ઉપરાષ્ટ્રપતિ સચિવાલય
azadi ka amrit mahotsav

ચિત્તોડગઢની સૈનિક સ્કૂલના વિદ્યાર્થીઓ સાથે ઉપરાષ્ટ્રપતિની વાતચીતનો મૂળપાઠ (અંશો)

Posted On: 05 JUN 2025 3:40PM by PIB Ahmedabad

મને ચિત્તોડિયન હોવાનો ગર્વ છે. એ મારી ઓળખ છે. મારો જન્મ ઝુનઝુનુ જિલ્લાના કિથાના ગામમાં થયો હતો પણ એ મારો જૈવિક જન્મ હતો. મારો વાસ્તવિક જન્મ ચિત્તોડગઢની સૈનિક સ્કૂલમાં થયો હતો. સૈનિક સ્કૂલે મને મૂલ્યો, શિસ્ત, શિષ્ટાચાર, મિત્રતા, પર્યાવરણની સંભાળ રાખવાનું,  ક્યારેય એકલા ન રહેવાનું અને ઘણા લોકોમાં એક બનવાનું શીખવ્યું. જ્યારે હું સૈનિક સ્કૂલમાં મારા દિવસોને યાદ કરું છું, ત્યારે મારી પાસે આબેહૂબ, સુખદ યાદો છે. અવિસ્મરણીય! ચિત્તોડવાસીઓ જ્યાં પણ હોય ત્યાં તેમની શાળાને ગૌરવ અપાવ્યું છે. અને કેમ નહીં?

આ રાષ્ટ્રના ઇતિહાસમાં, ચિત્તોડગઢ ગૌરવનું સ્થાન છે. દરરોજ તમે યુવકો અને યુવતીઓ કિલ્લો જુઓ છો. વિજય સ્તંભ, કીર્તિ સ્તંભ, મહારાણા પ્રતાપ, રાણા સંગ, પદ્મિની, તેઓ આપણા વારસા, ઇતિહાસનો ભાગ છે. તેઓ આપણને પ્રેરણા આપે છે, હંમેશા રાષ્ટ્રમાં વિશ્વાસ રાખવા માટે પ્રેરિત કરે છે.

જો તમે વિશ્વના દેશોની આસપાસ નજર નાખો, તો તમને મળશે કે આપણી સભ્યતા વૈશ્વિક ઈર્ષ્યા છે. આપણી સાથે સ્પર્ધા કરવા માટે કોઈ નથી. આપણી પાસે 5,000 વર્ષથી વધુ જૂનો સભ્યતાનો ઇતિહાસ છે. શરૂઆતમાં, સૈનિક શાળાઓ પાંચ હતી. સૈનિક શાળા ચિત્તોડગઢ પાંચમાંથી એક હતી. હવે, આપણે ભાગ્યશાળી છીએ - સૈનિક શાળાઓની સંખ્યામાં મોટા પાયે વધારો થયો છે. તે યોગ્ય દિશામાં એક સારું પગલું છે. કારણ કે સૈનિક શાળામાં આવનારાઓ મૂળભૂત રીતે ગામડાઓ, અર્ધ-શહેરી વિસ્તારોમાંથી આવે છે, પરંતુ તેઓ ખૂબ જ પ્રતિભાશાળી છે.

કહે છે, વો ગુદડી કે લાલ હૈ. તો, સૈનિક શાળાઓ એવા લોકોની કારકિર્દી બનાવે છે જેમની પાસે પ્રતિભા છે, જેમની પાસે ક્ષમતા છે, પરંતુ જેમને થોડી મદદની જરૂર છે. મને ખૂબ આનંદ છે કે તમે સૈનિક શાળામાં અભ્યાસ કરી રહ્યા છો. તમે આખી જિંદગી સૈનિક સ્કૂલ ચિત્તોડગઢમાં ભણ્યા છો તેનો ગર્વ રાખો અને તમારી સ્કૂલ, તમારા શિક્ષકો અને તમારા માતા-પિતાને હંમેશા ગર્વ કરાવો.

