উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ ঘন কয়লাৰ থলীত বিজ্ঞানীসকলে এটা পাতৰ ৰহস্য উদ্ঘাটন কৰিছে, যিয়ে দক্ষিণ এছিয়াৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ এক বেলেগ দিশ পোহৰলৈ আনিছে।

দীৰ্ঘদিন ধৰি জীৱাশ্ম সম্পদৰ বাবে পৰিচিত অসমৰ মাকুম কয়লাক্ষেত্ৰত একাংশ বিজ্ঞানীয়ে জীৱাশ্ম পাতৰ আৱিষ্কাৰৰ বাবেই এক গৱেষণাৰ প্ৰেৰণা যোগাইছিল।

বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি বিভাগৰ স্বতন্ত্ৰ প্ৰতিষ্ঠান লক্ষ্ণৌৰ বীৰবল সাহনী ইনষ্টিটিউট অৱ পেলিঅ’ছায়েন্সেছ (বিএছআইপি)ৰ গৱেষকৰ এটা দলে জীৱাশ্মৰ পাতবোৰ সংগ্ৰহ কৰি ইয়াৰ ৰূপগত চৰিত্ৰ বিশ্লেষণ কৰি শুকান পাতৰ সৈতে তুলনা কৰাৰ লগতে বিশ্লেষণৰ জৰিয়তে ইয়াক চিনাক্ত কৰে।

তেওঁলোকে দেখিলে যে ই হাজাৰ হাজাৰ কিলোমিটাৰ দূৰত ৱেষ্টাৰ্ণ ঘাটৰ বৰ্ষাৰণ্য সমৃদ্ধ অৰণ্যত গজি উঠা নথ’পেজিয়া প্ৰজাতিৰ আধুনিক গছ-গছনিৰ সৈতে মিল আছে, যিটো ইউনেস্ক’ৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ আৰু বিশ্বৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ হটস্পট।

প্ৰায় ২৪-২৩ নিযুত বছৰ পুৰণি এই জীৱাশ্ম পাতবোৰ আছিল অলিগোচিন যুগৰ শেষৰ ফালে নথ’পেজিয়া নামৰ উদ্ভিদ প্ৰজাতিৰ বিশ্বৰ আটাইতকৈ পুৰণি জীৱাশ্ম। আচৰিত কথাটো হ’ল উত্তৰ-পূব ভাৰতত এতিয়া এই প্ৰজাতিটো পোৱা নাযায়।

বিজ্ঞানীসকলে ৰিভিউ অৱ পেলিঅ’বটানি এণ্ড পেলিন’লজি নামৰ আলোচনীখনত প্ৰকাশিত এই অধ্যয়নত উপমহাদেশখনৰ উত্তৰ-পূবৰ পৰা ৱেষ্টাৰ্ণ ঘাটলৈকে এই প্ৰজাতিটোৰ যাত্ৰাৰ সন্ধান উলিয়াইছে।

উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ জলবায়ু অলিগোচিনৰ শেষৰ ফালে বহুত বেলেগ আছিল। ক্লাইমেট লিফ এনালাইছিছ মাল্টিভেৰিয়েট প্ৰগ্ৰেম (CLAMP)ৰ দৰে উন্নত কৌশল ব্যৱহাৰ কৰি বিজ্ঞানীসকলে উষ্ণ, আৰ্দ্ৰ জলবায়ুৰ সৃষ্টি কৰিলে, যিটো বৰ্তমানৰ ৱেষ্টাৰ্ণ ঘাটত অনুভৱ কৰা জলবায়ুৰ দৰেই।

চিত্ৰঃ এই মানচিত্ৰখনে দেখুৱাইছে যে কেনেকৈ লাখ লাখ বছৰৰ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ পৰা নথ’ফেজিয়া বিলুপ্ত হৈছিল, আনহাতে ৱেষ্টাৰ্ণ ঘাটত এই প্ৰজাতিটো জীয়াই আছিল আৰু অস্তিত্ব অব্যাহত আছিল। এই জীৱাশ্মবোৰ প্ৰায় ২.৪ কোটি বছৰ পুৰণি।

