नवी दिल्ली, 10 सप्टेंबर 2025 

भारत सरकारच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाच्या पुणे येथील स्वायत्त संस्था एमएसीएस -अघारकर संशोधन संस्थेच्या शास्त्रज्ञांनी  एस्परगिलस सेक्शन निग्री (सामान्यतः ब्लॅक एस्परगिलस म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या) दोन नवीन प्रजातींविषयी संशोधन केले आहे.  एस्परगिलस- ढाकेफलकरी आणि एस्परगिलस- पॅट्रिसियाविल्टशारीया म्हणून  त्या ओळखल्या गेल्या आहेत.घनदाट वृक्षराजी असलेल्या  पश्चिम घाट पट्ट्यातून  गोळा केलेल्या मातीच्या नमुन्यांमधून दोन काळ्या एस्परगिलिस ए. अ‍ॅक्युलेटीनस आणि ए. ब्रुनिओव्हायोलेसियसची पहिली भौगोलिक नोंद केली गेली आहे.

 

Fig 1: Aspergillus dhakephalkarii

या पर्यावरणीयदृष्ट्या संवेदनशील जागेचा सतत शोध आणि संवर्धन करण्याची गंभीर गरज या निष्कर्षांवरून अधोरेखित झाली आहे. या वैशिष्‍ट्यपूर्ण संशोधनाचे  वैज्ञानिक, पर्यावरणीय आणि जैव तंत्रज्ञानाच्या दृष्टीने प्रचंड महत्त्व आहे.

पश्चिम घाटातील निग्री सेक्शनमधील एस्परगिलसमधील नवीन प्रजातींचे पूर्वीचे शोध परदेशातील संशोधकांनी लावले असले तरी, हा अभ्यास मूळतः डॉ.राजेश कुमार के. सी. यांनी राष्ट्रीय बुरशीजन्य संस्कृती संग्रह, पुणे येथील अघारकर संशोधन संस्‍थेने (एआरआय) केला.हे शोधकार्य येथे एएनआरएफ (पूर्वीचे एसईआरबी) प्रकल्पा (वायएसएस/2015/001590) चा भाग म्हणून सुरू केले होते आणि एमएसीएस- एआरआय मुख्य निधीच्या मदतीने पुढे चालू ठेवला होता.

 

Fig 2: Aspergillus patriciawiltshireae

हे काम पश्चिम घाट भागामध्‍ये आढळणा-या  मायकोलॉजिकल म्हणजेच बुरशीविषयीच्‍या अभ्‍यासामध्‍ये तसेच  समजुतीमध्ये एक महत्त्वपूर्ण प्रगती दर्शवते. त्याचबरोबर अद्वितीय आणि पर्यावरणीयदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण बुरशीजन्य विविधतेचा मोठ्या प्रमाणात वापर न केलेला जलाशय म्हणून या प्रदेशाची स्थिती अधोरेखित करते. भारतातील सर्वात प्रगत एकात्मिक किंवा ‘पॉलीफेसिक’  म्हणजेच बहुचरणीय वर्गीकरण पद्धतींचा वापर करून भारतीय पथकाने केलेला एस्परगिलसचा हा पहिलाच अभ्यास आहे.

सुवर्णा बेडेकर/गजेंद्र देवडा/प्रिती मालंडकर

 

सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:@PIBMumbai    /PIBMumbai    /pibmumbai  pibmumbai[at]gmail[dot]com  /PIBMumbai    /pibmumbai

 

 

(Release ID: 2165469) Visitor Counter : 2