હવે, સૈનિક સ્કૂલોમાં વિવિધતા છે. રાજ્ય સરકારો દ્વારા પણ આપણી પાસે સૈનિક સ્કૂલો છે. ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથના આમંત્રણ પર મને ગોરખપુર ખાતે સૈનિક સ્કૂલની મુલાકાત લેવાનો સારો અવસર મળ્યો. આજે ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથનો જન્મદિવસ છે. તેઓ સતત અને અન્ય રીતે ઉત્તર પ્રદેશના સૌથી લાંબા સમય સુધી સેવા આપતા મુખ્યમંત્રી છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં કાયદો અને વ્યવસ્થાના લેન્ડસ્કેપને બદલવા માટે તેમને યાદ કરવામાં આવે છે.

તેમણે ઉત્તર પ્રદેશને ઉત્તમ પ્રદેશ બનાવ્યું છે. કુંભનું આયોજન એક વૈશ્વિક સિદ્ધિ હતી પરંતુ, હું હંમેશા તેમને ગોરખપુર ખાતે સૈનિક સ્કૂલનો શ્રેય આપીશ. તેમણે સંપૂર્ણ માળખાગત સુવિધા, સમર્પણ સાથે સૈનિક સ્કૂલ બનાવી છે. હવે સૈનિક સ્કૂલોમાં ખાનગી ક્ષેત્રના યુવકો અને યુવતીઓ પણ ખાનગી પક્ષોની ભાગીદારીથી આગળ આવ્યા છે. તે બીજુ સારુ ક્ષેત્ર છે. દેશ વધુ સૈનિક સ્કૂલો સાથે સારું પ્રદર્શન કરશે. આપણે 1.4 અબજ લોકોનો મોટો દેશ છીએ, વિશ્વનો સૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતો દેશ છીએ. આપણને વધુ સૈનિક શાળાઓની જરૂર છે, કારણ કે ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ મેળવવું એ દૈવી ભેટ છે.

અમારા સમયમાં અને ત્યાર પછીના દાયકાઓમાં એક મોટો ફેરફાર થયો છે, સૈનિક શાળાઓ ફક્ત યુવકો માટે હતી. માનવતાના 50% ભાગને અવગણવામાં આવ્યો હતો. શું તમે 50% પ્રતિભાને ઓળખ્યા વિના દુનિયામાં સફળ થઈ શકો છો? અને હવે, સૈનિક શાળાઓ યુવતીઓ માટે પૂરી પાડવામાં આવે છે. હું તેમને અહીં ચારે બાજુ જોઉં છું અને ભારત માટે દુનિયામાં કેટલી મોટી સિદ્ધિ છે. આપણી યુવતીઓ કોમ્બેટ પાઇલટ છે, આપણી યુવતીઓ પોલીસ દળમાં છે, આપણી યુવતીઓ CAPFમાં છે. આપણે ISRO સાથે સંકળાયેલી યુવતીઓને રોકેટ મહિલા કહીએ છીએ. તેથી યુવતીઓની સમાન ભાગીદારી મૂળભૂત છે.

હું પ્રધાનમંત્રી મોદીની પ્રશંસા કરું છું કે તેમણે એવી સિદ્ધિ મેળવી જે ત્રણ દાયકા પહેલા ક્યારેય થઈ ન હતી - એક યુગલક્ષી વિકાસ, એક ગેમ-ચેન્જર વિકાસ: લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં મહિલાઓ માટે એક તૃતીયાંશ અનામત. અને હું એ પણ પ્રશંસા કરું છું કે પહેલા આપણી પાસે બધા યુવકો માટે સૈનિક શાળાઓ હતી. હવે, મથુરામાં યુવતીઓ માટે સૈનિક શાળાઓ છે - એક મોટો વિકાસ. સૈનિક શાળાઓમાં ચારિત્ર્ય, પ્રામાણિકતા અને પ્રતિબદ્ધતાના મજબૂત પાયાને કારણે જ આપણે આપણા સંરક્ષણ દળોની જરૂરિયાતો પૂરી કરી શક્યા છીએ.