ইয়াৰ পৰা দেখা যায় যে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ প্ৰাচীন পৰিৱেশ এসময়ত নথ’ফেজিয়াৰ বাবে উপযুক্ত আছিল। কিন্তু লাখ লাখ বছৰৰ ভিতৰত নাতিশীতোষ্ণ শক্তিয়ে ভূ-প্ৰকৃতিক নতুন ৰূপ দিছিল। টেকটনিক গতিবিধিৰ ফলত হিমালয় পৰ্বতমালা হঠাতে বৃদ্ধি পালে, যাৰ ফলত উষ্ণতা, বৰষুণ আৰু বতাহৰ আৰ্হিৰ বিস্তৃত পৰিৱৰ্তন ঘটিল। এই ভূতাত্ত্বিক পৰিঘটনাই উত্তৰ-পূবক শীতল কৰি তুলিছিল, যাৰ ফলত অঞ্চলটোৰ পৰা নোহোৱা হৈ যোৱা নথ’ফেজিয়াকে ধৰি বহু গ্রীষ্মমণ্ডলীয় উদ্ভিদ প্রজাতিৰ বাবে ই অনুপযুক্ত হৈ পৰিছিল৷ তথাপিও জলবায়ুৰ ফালৰ পৰা সুস্থিৰ ৱেষ্টাৰ্ণ ঘাটত এই প্ৰজাতিটো জীয়াই থাকিল, যাৰ ফলত ই প্ৰাচীন পৰিৱেশগত অতীতৰ জীৱন্ত ধ্বংসাৱশেষ হৈ পৰিল।

পৰিৱৰ্তনসমূহ ধৰা পেলোৱাটো পেলিঅ’ব’টানি, পদ্ধতিবিজ্ঞান আৰু জলবায়ু আৰ্হিৰ সংমিশ্ৰণৰ জৰিয়তে সম্ভৱ হৈছিল, যিটো এটা শক্তিশালী বহুবিষয়ক পদ্ধতি আৰু ই আমাক লাখ লাখ বছৰৰ আগৰ অতীতলৈ লৈ যায়।

কিন্তু এইটো বিলুপ্ত পাতৰ কাহিনীতকৈও অধিক।  ই হৈছে চাপত পৰিস্থিতিতন্ত্ৰৰ বিকাশ কেনেকৈ হয় আৰু কিছুমান প্ৰজাতিৰ হঠাতে পৰিৱেশৰ পৰিৱৰ্তনৰ পৰা কেনেকৈ বাচি থাকে তাৰ এক আভাস।

অধ্যয়নটোৱে দেখুৱাইছে যে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত হোৱা বিলুপ্তি আৰু প্ৰব্ৰজন নতুন কথা নহয়, ই আমাৰ গ্ৰহৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যক যুগ যুগ ধৰি গঢ় দি আহিছে। কিন্তু প্ৰাচীন জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ দৰে নহয়, আজিৰ পৰিৱৰ্তন অভূতপূৰ্ব গতিত ঘটিছে, যিটো মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ দ্বাৰা পৰিচালিত।

নথ’পেজিয়াই কেনেকৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছিল আৰু আশ্ৰয় পাইছিল সেই কথা বুজি পোৱাটোৱে বিজ্ঞানীসকলক গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধিৰ প্ৰতি আধুনিক উদ্ভিদে কেনে প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰিব সেই বিষয়ে ভৱিষ্যদ্বাণী কৰাত সহায় কৰে। তদুপৰি, ৱেষ্টাৰ্ণ ঘাটৰ দৰে জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ কেন্দ্ৰস্থলসমূহ সুৰক্ষিত কৰাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হৈছে, য’ত প্ৰাচীন বংশসমূহ অসুবিধাৰ মাজতো স্থায়ী হৈ আছে।

সহ-লেখক ড০ হৰ্ষিতা ভাটিয়াই কোৱাৰ দৰে, “এই জীৱাশ্ম আৱিষ্কাৰে আমাক ঐতিহাসিক যুগৰ বিশদ দৃষ্টিভংগী দি ভৱিষ্যত বুজিবলৈ সহায় কৰে।” তেওঁৰ দলৰ কামে ভাৰতৰ চহকী জৈৱ বৈচিত্ৰ্যক আগন্তুক জলবায়ুৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ পৰা কেনেকৈ সুৰক্ষিত কৰিব পাৰি সেই ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছে।

***

NKR/PSM

(Release ID: 2137139) Visitor Counter : 3