সমগ্ৰ দেশতে ২৯টা ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ (NW) কাৰ্যক্ষম হৈ আছে। সবিশেষ তলত দিয়া হ'ল:

৩১.০৭.২০২৫ তাৰিখলৈকে কাৰ্যক্ষম ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ
ক্ৰ. নং	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ নং	আভ্যন্তৰীণ জলপথৰ নাম	কাৰ্গো	ক্ৰুইজ	যাত্ৰী
1	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১	গংগা-ভাগীৰথী-হুগলী নদী ব্যৱস্থা (হালদিয়া-এলাহাবাদ)	হয়	হয়	হয়
2	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-২	ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী (ধুবুৰী-শদিয়া)	হয়	হয়	হয়
3	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৩	পশ্চিম উপকূলৰ খাল	হয়	হয়	হয়
4	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৪	কৃষ্ণা গোদাবৰী নদী ব্যৱস্থা	হয়		হয়
5	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৫	পূব উপকূল খাল আৰু মতাই নদী/ব্ৰহ্মণি-খৰছুৱা-ধমৰা নদী/মহানদী বদ্বীপ নদী	হয়	হয়
6	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৮	আলাপ্পুঝা-ছাংগনাছেৰী খাল	হয়	হয়	হয়
7	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৯	আলাপ্পুঝা-কোত্তায়ম – অথিৰামপুজা খাল	হয়	হয়	হয়
8	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১৪	বৈতৰণী নদী	হয়	হয়
9	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১৬	বৰাক নদী	হয়		হয়
10	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-২৩	বুদ্ধ বালংগা	হয়
11	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৩১	ধনশিৰি/চাথে	হয়
12	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৪৪	ইচামাটি নদী	হয়		হয়
13	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৪৮	কচ্চ নদীৰ জোৱাই-লুনি-ৰণ)	হয়
14	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৫৩	(কল্যাণ-থানে-মুম্বাই জলপথ, ভাছাই খাল আৰু উলহাছ নদী)	হয়		হয়
15	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৬৪	মহানদী নদী	হয়
16	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৮৬	ৰূপনাৰায়ণ নদী	হয়		হয়
17	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৯৪	সোনে নদী	হয়
18	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৯৭	চাণ্ডাৰবেন্স জলপথ	হয়	হয়	হয়
19	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১০	আম্বা নদী	হয়		হয়
20	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৮৩	ৰাজপুৰী ক্ৰিক	হয়
21	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৮৫	ৰেভাদাণ্ডা খাল-কুণ্ডলিকা নদী ব্যৱস্থা	হয়
22	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৯১	শাস্ত্ৰী নদী - জায়গড় ক্ৰিক ব্যৱস্থা	হয়
23	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৬৮	মান্দৱী নদী	হয়	হয়	হয়
24	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১১১	জুৱাৰী নদী	হয়		হয়
25	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৭৩	নৰ্মদা নদী	হয়	হয়
26	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১০০	তাপী নদীr	হয়		হয়
27	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-২৭	কাম্বাৰজুয়া নদী		হয়
28	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৪৭	জালংগী নদী		হয়
29	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৮৭	সবৰমতী নদী		হয়

বন্দৰ, জাহাজ আৰু জলপথ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনস্থ স্বতন্ত্ৰ সংস্থা ভাৰতীয় আভ্যন্তৰীণ জলপথ প্ৰাধিকৰণে যোৱা তিনি বছৰত ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ উন্নয়নৰ বাবে বাজেট আবণ্টন আৰু ব্যৱহাৰ তলত দিয়া হৈছেঃ

 

বছৰ	ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথৰ উন্নয়নৰ বাবে বাজেট আবণ্টন/মুকলি (কোটিৰ হিচাপত)	ব্যৱহাৰ (কোটিৰ হিচাপত)
২০২২-২৩	৪৯৫.৩১	৪৯৫.৩১
২০২৩-২৪	৯৫৬.৫০	৯৫৬.৫০
২০২৪-২৫	১০৬৯.৬২	১০৬৯.৬২

কাৰ্গো পৰিবহণক প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে আৰু দেশত ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথৰ বহনক্ষমতা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা পদক্ষেপসমূহ তলত দিয়া হ’ল-

কাৰ্গো পৰিবহণক প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে আৰু দেশত ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথৰ বহনক্ষমতা নিশ্চিত কৰিবলৈ গ্ৰহণ কৰা আন্তঃগাঁথনি আৰু নীতিগত ব্যৱস্থাসমূহ:

১) জাহাজ চলোৱাৰ বাবে ৩৫/৪৫ মিটাৰ প্ৰস্থ আৰু ২.০ / ২.২ / ২.৫ / ৩.০ মিটাৰ কম উপলব্ধ গভীৰতাৰ (LAD) নেভিগেচন চেনেল প্ৰদানৰ বাবে বিভিন্ন ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ (ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ)ত ফেয়াৰৱে মেৰামতিৰ কাম (নদী প্ৰশিক্ষণ, মেৰামতি খনন, চেনেল চিহ্নিত কৰা আৰু নিয়মীয়া হাইড্ৰগ্ৰাফিক জৰীপ) গ্ৰহণ কৰা হয়।