એટલા માટે, એક ગૌરવશાળી ભારતીય તરીકે, હું કહી શકું છું કે સરહદ પાર દુશ્મનને આપણે તાજેતરમાં જે પાઠ શીખવ્યો છે, તે આપણને આપણા સંરક્ષણ દળો પર ગર્વ છે. પહેલગામની બર્બરતાનો બદલો સમગ્ર વિશ્વના વખાણ માટે લેવામાં આવ્યો છે. આપણા સંરક્ષણ દળોને સલામ કરવાનો સમય આવી ગયો છે. તેમણે જે પ્રાપ્ત કર્યું તે પહેલાં ક્યારેય થયું નથી.

જૈશ-એ-મોહમ્મદ, લશ્કર-એ-તૈયબા, જેમણે આતંકવાદને વ્યાખ્યાયિત કર્યો હતો. બહાવલપુર અને મુરીદકેમાં તેમના સ્થાનો, પાકિસ્તાનના પ્રદેશની અંદર, આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદની પેલે પાર, નાશ પામ્યા હત, તમે બધાએ જોયું હશે. તમે આતંકવાદીઓ, તેમની સેના અને તેમના રાજકારણીઓ દ્વારા શબપેટીઓને એસ્કોર્ટ કરવામાં આવતી જોઈ હશે. તે આપણા સંરક્ષણ દળોની સૌથી મોટી સફળતા હતી.

તમે ફૂટબોલ મેચ માટે જઈ રહ્યા છો, જીતવું કે હારવું મહત્વપૂર્ણ છે, પરંતુ બધું જ મહત્વપૂર્ણ નથી. તે રમતની ભાવના છે. તે ભાવના છે જેની સાથે તમે રમો છો. તમે જે જોડાણ બનાવો છો તે વધુ મહત્વનું છે. હું તમને શુભકામનાઓ પાઠવું છું, પણ જે પણ ટીમ જીતશે તેને શુભકામનાઓ પાઠવું છું કારણ કે તે પણ આપણી ટીમ છે. આપણે એક રમતમાં શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કરીશું, અને બીજી રમતમાં અન્ય ટીમો શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કરશે. આ આપણી વિકાસ યાત્રા હોવી જોઈએ.

એવો વિચાર ના કરો કે ભારતનો જન્મ 47માં થયો હતો. ના - 5,000 વર્ષ પહેલાં! 47માં, ફક્ત એટલું જ થયું કે આપણે વિદેશી શાસનથી મુક્તિ મેળવી અને તેથી જ આજે, આખી દુનિયા ભારતની પ્રશંસા કરી રહી છે. ભારત શાંતિનું પ્રતીક છે, ભારત વૈશ્વિક સંવાદિતાનું પ્રતીક છે. ઓપરેશન સિંદૂરમાં નાગરિકોને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા ન હતા, સંપત્તિનો વિનાશ કરવામાં આવ્યો ન હતો. ફક્ત આતંકવાદી ઠેકાણાઓને નિશાન બનાવવામાં આવ્યા હતા. ચોક્કસ, માપાંકિત, સચોટ અને આપણે બધાને તે જોવાનો મોકો મળ્યો. જેનો અર્થ છે કે આપણે આખી દુનિયાને સંદેશ આપ્યો છે.

બસ, બહુ થયું! આતંકવાદ પ્રત્યે હવે સહનશીલતા નહીં, જે લોકો આતંકવાદનો હથિયાર તરીકે ઉપયોગ કરશે તેમને બહાવલપુર અને મુરીદકેની જેમ તેમના જીવનનો પાઠ શીખવવામાં આવશે અને તેથી તે એક આત્મવિશ્વાસુ ભારત છે. તે ઉભરતું ભારત છે, તે આશા અને શક્યતાઓ સાથેનું ભારત છે, તે ભારત છે જેમાં દરેક ક્ષેત્રમાં દરેક યુવા મન માટે તકો છે. આપણે ઉભરતું રાષ્ટ્ર છીએ, ઉદય અણનમ છે, ઉદય વધતો જાય છે, આપણે હવે ક્ષમતા ધરાવતું રાષ્ટ્ર નથી. આપણી ક્ષમતાનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. આપણે હવે સપના જોનાર રાષ્ટ્ર નથી રહ્યા, ના.

