વર્ષ 2018-19માં ભારત સરકારે મત્સ્યપાલન અને માછલી ઉછેરતા ખેડૂતોને તેમની કાર્યકારી મૂડીની જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરવા માટે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડની સુવિધા આપી છે. આ યોજના હેઠળ ખેડૂતોને રૂ.2.00 લાખ સુધીની કેસીસી લોન (માછીમારો અને માછલી ઉછેરનારા) 7 ટકાના સબસિડીવાળા વ્યાજ દરે મળે છે. આ સુવિધા માટે ભારત સરકાર દ્વારા નાણાકીય સંસ્થાઓને 1.5 ટકાની અપ-ફ્રન્ટ ઇન્ટરેસ્ટ સબવેન્શન (આઇએસ) પ્રદાન કરવામાં આવે છે અને આ ઉપરાંત, જે ખેડૂતો સમયસર તેમની લોનની તાત્કાલિક ચુકવણી કરે છે, તેમને 3 ટકા ત્વરિત પુનઃચુકવણી પ્રોત્સાહન (પીઆરઆઈ) મળે છે, જે અસરકારક રીતે વ્યાજના દરને ઘટાડીને વાર્ષિક 4 ટકા કરે છે. આ ઉપરાંત કેસીસી મત્સ્યપાલન માટે કોલેટરલ ફ્રી લોનની મર્યાદા પણ 01.01.2025થી વધારીને રૂ. 1.60 લાખથી વધારીને રૂ. 2.00 લાખ કરવામાં આવી છે. તદુપરાંત, કેન્દ્રીય બજેટ 2025-26 માં, ભારત સરકારે સુધારેલ વ્યાજ સબવેન્શન યોજના હેઠળ માછીમારો, ખેડૂતો, પ્રોસેસર્સ અને અન્ય મત્સ્યઉદ્યોગ હિસ્સેદારો માટે ધિરાણ સુલભતા વધારવા માટે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ (કેસીસી) ની લોન મર્યાદાને ₹5 લાખ સુધી વધારી દીધી છે. અત્યાર સુધીમાં તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં રૂ. 2982.58 કરોડની લોન સાથે મત્સ્યપાલન અને મત્સ્યપાલનનાં ખેડૂતોને 4,63,492 કેસીસી કાર્ડ ઇશ્યૂ કરવામાં આવ્યાં છે.

આ ઉપરાંત મત્સ્યપાલન, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયનાં મત્સ્યપાલન વિભાગ નાણાકીય વર્ષ 2018-19થી લાગુ થશે. જે કુલ રૂ. 7522.48 કરોડનાં ભંડોળનાં કદ સાથે મત્સ્યપાલન અને મત્સ્યપાલન માળખાગત વિકાસ ભંડોળ (એફઆઈડીએફ)નો અમલ કરી રહ્યું છે. એફઆઈડીએફ અન્ય બાબતોની સાથે-સાથે ઓળખ  કરાયેલી મત્સ્યપાલન માળખાગત સુવિધાઓના વિકાસ માટે રાજ્ય સરકારો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો, રાજ્ય સંસ્થાઓ અને અન્ય હિતધારકો સહિત લાયક સંસ્થાઓ (ઈઈ)ને મત્સ્યપાલનનાં વિવિધ માળખાગત સુવિધાઓનાં વિકાસ માટે રાહત દરે ધિરાણ પૂરું પાડે છે. એફઆઈડીએફ હેઠળ મત્સ્યપાલન વિભાગ એનએલઈ દ્વારા વાર્ષિક 5 ટકાથી ઓછા વ્યાજના દરે કન્સેશનલ ફાઇનાન્સ પ્રદાન કરવા માટે વ્યાજમાં દર વર્ષે 3 ટકા સુધીની માફી પ્રદાન કરે છે. એફઆઈડીએફ હેઠળ રૂ. 3947.54 કરોડના ખર્ચ સાથે કુલ 141 પ્રોજેક્ટ્સને મંજૂરી આપવામાં આવી છે.

વધુમાં, મત્સ્યપાલકોને સામાજિક સુરક્ષાનાં પગલાં પ્રદાન કરવા માટે, ભારત સરકારનાં મત્સ્યપાલન, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયનાં મત્સ્યપાલન વિભાગ હાલ ચાલી રહેલી પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના (પીએમએમએસવાય) હેઠળ મત્સ્યપાલનને જૂથ અકસ્માતે વીમા કવચ પ્રદાન કરે છે. જેમાં વીમાનાં પ્રીમિયમની સંપૂર્ણ રકમ કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકાર દ્વારા વહન કરવામાં આવે છે અને લાભાર્થી તરફથી કોઈ પ્રદાન કરવામાં આવતું નથી. પ્રદાન કરવામાં આવેલા વીમા કવચમાં (1) મૃત્યુ અથવા કાયમી સંપૂર્ણ વિકલાંગતા સામે રૂ. 5,00,000/- નો સમાવેશ થાય છે, (ii) કાયમી આંશિક વિકલાંગતા માટે રૂ. 2,50,000/- અને (3) અકસ્માતના સંજાગોમાં હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાના ખર્ચમાં રૂ. 25,000/. છેલ્લાં ત્રણ વર્ષ (2021-22થી 2023-24) અને વર્તમાન નાણાકીય વર્ષ (2024-25) પીએમએમએસવાયનાં અમલીકરણ દરમિયાન દર વર્ષે સરેરાશ 32.82 લાખ માછીમારો સાથે 131.30 લાખ માછીમારોની નોંધણી આ યોજના હેઠળ વીમા કવચ પ્રદાન કરવા માટે કરવામાં આવી છે.

આ માહિતી કેન્દ્રીય મત્સ્યપાલન, પશુપાલન અને ડેરી મંત્રાલયનાં રાજ્ય મંત્રી શ્રી જ્યોર્જ કુરિયને 25 માર્ચ, 2025નાં રોજ લોકસભામાં એક લેખિત જવાબમાં આપી હતી.

AP/IJ/GP/JD

(Release ID: 2115015) Visitor Counter : 47