 

২) ৫টা পূৰ্বৰ স্থায়ী টাৰ্মিনেলৰ উপৰি ৫৩টা কমিউনিটি জেটি, ২০টা ভাসমান টাৰ্মিনেল, ৩টা মাল্টি-মডেল টাৰ্মিনেল (এমএমটি) আৰু ১টা ইণ্টাৰ-মডেল টাৰ্মিনেল (আইএমটি) ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ ১ (গংগা নদী)ত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।

৩) পাণ্ডু, যোগীঘোপাত এমএমটি আৰু বগীবিল আৰু ধুবুৰীত টাৰ্মিনেলৰ লগতে ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ ২ (ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী)ত ১৩টা ভাসমান টাৰ্মিনেলৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে। যোগীঘোপা, পাণ্ডু, বিশ্বনাথঘাট আৰু নিমাটিত ক্ৰুজ জাহাজৰ বাবে চাৰিটা সমৰ্পিত জেটীৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে। তদুপৰি অসমৰ শদিয়া, লাইকা আৰু অৰিয়ামঘাটত ক্ৰুজ আৰু যাত্ৰীৰ বাবে জেটী নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।

৪) ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৩ (কেৰালাৰ পশ্চিম উপকূল খাল)ত ৯টা স্থায়ী আভ্যন্তৰীণ জল পৰিবহণ টাৰ্মিনেল আৰু গুদাম আৰু ২টা ৰ’-ৰ’/ৰপেক্স টাৰ্মিনেল নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।

৫) ০৪ টা ভাসমান পকী জেটি চৰকাৰক প্ৰদান কৰা হয়। গোৱাৰ আৰু মান্দভী নদীত (ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৬৮) স্থাপন কৰা হয়।

৬) অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-৪ (কৃষ্ণা নদী)ত ০৪টা পৰ্যটন জেটী আৰম্ভ কৰা হৈছে। উত্তৰ প্ৰদেশৰ মথুৰা-বৃন্দাবন অংশত ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১১১ (যমুনা নদী) ত ১২টা জেটি নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।

৭) ফাৰাক্কাত এটা নতুন নেভিগেচন লক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১ত ২নং কুইক পণ্টুন অ’পেনিং মেকানিজম (QPOM) নিৰ্মাণ কৰা হৈছে যাতে জাহাজৰ মসৃণ আৰু দ্ৰুত গতিবিধিৰ সুবিধা হয়।

৮) মালবাহীসকলে আভ্যন্তৰীণ জলপথ পৰিবহণ খণ্ডৰ ব্যৱহাৰক প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-২ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১৬ত ইণ্ডো বাংলাদেশ প্ৰট’কলৰ জৰিয়তে মালবাহী পৰিবহণৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত সেৱাৰ বাবে ইনলেণ্ড এণ্ড ক’ষ্টেল শ্বিপিং লিমিটেড (আইচিএছএল)ৰ দ্বাৰা ৩৫% প্ৰৰোচনা প্ৰদানৰ আঁচনি চৰকাৰে আৰম্ভ কৰিছে। এই আঁচনিখনে আই ডব্লিউ টি মোডত ৮০ কোটি টন কিলোমিটাৰ কাৰ্গো চম্ভালি পাৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে, যিটো বৰ্তমান ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথত ৪৭০ কোটি টন কিলোমিটাৰ কাৰ্গোৰ প্ৰায় ১৭%।

৯) ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ (জেটি / টাৰ্মিনেল নিৰ্মাণ) নিয়মাৱলী ২০২৫ অধিসূচনা কৰা হৈছে, য’ত ব্যক্তিগত কোম্পানীসমূহে আভ্যন্তৰীণ জলপথ খণ্ডৰ বৃদ্ধিৰ সুবিধাৰ বাবে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বিনিয়োগ আকৰ্ষণ কৰিবলৈ এক স্পষ্ট নিয়ন্ত্ৰণ কাঠামো প্ৰদান কৰি আভ্যন্তৰীণ জলপথৰ আন্তঃগাঁথনি বিনিয়োগ আৰু পৰিচালনাৰ অনুমতি দিয়া হৈছে।

১০) আই ডব্লিউ টি খণ্ডত ব্যৱসায় কৰাত সহজতা বৃদ্ধিৰ বাবে ‘বাহন’ আৰু ‘সাৰথি’ৰ দৰেই সমগ্ৰ দেশতে জাহাজ আৰু ক্ৰুৰ পঞ্জীয়নৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰীয় ডাটা বেছ আৰু পৰ্টেল প্ৰস্তুত কৰা হৈছে। ইয়াৰ ফলত জাহাজ আৰু ক্ৰুৰ ডিজিটেলভাৱে পঞ্জীয়ন সহজ হ’ব আৰু দেশৰ জাহাজ আৰু ক্ৰুৰ সংখ্যাৰ সঠিক অৱস্থাও পোৱা যাব আৰু এইদৰে পৰিকল্পনাত সহায়ক হ’ব।

