ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವು ಪರಿವರ್ತಕ ವಿಕಸನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದು, ಡಿಜಿಟಲ್ ಅಳವಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ದೇಶವನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ನಾಯಕನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕ್ಲೌಡ್ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್, ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ (AI), ಮೆಷಿನ್ ಲರ್ನಿಂಗ್ (ML) ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿನ ನವೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಂದಾಗಿ ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯಗಳ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಸುಲಭ ಪ್ರವೇಶ, ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರ ಜೀವನವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಉಪಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ದೇಶದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಬ್ಯಾಕ್ಬೋನ್ ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಕೇಪ್

ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವೆಂದರೆ ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ. ಕ್ಲೌಡ್ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್, ದತ್ತಾಂಶ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು AI/ML ಅನ್ವಯಗಳ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಈ ಕೇಂದ್ರಗಳು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿವೆ. ಭಾರತದ ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರ ಉದ್ಯಮವು ಗಣನೀಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಜ್ಜಾಗಿದೆ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಸುಮಾರು 1000 MW ಇರುವ ಐಟಿ ಲೋಡ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಂದ್ರ (NIC) ದೆಹಲಿ, ಪುಣೆ, ಭುವನೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಂತಹ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು (NDC) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ, ಇದು ಸರ್ಕಾರಿ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ (PSU) ಬಲವಾದ ಕ್ಲೌಡ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಂತರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ವಿಪತ್ತು ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಹೋಸ್ಟಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸಹ ನೀಡುತ್ತವೆ. NDC ಯಲ್ಲಿ, ಸಂಗ್ರಹ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸುಮಾರು 100PB ಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಆಲ್ ಫ್ಲ್ಯಾಶ್ ಎಂಟರ್ಪ್ರೈಸ್ ಕ್ಲಾಸ್ ಸ್ಟೋರೇಜ್, ಆಬ್ಜೆಕ್ಟ್ ಸ್ಟೋರೇಜ್ ಮತ್ತು ಯುನಿಫೈಡ್ ಸ್ಟೋರೇಜ್ ಸೇರಿವೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ವಿವಿಧ ಕ್ಲೌಡ್ ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಸುಮಾರು 5,000 ಸರ್ವರ್ಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. 200 ರ್ಯಾಕ್ (Racks) ಗಳ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ NDC (ಶ್ರೇಣಿ-III) ಅನ್ನು 400 ರ್ಯಾಕ್ (Rack) ಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಅಸ್ಸಾಂನ ಗುವಾಹಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಭಾರತದ ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರ - ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶ (NDC-NER) ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಸೌಲಭ್ಯವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ, ಉತ್ತಮ-ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ದತ್ತಾಂಶ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಕ್ಲೌಡ್ ಸೇವಾ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಡಿಜಿಟಲ್ ಅಂತರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು, ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಕ್ಲೌಡ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು: NIC ಮತ್ತು ಮೇಘರಾಜ್ ಪಾತ್ರ

ಭಾರತದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಕ್ಲೌಡ್ ಸೇವಾ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅದರ ಡಿಜಿಟಲ್ ರೂಪಾಂತರವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದೆ. 2022 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಂದ್ರದ (NIC) ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲೌಡ್ ಸೇವೆಗಳ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲೌಡ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಉನ್ನತೀಕರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ಇ-ಆಡಳಿತ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ತಲುಪಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. 300 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸರ್ಕಾರಿ ಇಲಾಖೆಗಳು ಈಗ ಕ್ಲೌಡ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ, ಇದು ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.

GI ಕ್ಲೌಡ್ (ಮೇಘರಾಜ್) ಉಪಕ್ರಮವು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಸರ್ಕಾರಿ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಕ್ಲೌಡ್ ಮೂಲಕ ICT ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಕ್ಲೌಡ್ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಐಟಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ಸೂಕ್ತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಪಾವತಿಗಳು, ಗುರುತಿನ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮತ್ತು ಒಪ್ಪಿಗೆ-ಆಧಾರಿತ ಡೇಟಾ ಹಂಚಿಕೆಯಂತಹ ಇ-ಆಡಳಿತ ಅನ್ವಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ನಿಯೋಜನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಇಲಾಖೆಗಳ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಕ್ಲೌಡ್ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು MeitY ಕ್ಲೌಡ್ ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರ (CSP ಗಳು) ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ.

