્વચ્છતાના સાચા રક્ષકો તરીકે ઉભા રહ્યા હતા. "સ્વચ્છતા હી સેવા" ને નમામી ગંગે કાર્યક્રમ સાથે જોડવું આ અભિયાનની સૌથી મોટી સફળતા હતી. ગંગા ઘાટની સફાઈ, ગટર વ્યવસ્થાપન અને જનજાગૃતિ જેવા પ્રયાસોને જોડીને, એ દર્શાવવામાં આવ્યું કે તકનીકી ઉકેલો ત્યારે જ સફળ થઈ શકે છે જ્યારે સમાજ પોતે મિશનનો ભાગ બને.

 

એ નોંધનીય છે કે દિલ્હીમાં યમુના નદીને ફરીથી સ્વચ્છ અને જીવનદાયી બનાવવા માટે બહુ-પરિમાણીય પ્રયાસો પહેલાથી જ ચાલી રહ્યા છે. 10 મુખ્ય પ્રોજેક્ટ્સમાંથી, 9 પહેલાથી જ પૂર્ણ થઈ ગયા છે, જે આ મિશનની ગતિ અને ગંભીરતા દર્શાવે છે. ઓખલા, કોંડલી, રિઠાલા અને કોરોનેશન પિલર ખાતેના અત્યાધુનિક સુએજ ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ હવે સંપૂર્ણ ક્ષમતાથી કાર્યરત છે. ટેકનિકલ ઉકેલો ઉપરાંત, નદી કિનારાઓની નિયમિત સફાઈ, પાણીના રિસાયક્લિંગ માટેની પહેલ અને પર્યાવરણીય સંતુલન જાળવવા માટે નક્કર પગલાં પણ હાથ ધરવામાં આવી રહ્યા છે. આ પગલાંથી માત્ર પ્રદૂષણ નિયંત્રણમાં મદદ મળી નથી પરંતુ યમુનાની શુદ્ધતા અને સ્વચ્છતા પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે એક ટકાઉ ઉકેલનો પાયો પણ નાખ્યો છે.

જળ સંસાધન, નદી વિકાસ અને ગંગા કાયાકલ્પ વિભાગ, પીવાના પાણી અને સ્વચ્છતા વિભાગ, MCD, અને YSS ફાઉન્ડેશન, સાક્ષાતભૂમિ ફાઉન્ડેશન, એમિટી યુનિવર્સિટી, ઝાકિર હુસૈન કોલેજ, PGDAV કોલેજ, IMS કોલેજ, સનબ્રીઝ સ્કૂલ અને શ્રીનિવાસપુરીની સરકારી છોકરાઓ શાળા જેવી વિવિધ સંસ્થાઓની સક્રિય ભાગીદારીએ આ અભિયાનને વધુ મજબૂત બનાવ્યું છે.

SM/IJ/GP/JD

(Release ID: 2171203) Visitor Counter : 13