વિકસિત ભારત આપણું લક્ષ્ય છે, આપણે તે તરફ આગળ વધી રહ્યા છીએ અને આપણે સફળ થઈશું કારણ કે મારી સામે તમારી પાસે છે, યુવાન યુવકો અને યુવતીઓ. જ્યારે હું તમને જોઉં છું, ત્યારે તમારા જીવનમાં પરિવર્તન આવ્યું છે. સકારાત્મક પાસામાં ક્રાંતિ આવી છે. હું જાણું છું કે જ્યારે હું મારા ગામથી સૈનિક શાળામાં ગયો હતો, ત્યારે મેં પહેલી વાર જે જોયું, તમે ભાગ્યશાળી છો કે આ બધું પહેલાં જોયું. મેં મારા જીવનમાં આ વસ્તુઓ પહેલાં ક્યારેય જોઈ નથી. હું હંમેશા યાદ રાખીશ, અમે સૈનિક શાળામાં વિતાવેલો સમય. હંમેશા તમારા સહપાઠીઓ સાથે, તમારા શાળાના મિત્રો સાથે સંપર્કમાં રહો.

અમે ચિત્તોરિયન છીએ, અમારી પાસે ઉજવણી બેચ મુજબ પણ છે. તમે તે જોયું હશે. દેશના ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે મને ખુશી થશે કે હું સૈનિક શાળાના વિકાસ માટે કોઈપણ રીતે યોગદાન આપી શકું. અમારી પાસે એક યુવા પ્રતિક છે, જ્યારે તેઓ લગભગ 40 વર્ષના હતા ત્યારે નિયતિએ તેમને છીનવી લીધા હતા. શિકાગો ગયેલા ઋષિએ તે સમયે સમગ્ર વિશ્વને સ્તબ્ધ કરી દીધું. ધર્મ સભાને સંબોધનમાં તેમણે કહ્યું, ભાઈઓ અને બહેનો.

યાદ રાખો કે તેમણે શું કહ્યું હતું, તેમણે સમગ્ર પ્રભાવશાળી મન, યુવતીઓ અને યુવકોને સંદેશ આપ્યો છે. હું વિવેકાનંદે તમારી પેઢી માટે જે કહ્યું હતું તે ઉદ્ધરણ કરું છું. તે હંમેશા તમારા કાનમાં ગુંજતું રહેવું જોઈએ અને તેમણે જે કહ્યું તે આ હતું, "ઊઠો, જાગો અને ધ્યેય પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી થોભો નહીં"

હવે, મેં જે સ્વપ્ન જોયું ન હતું, જે મેં વિદ્યાર્થી હતો ત્યારે, કોલેજમાં હતો ત્યારે, વરિષ્ઠ વકીલ તરીકેના વ્યવસાયમાં હતો ત્યારે, 1989 માં સંસદ સભ્ય હતો ત્યારે, 1990 માં દિલ્હીમાં મંત્રી હતો ત્યારે મેં ક્યારેય વિચાર્યું ન હતું કે ભારત એટલું ઊંચું જશે કે આપણે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર આપણા ચંદ્રયાન -3 ને ઉતારનાર વિશ્વનો પ્રથમ રાષ્ટ્ર બનીશું.

और हमने वहाँ क्या किया? तिरंगा फहराया, शिव-शक्ति point दिया वहाँ पर. પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને, તમારું ભવિષ્ય ઉજ્જવળ છે. આજની સરકાર શિક્ષણમાં રોકાણ કરી રહી છે, યુવાનો, તેમની રુચિઓ, રમતગમતમાં રોકાણ કરી રહી છે, અને તેથી તમારે સૈનિક સ્કૂલના યુવકો અને યુવતીઓ તરીકે અલગ રહેવું પડશે, અને અલગ બનવા માટે તમારે ફરક લાવવો પડશે.