ಡಿಜಿಟಲ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಇನ್ಫ್ರಾಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ( ಡಿಪಿಐ ): ಎ ಗೇಮ್ – ಚೇಂಜರ್

ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ (DPI) ಎಂದರೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾದ, ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ಮೂಲಭೂತ ಡಿಜಿಟಲ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಇವು ಅಗತ್ಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದಂತೆಯೇ, ಡಿಜಿಟಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುವಲ್ಲಿ DPI ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆಗಳೆಂದರೆ ಆಧಾರ್, ಯುನಿಫೈಡ್ ಪೇಮೆಂಟ್ ಇಂಟರ್ಫೇಸ್ (UPI) ಇತ್ಯಾದಿ. ಆಧಾರ್, ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಡಿಜಿಟಲ್ ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ಬಯೋಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಅನನ್ಯ ಡಿಜಿಟಲ್ ಗುರುತನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ನಕಲಿ ಮತ್ತು ನಕಲಿ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಾಗ, ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲಿಯಾದರೂ ದೃಢೀಕರಣವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, 138.34 ಕೋಟಿ ಆಧಾರ್ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯುನಿಫೈಡ್ ಪೇಮೆಂಟ್ ಇಂಟರ್ಫೇಸ್ (UPI) ಡಿಜಿಟಲ್ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸಿನ ಸೇರ್ಪಡೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. 30 ಜೂನ್ 2024 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು 24,100 ಕೋಟಿ ಹಣಕಾಸು ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಿದೆ. ಡಿಜಿಲಾಕರ್, ಡಿಜಿಟಲ್ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ಪರಿಶೀಲನೆಗಾಗಿ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು 37.046 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಿದೆ ಮತ್ತು 776 ಕೋಟಿ ನೀಡಲಾದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ಇನ್ಫ್ರಾಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಫಾರ್ ನಾಲೆಡ್ಜ್ ಶೇರಿಂಗ್ (DIKSHA), ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಶಿಕ್ಷಣ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. 22 ಜುಲೈ 2024 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, DIKSHA ಬಳಸಿ 556.37 ಕೋಟಿ ಕಲಿಕಾ ಅವಧಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು 17.95 ಕೋಟಿ ಕೋರ್ಸ್ ದಾಖಲಾತಿಗಳು ಮತ್ತು 14.37 ಕೋರ್ಸ್ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ.

ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಇ-ಮಾರುಕಟ್ಟೆ (GeM), UMANG (ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು) ಮತ್ತು API SETU (ಮುಕ್ತ API ಗಳಿಗಾಗಿ) ಸೇರಿವೆ. Co-WIN ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸೇತುಗಳು ಲಸಿಕೆ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಂಪರ್ಕ ಟ್ರೇಸಿಂಗ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಭಾರತದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಆರೋಗ್ಯ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವು eSanjeevani (ಟೆಲಿಮೆಡಿಸಿನ್ ಸೇವೆ), ಇ-ಆಸ್ಪತ್ರೆ (ಆಸ್ಪತ್ರೆ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ) ಮತ್ತು ಇ-ಕೋರ್ಟ್ಗಳು (ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗಾಗಿ) ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಪೋಷಣ್ ಟ್ರ್ಯಾಕರ್ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪೌಷ್ಠಿಕಾಂಶದ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇ-ಆಫೀಸ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಕೆಲಸದ ಹರಿವನ್ನು ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. NCD (ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕವಲ್ಲದ ರೋಗಗಳು) ವೇದಿಕೆಯು ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕವಲ್ಲದ ರೋಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆಯುಷ್ಮಾನ್ ಭಾರತ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಿಷನ್ ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು 67 ಮಿಲಿಯನ್ ಆಯುಷ್ಮಾನ್ ಭಾರತ್ ಆರೋಗ್ಯ ಖಾತೆ (ABHA) ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ SIDH (ಕೌಶಲ್ಯ ಭಾರತ ಡಿಜಿಟಲ್ ಹಬ್) ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ಟ್ಯಾಕ್ ಲೋಕಲ್ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ, 493 ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಟೆಕಾಡೆಯ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಈ ಉಪಕ್ರಮಗಳು, ಭಾರತವನ್ನು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಯಕನಾಗಿ ಇರಿಸಿವೆ, ಇದು ನಾಗರಿಕರು ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಮಾರ್ಚ್ 2010 ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿಸಲಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜ್ಞಾನ ನೆಟ್ವರ್ಕ್ (NKN), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರಗಳು, ರಾಜ್ಯ-ವ್ಯಾಪಿ ಪ್ರದೇಶ ಜಾಲಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಡಿಜಿಟಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದ ಡೇಟಾ ಸಂವಹನ ಜಾಲವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ (G2G) ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ (G2C) ಸೇವೆಗಳು, ಜಿಲ್ಲಾ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಹಯೋಗಿ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. NKN ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಜಾಲ (NGN) ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಜಾಲ (REN) ಎರಡನ್ನೂ ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಇ-ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲು ಜಾಲವು ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ 1,803 ಲಿಂಕ್ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ 637 ಲಿಂಕ್ಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ.

ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೇವಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು ( CSC ): ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತವನ್ನು ತಲುಪುವುದು

ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯದ (MeitY) ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೇವಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು (CSC ಗಳು) ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಇ-ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತರುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿವೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2024 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ದೇಶದಾದ್ಯಂತ 5.84 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು CSC ಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 4.63 ಲಕ್ಷ ಸೇರಿವೆ, ಈ ಉಪಕ್ರಮವು ಸರ್ಕಾರಿ ಯೋಜನೆಗಳಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣ, ಟೆಲಿಮೆಡಿಸಿನ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳವರೆಗೆ 800 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸೇವೆಗಳ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಿದೆ.

ನಾಗರಿಕ ಕೇಂದ್ರಿತ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸೇವೆಗಳು

ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಉಪಕ್ರಮವೆಂದರೆ ಯುನಿಫೈಡ್ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಫಾರ್ ನ್ಯೂ ಏಜ್ ಗವರ್ನೆನ್ಸ್ ( UMANG ) , ಇದು ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಕೃಷಿ, ಆರೋಗ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಪಿಂಚಣಿ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ವಲಯಗಳ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. 7.12 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆದಾರರೊಂದಿಗೆ, UMANG ನಾಗರಿಕರು ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳೊಂದಿಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಿದೆ, ಸುಲಭ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಏಕೀಕೃತ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. UMANG 23 ಬಹುಭಾಷಾ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ (ಮೊದಲ 100 ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ) ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿ ಸೇರಿವೆ. ಈಗಿನಂತೆ, UMANG 32 ರಾಜ್ಯಗಳು/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ 207 ಇಲಾಖೆಗಳಿಂದ ಸುಮಾರು 2,077 ಸೇವೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ 738 ನೇರ ಲಾಭ ವರ್ಗಾವಣೆ (DBT) ಸೇವೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. 

ಮೇರಿಪೆಹಚಾನ್ (MeriPehchaan) ವೇದಿಕೆಯು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಿಂಗಲ್ ಸೈನ್-ಆನ್ (SSO) ಸೇವೆಯಾಗಿದ್ದು, ಒಂದೇ ಸೆಟ್ ರುಜುವಾತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿವಿಧ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಸುಲಭವಾದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ 132 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಸೇವಾ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬಹು ಖಾತೆಗಳು ಮತ್ತು ರುಜುವಾತುಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇ-ಹಸ್ತಾಕ್ಷರ (ಇ-ಸೈನ್) ಸೇವೆಯು ನಾಗರಿಕರು ಡಿಜಿಟಲ್ ಆಗಿ ದಾಖಲೆಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ, ಭೌತಿಕ ಸಹಿಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪರ್ಯಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ESP ಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟು 81.97 ಕೋಟಿ ಇ-ಸೈನ್ಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 19.35 ಕೋಟಿಯನ್ನು ಇ-ಹಸ್ತಾಕ್ಷರ ಯೋಜನೆಯಡಿ CDAC ನೀಡಿದೆ.

ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಯೋಜನೆಯಾದ API ಸೇತು, ಸರ್ಕಾರದ ಮುಕ್ತ API ನೀತಿಯ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಸರ್ಕಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಾದ್ಯಂತ ಸುಲಭವಾದ ಡೇಟಾ ವಿನಿಮಯ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. 6,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು API ಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ, 312.01 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. PAN, ಚಾಲನಾ ಪರವಾನಗಿ, ವಾಹನ ನೋಂದಣಿ, COVID ಲಸಿಕೆ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಮತ್ತು CBSE ನಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ 1,700+ ಪ್ರಕಾಶಕರೊಂದಿಗೆ, ವೇದಿಕೆಯು 634 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. MyGov ವೇದಿಕೆಯು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ನಾಗರಿಕರ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ, ಇದು ನಾಗರಿಕರು ವಿವಿಧ ಸರ್ಕಾರಿ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಕುರಿತು ಆಲೋಚನೆಗಳು, ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. 4.89 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ನೋಂದಾಯಿತ ಬಳಕೆದಾರರೊಂದಿಗೆ, MyGov ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ನಾಗರಿಕ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಾಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿ 

