કેન્દ્રીય પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે આજે નવી દિલ્હીના રાષ્ટ્રીય પ્રાણી સંગ્રહાલય ખાતે આયોજિત ગ્લોબલ ટાઇગર ડે 2025 ઉજવણીની અધ્યક્ષતા કરી હતી.

આ પ્રસંગે, શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે બાળકોમાં પર્યાવરણીય સંતુલન, સંરક્ષણ જાગૃતિ અને પ્રકૃતિ પ્રત્યે કૃતજ્ઞતાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. શ્રી યાદવે શાળાઓ અને શિક્ષકોને યુવાનોને વન્યજીવન સંરક્ષણ અને જૈવવિવિધતાના સંરક્ષણ વિશે જાગૃત કરવા બદલ અભિનંદન આપ્યા હતા.

સરકારની વન્યજીવન સંરક્ષણ પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતાનો ઉલ્લેખ કરતા, શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે કહ્યું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, ભારતમાં વાઘ અભયારણ્યોની સંખ્યા 2014માં 46 થી વધીને આજ સુધીમાં 58 થઈ ગઈ છે. આ વધારો આપણા રાષ્ટ્રીય પ્રાણીના રક્ષણ પ્રત્યે પ્રધાનમંત્રીની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે રાષ્ટ્રવ્યાપી વૃક્ષારોપણ અભિયાન શરૂ કરવાની જાહેરાત કરી, જેના હેઠળ તમામ 58 વાઘ અભયારણ્યોમાં 1 લાખથી વધુ છોડ વાવવામાં આવશે, જે તેને વિશ્વના સૌથી મોટા આવા અભિયાનોમાંનું એક બનાવશે.

પર્યાવરણીય જાગૃતિ માટે વધુ જાગૃતિ લાવવાનું આહ્વાન કરતા, શ્રી યાદવે બાળકો અને નાગરિકોને "એક પેડ મા કે નામ" અભિયાન હેઠળ તેમની માતાના નામે ઓછામાં ઓછું એક વૃક્ષ વાવવા વિનંતી કરી, જે માતૃશક્તિ અને ધરતી માતા બંને પ્રત્યે કૃતજ્ઞતાનું પ્રતીક છે. તેમણે કહ્યું કે જેમ આપણી માતા આપણને ઉછેરે છે, તેમ ધરતી માતા પણ એ જ કરે છે. એક વૃક્ષ પક્ષીઓને આશ્રય આપે છે, માંગ્યા વિના ફળો આપે છે અને નિઃસ્વાર્થપણે ઓક્સિજન પૂરું પાડે છે. ચાલો આપણે બધા આપણી માતાઓ અને આ ધરતી માટે એક વૃક્ષ વાવીએ.

શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે ભારત દ્વારા શરૂ કરાયેલ આંતરરાષ્ટ્રીય બિગ કેટ એલાયન્સ (IBCA) તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું, જેનો ઉદ્દેશ્ય વિશ્વભરમાં જોવા મળતી સાત મોટી બિલાડીઓનું સંરક્ષણ કરવાનો છે. તેમણે માહિતી આપી કે 24 દેશો પહેલાથી જ આ વૈશ્વિક પ્રયાસમાં જોડાવા માટે સંમત થયા છે અને તેનું મુખ્ય મથક ભારતમાં હશે.

શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે યુવાનોને નિશ્ચય, ધીરજ અને નમ્રતાથી જીવન જીવવા અને મિશન લાઇફ હેઠળ સંરક્ષણ પ્રયાસો દ્વારા સમાજમાં યોગદાન આપવા હાકલ કરી. તેમણે કહ્યું કે આપણે એ ભૂલવું ન જોઈએ કે સાચી પ્રગતિ પ્રકૃતિ સાથે સુમેળમાં રહેવામાં રહેલી છે. વાઘ જેવું સૌથી શક્તિશાળી પ્રાણી પણ આપણને નમ્રતા શીખવે છે. આ પર્યાવરણીય સંતુલનનો સાર છે.

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય વન અને આબોહવા પરિવર્તન રાજ્યમંત્રી શ્રી કીર્તિ વર્ધન સિંહ, સરકારી અધિકારીઓ, ફ્રન્ટલાઈન વન કર્મચારીઓ, વૈજ્ઞાનિકો, સંરક્ષણવાદીઓ, NGO, વિદ્યાર્થીઓ અને સમુદાયના પ્રતિનિધિઓ સહિત વિવિધ હિસ્સેદારોના જૂથ સાથે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. વિવિધ હિસ્સેદારોની ઉપસ્થિતિ વાઘ સંરક્ષણમાં પ્રાપ્ત સિદ્ધિઓને ટકાવી રાખવા અને આગળ વધારવા માટે જરૂરી સામૂહિક, બહુ-હિસ્સેદારોના પ્રયાસોને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

2025 ઉજવણીનું એક ખાસ આકર્ષણ ઇકો-શોપ પ્રદર્શન હતું, જેમાં દેશભરના વિવિધ વાઘ અનામતોમાંથી ઇકો-શોપ્સ પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યા હતા. આ સ્ટોલ્સ પશ્ચિમ ઘાટ અને દક્ષિણ પ્રદેશોમાંથી સમુદાય-આધારિત ટકાઉ ઉત્પાદનો અને ઇકો-વિકાસ ઉત્પાદનોની વિશાળ શ્રેણી રજૂ કરે છે. આ ઉત્પાદનો સાંસ્કૃતિક વારસો અને ઇકોલોજીકલ જવાબદારીનું મિશ્રણ રજૂ કરે છે.