১১) জলপথৰ কাষত উদ্যোগৰ অভাৱৰ বাবে জলপথত মালবাহী যাতায়ত বহুমৌলিকতাৰ সমস্যাত ভুগিছে। সেয়েহে কাৰ্গো এগ্ৰিগেচন হাব– বাৰাণসীৰ মালবাহী গাঁও আৰু চাহিবগঞ্জৰ সংহত ক্লাষ্টাৰ- কম-লজিষ্টিক পাৰ্ক উন্নয়নৰ বাবে প্ৰকল্প গ্ৰহণ কৰা হৈছে। এই এমএমএলপিসমূহৰ উন্নয়নৰ বাবে পথ পৰিবহণ আৰু ঘাইপথ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনস্থ পিএছইউ এনএইচএলএমএল নিয়োজিত কৰা হৈছে। তিনিটা এমএমটিৰ বাবে ৰে’ল সংযোগৰ কাম মেছাৰ্ছ ইণ্ডিয়ান প’ৰ্ট এণ্ড ৰে’ল কোম্পানী লিমিটেড (এমঅ’পিএছডব্লিউৰ অধীনত এটা পিএছইউ)ৰ হাতত অৰ্পণ কৰা হৈছে।

১২) ভাৰত বাংলাদেশ প্ৰট’কলৰ পথ নং। মাইয়া আৰু চুলতানগঞ্জৰ মাজৰ ৫ আৰু ৬ খন শেহতীয়াকৈ সফল পৰীক্ষামূলক আন্দোলনৰ সৈতে কাৰ্যকৰী কৰা হৈছে।

১৩) জলপথলৈ মালবাহী সামগ্ৰীৰ মডেল স্থানান্তৰৰ বাবে আভ্যন্তৰীণ জল পৰিবহণ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰি তেওঁলোকৰ গতিবিধিৰ পৰিকল্পনা কৰিবলৈ ১৪০টাতকৈ অধিক ৰাজহুৱা খণ্ডৰ ইউনিটৰ কাষ চাপিছে। তেওঁলোকক জলপথৰ মাজেৰে মালবাহী চলাচলৰ বৰ্তমানৰ অৱস্থা আৰু কাৰ্গোৰ মডেল শ্বিফ্টৰ পৰিকল্পনাৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰিবলৈ অনুৰোধ জনোৱা হৈছে। পিএনজি, সহযোগিতা/সাৰ, খাদ্য আৰু ৰাজহুৱা বিতৰণ, গধুৰ উদ্যোগ, তীখা আৰু কয়লা মন্ত্ৰালয়ক অনুৰোধ কৰা হৈছে যে তেওঁলোকৰ অধীনস্থ পিএছইউসমূহক আইডব্লিউটি মোড ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিব লাগে আৰু তেওঁলোকৰ মালবাহীৰ নিৰ্দিষ্ট শতাংশ আইডব্লিউটি মোডৰ বাবে এমআইভিৰ লক্ষ্য অনুসৰি ৰখাৰ বাবে নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগে।

ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথত পৰিৱেশ অনুকূল পৰিবহণক প্ৰসাৰিত কৰাৰ দিশত আই ডব্লিউ এ আইয়ে কোচিন শ্বিপয়াৰ্ড লিমিটেড (চি এছ এল)ত ৮খন হাইব্ৰিড ইলেক্ট্ৰিক কেটামাৰান নিৰ্মাণৰ অৰ্ডাৰ দিছে। বাৰাণসীতো এটা হাইড্ৰজেন ইন্ধন চালিত চেল জাহাজ মোতায়েন কৰা হৈছে। মাল্টি-মডেল লজিষ্টিকছৰ জৰিয়তে বন্দৰ সংযোগ বৃদ্ধি কৰিবলৈ ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১, ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-২ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় জলপথ-১৬ত মাল্টি-মডেল আৰু আন্তঃমডেল টাৰ্মিনেল বিকশিত কৰা হৈছে যিবোৰ জলপথৰ জৰিয়তে কলকাতা/হালদিয়া বন্দৰৰ সৈতে সংযোগ কৰা হৈছে। তদুপৰি ভাৰতত মালবাহী সুবিধা কেন্দ্ৰ স্থাপন আৰু জলপথ আন্দোলনৰ সৈতে উপকূলীয় ধৰণৰ একত্ৰীকৰণৰ সম্ভাৱ্যতা অধ্যয়নৰ বাবে ভাৰতীয় বন্দৰ সংস্থা (আই পি এ)ক নিয়োজিত কৰা হৈছে।

ৰাজ্যসভাত এক লিখিত প্ৰশ্ন উত্তৰত এই তথ্য সদৰি কৰে কেন্দ্ৰীয় বন্দৰ, জাহাজ আৰু জলপথ মন্ত্ৰী শ্ৰীযুত সৰ্বানন্দ সোণোৱালে।

*****

SR/GDH/HK/DB

(Release ID: 2155598)