ಕಾಗದರಹಿತ ಆಡಳಿತದ ಸರ್ಕಾರದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, ಡಿಜಿಲಾಕರ್ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. 37 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ನೋಂದಾಯಿತ ಬಳಕೆದಾರರೊಂದಿಗೆ, ಡಿಜಿಲಾಕರ್ ನಾಗರಿಕರು ತಮ್ಮ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮತ್ತು ದೃಢೀಕರಿಸುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಿದೆ. ಈ ಸೇವೆಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾದ ಎಂಟಿಟಿ ಲಾಕರ್, ಡಿಜಿಟಲ್ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು, ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಸುರಕ್ಷಿತ ಕ್ಲೌಡ್-ಆಧಾರಿತ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಡಿಜಿಟಲ್ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.

CollabFiles ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪ್ರೆಡ್ಶೀಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಫೈಲ್ ಗಳಂತಹ ಕಚೇರಿ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು, ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಂದು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಇ-ಆಫೀಸ್ ಮತ್ತು NIC ಇಮೇಲ್ ನಂತಹ ಪ್ಲಾಟ್ ಫಾರ್ಮ್ ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರ ನೀಡಿದ ಇಮೇಲ್ ಐಡಿಗಳ ಮೂಲಕ ಸುರಕ್ಷಿತ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ಹಂಚಿಕೆಯ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. GovDrive ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸೇವೆಯಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಕ್ಲೌಡ್-ಆಧಾರಿತ, ಬಹು-tenant ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾಧನಗಳಾದ್ಯಂತ ದಾಖಲೆಗಳ ಸುರಕ್ಷಿತ ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಹಂಚಿಕೆ, ಸಿಂಕ್ರೊನೈಸೇಶನ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು GovDrive ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮೂಲಕ ಫೈಲ್ಗಳು ಮತ್ತು ಫೋಲ್ಡರ್ಗಳನ್ನು ಆನ್ಲೈನ್ನಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು, ಪ್ರವೇಶಿಸಲು, ಮಾರ್ಪಡಿಸಲು ಅಥವಾ ಅಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಸರ್ಕಾರಿ ಇಂಟ್ರಾನೆಟ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಆಧುನಿಕ, ಸುರಕ್ಷಿತ ಪೋರ್ಟಲ್ ಆಗಿದ್ದು, ಪರಿಚಯದ ಮೂಲಕ ಸಿಂಗಲ್ ಸೈನ್-ಆನ್ (SSO) ನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸದ ಹರಿವಿನ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಇಮೇಲ್, ಇ-ಆಫೀಸ್ ಮತ್ತು ಸಚಿವಾಲಯದ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ಡ್ಯಾಶ್ ಬೋರ್ಡ್ ನಂತಹ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಕಾರ್ಯ ನಿಯೋಜನೆ, ಈವೆಂಟ್ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ಹಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸುಧಾರಿತ UI/UX, ಬಹು-ಪ್ಲಾಟ್ ಫಾರ್ಮ್ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಸಂದರ್ಶಕರ ಪಾಸ್ ಗಳಿಗಾಗಿ ಸ್ವಾಗತಮ್ ಏಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ಸಭೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭಾರತ್ VC ನಂತಹ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ, ಇದು ಸುಲಭವಾದ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಸಾರಾಂಶ

ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪರಿವರ್ತಕ ಪ್ರಯಾಣವು ನಾವೀನ್ಯತೆ, ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಗೆ ಅದರ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕ್ಲೌಡ್ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್, AI ನಂತಹ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಆಧಾರ್, UPI ಮತ್ತು ಡಿಜಿಲಾಕರ್ ನಂತಹ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ, ಭಾರತವು ಡಿಜಿಟಲ್ ಅಳವಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ನಾಯಕನಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ವೇದಿಕೆಗಳ ಸಹಯೋಗದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಮತ್ತು ತಡೆರಹಿತ ನಾಗರಿಕರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನನ್ನು ಸಬಲೀಕರಣಗೊಳಿಸುವ, ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಡಿಜಿಟಲ್ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿವೆ. ಈ ಡಿಜಿಟಲ್ ಕ್ರಾಂತಿಯು ಭಾರತದ ದೇಶೀಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದಲ್ಲದೆ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸೌತ್ ಗೆ ಸ್ಕೇಲೆಬಲ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಭಾರತವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತವು ಈ ವೇಗವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಆಡಳಿತ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವಾ ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿನ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಮರು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

References

https://www.digitalindia.gov.in/digital-infrastructure/

PDF ನೋಡಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ

*****