दूरसंचार आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय
2024-25 या वर्षासाठी "भारतीय दूरसंचार सेवा वार्षिक कामगिरी संकेतक"
Posted On:
08 JUL 2025 7:51PM by PIB Mumbai
नवी दिल्‍ली, 8 जुलै 2025
भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरणाने (ट्राय) आज 2024-25 या वर्षासाठी "भारतीय दूरसंचार सेवा-वार्षिक कामगिरी संकेतक" प्रकाशित केले आहेत. या अहवालात भारतातील दूरसंचार सेवांचा व्यापक दृष्टिकोन तसेच 1 एप्रिल 2024 ते 31 मार्च, 2025 या कालावधीसाठी भारतातील दूरसंचार सेवा आणि केबल टीव्ही, डीटीएच आणि रेडिओ प्रसारण सेवांचे प्रमुख मापदंड आणि वाढीचा कल मांडला आहे. हा अहवाल प्रामुख्याने सेवा प्रदात्यांनी दिलेल्या माहितीच्या आधारे संकलित केला आहे.
अहवालाचा कार्यकारी सारांश सोबत जोडला आहे. संपूर्ण अहवाल ट्रायच्या www.trai.gov.in संकेतस्थळावर आणि http://www.trai.gov.in/release-publication/reports/performance-indicators-reports या लिंकवर उपलब्ध आहे. या अहवालासंदर्भात कोणत्याही सूचना किंवा स्पष्टीकरणासाठी, विजय कुमार, सल्लागार (F&EA), ट्राय यांच्याशी +91-20907773 आणि ई-मेल: advfea1@trai.gov.in वर संपर्क साधता येईल.
कार्यकारी सारांश
मार्च-24 अखेर इंटरनेट ग्राहकांची एकूण संख्या 954.40 दशलक्ष वरून वाढून मार्च-25 अखेर 969.10 दशलक्ष झाली, वार्षिक वाढीचा दर 1.54% होता.
31मार्च , 2025 रोजी इंटरनेट ग्राहक रचना
ब्रॉडबँड ग्राहकांची संख्या मार्च--24 अखेर 924.07 दशलक्ष वरून वाढून मार्च-25 अखेर 944.12 दशलक्ष झाली, वार्षिक वाढीचा दर 2.17% राहिला.
वायरलेस सेवेसाठी प्रति वापरकर्ता सरासरी महसूल 2023-24 मध्ये 149.25 रुपयांवरून वाढून 2024-25 मध्ये 174.46 रुपयांवर पोहोचला, वार्षिक वाढीचा दर 16.89% नोंदला गेला.
प्रीपेड सेवेसाठी मासिक सरासरी प्रति वापरकर्ता महसूल (एआरपीयू) 2023-24 मधील 146.37 रुपयांवरून 2024-25 मध्ये 173.84 रुपयांवर पोहोचला. तर त्याच कालावधीत पोस्टपेड सेवेसाठी हा मासिक एआरपीयू 184.63 रुपयांवरून 180.86 रुपयांपर्यंत खाली आला.
मासिक प्रति ग्राहक सरासरी वापर मिनिटे 2023-24 मधील 963 वरून वाढून 2024-25 मध्ये 1000 झाला , वार्षिक वाढीचा दर 3.91% होता.
वायरलेस डेटा ग्राहकांची संख्या मार्च-24 च्या अखेरीस 913.34 दशलक्ष होती, ती मार्च-25 च्या अखेरीस 939.51 दशलक्ष झाली आहे, वार्षिक वाढीचा दर 2.87 % होता.
वायरलेस डेटा वापरातून मिळणारा एकूण महसूल 2023-24 मधील 1,86,226 कोटी रुपयांवरून 2024-25 मध्ये 2,15,078 कोटी रुपयांवर पोहोचला, वार्षिक वाढीचा दर 15.49 % होता.
भारतातील टेलिफोन ग्राहकांची एकूण संख्या मार्च-24 अखेर 1,199.28 दशलक्ष वरून वाढून मार्च--25 अखेर 1,200.80 दशलक्ष झाली, वार्षिक वाढीचा दर 0.13% नोंदला गेला. शहरी भागातील टेलिफोन ग्राहकांची संख्या मार्च-24 अखेर 665.38 दशलक्ष वरून वाढून मार्च-25 अखेर 666.11 दशलक्ष झाली, वार्षिक वाढीचा दर 0.11% आहे.
ग्रामीण भागातील टेलिफोन ग्राहकांची संख्या मार्च-24 च्या अखेरीस 533.90 दशलक्ष वरून वाढून मार्च-25 अखेरीस 534.69 दशलक्ष झाली, वार्षिक वाढीचा दर 0.15% राहिला.
टेलिफोन जोडण्यांचा कल
मार्च--25 च्या अखेरीस 1,200.80 दशलक्ष एकूण टेलिफोन ग्राहकांपैकी, वायरलेस (मोबाइल+ 5G FWA) टेलिफोन ग्राहकांची संख्या 1,163.76 दशलक्ष आहे आणि वायरलाइन टेलिफोन ग्राहकांची संख्या 37.04 दशलक्ष आहे. खालील तक्ता भारतातील वायरलेस आणि वायरलाइन ग्राहकांचा बाजारातील हिस्सा दर्शवितो.