ઇકો-શોપ પ્રદર્શન સંરક્ષણ અને સમુદાય આજીવિકા વચ્ચેના મહત્વપૂર્ણ સંબંધોને પ્રકાશિત કરે છે, જે દર્શાવે છે કે કેવી રીતે ટકાઉ એન્ટરપ્રાઇઝ મોડેલો સ્થાનિક સમુદાયોને સશક્ત બનાવી શકે છે, વન-આધારિત પરિવારોને ટેકો આપી શકે છે અને વાઘના રહેઠાણો પર દબાણ ઘટાડીને અને સંઘર્ષ ઘટાડીને સંરક્ષણ લક્ષ્યોમાં સીધો ફાળો આપી શકે છે.

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન, શ્રી યાદવે ભારતના તમામ 58 વાઘ અભયારણ્યોમાં વૃક્ષારોપણ અભિયાનનું વર્ચ્યુઅલી ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. આ પહેલ હેઠળ, દરેક વાઘ અભયારણ્ય ઉજ્જડ વિસ્તારોમાં મૂળ વનસ્પતિ પ્રજાતિઓના 2,000 રોપાઓ રોપશે જેથી વાઘ સંરક્ષણ માટે જરૂરી ઇકોલોજીકલ આધાર મજબૂત થાય અને નિવાસસ્થાન પુનઃસ્થાપનને પ્રોત્સાહન મળે. આ કાર્યક્રમમાં અરવલ્લી લેન્ડસ્કેપમાં ત્રણ સ્થળોએ વન નર્સરીઓનું ઉદ્ઘાટન પણ સામેલ હતું, જે મૂળ પ્રજાતિઓનો ઉપયોગ કરીને વનીકરણ અને લાંબા ગાળાના ઇકોલોજીકલ ટકાઉપણાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ સંસાધન તરીકે સેવા આપશે. આ દિવસે 'પ્લાસ્ટિક-મુક્ત વાઘ અભયારણ્ય' અભિયાનનો પણ પ્રારંભ થયો, જેનો ઉદ્દેશ્ય વાઘ અભયારણ્યોમાં તમામ સિંગલ-યુઝ પ્લાસ્ટિકના ઉપયોગને દૂર કરવાનો છે.

શ્રી ભૂપેન્દ્ર યાદવે ચાર મહત્વપૂર્ણ પ્રકાશનોનું પણ અનાવરણ કર્યું હતું, જે દરેક રાષ્ટ્રીય વાઘ સંરક્ષણ સત્તામંડળ (NTCA) હેઠળ ભારતના વન્યજીવન સંરક્ષણના એક અનોખા પાસાને પ્રકાશિત કરે છે:

• " સ્ટેટસ ઓફ સ્મોલ કેટ્સ ઈન ધ ટાઈગર લેન્ડસ્કેપ ઓફ ઈન્ડિયા" પર અહેવાલ
• સ્ટ્રાઈપ્સ મેગેઝિન- ગ્લોબલ ટાઇગર ડે સ્પેશિયલ એડિશન
• પુસ્તકો- “વોટરફોલ્સ ઓફ ટાઇગર રિઝર્વ્સ ઇન ઇન્ડિયા” અને “વોટરબોડીઝ ઇનસાઇડ ટાઇગર રિઝર્વ્સ ઓફ ઇન્ડિયા” શ્રી ભરત લાલ અને ડૉ. એસ.પી. યાદવ દ્વારા લિખિત

શ્રી યાદવે 7 શ્રેણીઓ હેઠળ NTCA એવોર્ડ્સનું વિતરણ પણ કર્યું હતું, જેમાં મરણોત્તર/કર્તવ્ય પાલન દરમિયાન જીવન બલિદાન, વન્યજીવ ગુનાઓની શોધ કરવી, તપાસ અને કાર્યવાહી, વન્યજીવ દેખરેખ, વન્યજીવ આવાસ વ્યવસ્થાપન, વન્યજીવ સંરક્ષણ અને શિકાર વિરોધી પ્રવૃત્તિઓ, લોકોની ભાગીદારી અને પર્યાવરણ-વિકાસ અને સ્વૈચ્છિક ગામ પુનર્વસન કાર્યનો સમાવેશ થાય છે.

એકંદરે, ગ્લોબલ ટાઇગર ડે 2025ની ઉજવણી વાઘ સંરક્ષણ પ્રત્યે ભારતની લાંબા ગાળાની પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જે નીતિ-સ્તરની વ્યૂહરચના સાથે પાયાના સ્તરની ભાગીદારીને જોડે છે. આ એક સર્વાંગી અભિગમ દર્શાવે છે જે વાઘનું લાંબા ગાળાનું અસ્તિત્વ સુનિશ્ચિત કરવા પર્યાવરણીય અખંડિતતા, સમુદાય કલ્યાણ અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગને આવશ્યક તત્વો તરીકે મહત્વ આપે છે.

AP/IJ/GP/JD