તમે કેવી રીતે ફરક લાવો છો, તમારા સમયનો શ્રેષ્ઠ ઉપયોગ કરીને ફરક લાવો છો. ક્યારેય ડરશો નહીં, ક્યારેય તણાવ ન રાખો, ક્યારેય તણાવ ન રાખો કારણ કે આ ફક્ત તમને નીચે ખેંચે છે. જીવનમાં કોઈ નિષ્ફળતા નથી. નિષ્ફળતા એક સંદેશ છે, વધુ કરો, જો તમે જુઓ છો, તો સંશોધન, આવિષ્કાર અને શોધ - ત્રણ મહત્વપૂર્ણ છે. કોઈ પણ પહેલા પ્રયાસમાં સફળ થયું નથી. ચંદ્રયાન-3 સફળ થયું કારણ કે ચંદ્રયાન-2  95 ટકા સફળ થયું. ગગનયાન પણ સફળ થશે, તેથી તમારામાં વિશ્વાસ રાખો.

તમારું સમર્થન મહત્વનું છે, મને ખાતરી છે કે તમે મારો સંદેશ આચાર્ય સુધી પહોંચાડશો. હું અપેક્ષા રાખીશ કે સૈનિક સ્કૂલના વિદ્યાર્થીઓ નાના બેચમાં આવશે, ભારતીય સંસદ જોવા આવશે, અને તેઓ મારા મહેમાન બનશે અને 2025માં, હું સૈનિક સ્કૂલ ચિત્તોડગઢની મુલાકાત લઈશ, અને હું મારા પોતાના ઘર સાંગા હાઉસ જવા માંગુ છું. સાંગા હાઉસ મુશ્કેલ પરિસ્થિતિમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે કારણ કે જ્યારે તમે સાંગા હાઉસથી ડાબી બાજુ સ્કૂલ બિલ્ડિંગ તરફ જોશો, ત્યારે તમને પ્રિન્સિપાલ, હેડમાસ્ટર અને રજિસ્ટ્રારનું નિવાસસ્થાન દેખાશે. તેથી તે બધા નજીકમાં છે. હું ત્યાં જઈશ, તે મારા માટે એક યાદગાર યાત્રા હશે. પરંતુ હું તમને ખાતરી આપી શકું છું કે યુવકો અને યુવતીઓ, તમને દર વર્ષે ખ્યાલ આવશે કે તમે સૈનિક સ્કૂલમાંથી શું મેળવી રહ્યા છો.

તમને ખ્યાલ આવશે કે, ક્યારેક આપણે વિચારીએ છીએ કે બીજા લોકો ખૂબ બુદ્ધિશાળી છે, કારણ કે આપણે તે વિસ્તારમાં ગયા નથી. હાર ન માનો. તમારી ભાષામાં વાતચીત કરો, તમારી જાતને મહેનત કરો, તમારે હંમેશા તમારો દૃષ્ટિકોણ આપવો જોઈએ, તે ખૂબ જ મૂળભૂત છે. कभी शर्माना मत, क्योंकि आपमें प्रतिभा की कोई कमी नहीं है। कोई कहीं से भी आ रहा हो, इस धरती पर कोई आसमान से नहीं टपका है।

શું કોઈ આકાશમાંથી પૃથ્વી પર ટપક્યું છે? — ના. તો આપણે કોઈને પણ પડકાર આપી શકીએ છીએ, પરંતુ સકારાત્મક અર્થમાં પડકાર આપીએ. તમને મારી ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ અને મને ખાતરી છે કે તમે મેં આપેલી બે વાતો યાદ રાખશો.

ખૂબ ખૂબ આભાર.

AP/IJ/GP/JD


(Release ID: 2134183)
Read this release in: English , Urdu , Hindi