बाजारातील हिश्श्याची रचना
वायरलेस आणि वायरलाइन ग्राहक
स्पेक्ट्रम वापर शुल्कात वार्षिक 13.02% वाढ झाली आणि ते 2023-24 मधील 3,369 कोटी रुपयांवरून 2024-25 मध्ये 3,807 कोटी रुपये झाले.
2024-25 वर्षासाठी समायोजित एकूण महसुलाची सेवानिहाय रचना
Snapshot
|
(Data as on 31st March, 2025)
|
|
Telecom Subscribers (Wireless+Wireline)
|
|
Total Subscribers
|
1,200.80 Million
|
|
% change over the previous year
|
0.13%
|
|
Urban Subscribers
|
666.11 Million
|
|
Rural Subscribers
|
534.69 Million
|
|
Market share of Private Operators
|
91.47%
|
|
Market share of PSU Operators
|
8.53%
|
|
Tele-density
|
85.04%
|
|
Urban Tele-density
|
131.45%
|
|
Rural Tele-density
|
59.06%
|
|
Wireless Subscribers
|
|
Wireless (Mobile) Subscribers
|
1,156.99 Million
|
|
Wireless (5G FWA) Subscribers
|
6.77 Million
|
|
Total Wireless (Mobile+5G FWA) Subscribers
|
1,163.76 Million
|
|
% change over the previous year
|
-0.15%
|
|
Urban Subscribers
|
632.57 Million
|
|
Rural Subscribers
|
531.18 Million
|
|
Market share of Private Sector Operators
|
92.09%
|
|
Market share of Public Sector Operators
|
7.91%
|
|
Tele-density
|
82.42%
|
|
Urban Tele-density
|
124.83%
|
|
Rural Tele-density
|
58.67%
|
|
No. of total Public Mobile Radio Trunk Services (PMRTS)
|
67,023
|
|
No. of Very Small Aperture Terminals (VSAT)
|
2,43,663
|
|
Wireline Subscribers
|
|
Total Wireline Subscribers
|
37.04 Million
|
|
% change over the previous year
|
9.62%
|
|
Urban Subscribers
|
33.54 Million
|
|
Rural Subscribers
|
3.50 Million
|
|
Market share of Private Operators
|
72.13%
|
|
Market share of PSU Operators
|
27.87%
|
|
Tele-density
|
2.62%
|
|
Rural Tele-density
|
0.39%
|
|
Urban Tele-density
|
6.62%
|
|
No. of Public Call Office (PCO)
|
10,185
|
|
Internet/Broadband Subscribers
|
|
Total Internet Subscribers
|
969.10 Million
|
|
% change over previous year
|
1.54%
|
|
Broadband subscribers
|
944.12 Million
|
|
Narrowband subscribers
|
24.98 Million
|
|
Wired Internet Subscribers
|
41.41 Million
|
|
Wireless Internet Subscribers
|
927.70 Million
|
|
Urban Internet Subscribers
|
561.42 Million
|
|
Rural Internet Subscribers
|
407.69 Million
|
|
Total Internet Subscribers per 100 population
|
68.63
|
|
Urban Internet Subscribers per 100 population
|
110.79
|
|
Rural Internet Subscribers per 100 population
|
45.03
|
|
Telecom Financial Data for the Financial Year-2024-25
|
|
Gross Revenue (GR)
|
Rs.3,72,097 Crore
|
|
% change in GR over the previous year
|
10.72%
|
|
Applicable Gross Revenue (ApGR)
|
Rs.3,56,283 Crore
|
|
% change in ApGR over the previous year
|
10.26%
|
|
Adjusted Gross Revenue (AGR)
|
Rs. 3,03,025 Crore
|
|
% change in AGR over the previous year
|
12.02%
|
|
Share of Public Sector Operators in Access AGR
|
3.56%
|
|
Broadcasting & Cable Services
|
|
Number of private satellite TV channels permitted by the Ministry of I&B for uplinking only/downlinking only/both uplinking and downlinking
|
918
|
|
Number of Pay TV Channels
|
333
|
|
Number of private FM Radio Stations (excluding All India Radio)
|
388
|
|
Number of Pay Subscribers Active with Private DTH Operators
|
56.92 Million
|
|
Number of Operational Community Radio Stations
|
531
|
|
Number of pay DTH Operators
|
4
|
|
Revenue & Usage Parameters (for the Year 2024-25)
|
|
Monthly ARPU for Wireless Service
|
Rs.174.46
|
|
% change in ARPU over previous year
|
16.89%
|
|
Minutes of Usage (MOU) per subscriber per month - Wireless
|
1000 Minutes
|
|
Average Revenue for wireless data per data subscriber per month for wireless services
|
Rs.231.46
|
|
Average revenue realization per GB for wireless data usage
|
Rs.8.97
|
|
Average Wireless Data Usage per wireless data subscriber per month
|
21.53 GB
|
* * *
N.Chitale/S.Kane/D.Rane
सोशल मिडियावर आम्हाला फॉलो करा:
@PIBMumbai 
/PIBMumbai 
/pibmumbai 
pibmumbai[at]gmail[dot]com 
/PIBMumbai 
/pibmumbai
(Release ID: 2143229)