ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ডৰ বাবে উল্লেখযোগ্য ফলাফলক আলোকপাত কৰি আজি গোৱাত ২০সংখ্যক সামুদ্ৰিক ৰাজ্য উন্নয়ন পৰিষদ(এমএছডিচি)ৰ সামৰণি পৰে। দুদিনীয়া অনুষ্ঠানত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ, ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ মাজত ৮০টাতকৈও অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়ৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়, য'ত বন্দৰৰ আন্তঃগাঁথনি আধুনিকীকৰণ, সংযোগ, বিধিগত অনুসৰণ, সামুদ্ৰিক পৰ্যটন, নৌ পৰিবহণ প্ৰকল্প, বহনক্ষমতা আৰু বন্দৰ নিৰাপত্তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়।

২০সংখ্যক এমএছডিচিৰ সময়ত বিভিন্ন ৰাজ্যৰ শতাধিক বিষয় আলোচনাৰ মাধ্যমেৰে সফলতাৰে সমাধান কৰা হয়। আলোচনাত বিপদত পৰা জাহাজৰ বাবে আশ্ৰয় পইণ্ট (পিঅ’আৰ) স্থাপন, নিৰাপত্তা বৃদ্ধিৰ বাবে বন্দৰসমূহত তেজস্ক্রিয় ধৰা পেলোৱা সঁজুলি (আৰডিই) আন্তঃগাঁথনিৰ বিকাশ আৰু মূল অত্যাৱশ্যকীয় শ্ৰমিক হিচাপে নাৱিকসকলক চিকিৎসা সঁজুলিৰ ব্যৱস্থা কৰা, স্বীকৃতি, উন্নত কৰ্ম পৰিস্থিতিৰ সুবিধা আৰু তীৰত ছুটীৰ জৰিয়তে তেওঁলোকৰ সুবিধা নিশ্চিতকৰণকে ধৰি কেইবাটাও নতুন আৰু উদীয়মান প্ৰত্যাহ্বানৰ সমাধান কৰা হৈছিল৷ তদুপৰি বৈঠকত ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ডত সুস্থ প্ৰতিযোগিতাক প্ৰসাৰিত আৰু প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰাৰ বাবে ৰাজ্যিক ৰেংকিং কাঠামো আৰু বন্দৰ ৰেংকিং ব্যৱস্থা ৰূপায়ণৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হয়।

বৈঠকত বন্দৰ, জাহাজ আৰু জলপথ বিভাগৰ কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী শ্ৰী সৰ্বানন্দ সোণোৱাল; বন্দৰ, জাহাজ আৰু জলপথ বিভাগৰ ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী শ্ৰী শান্তনু ঠাকুৰ, গোৱা চৰকাৰৰ বন্দৰ মন্ত্ৰী শ্ৰী এলেক্সিঅ’ চেকুৱেৰা, আন্দামান আৰু নিকোবৰৰ উপ-ৰাজ্যপাল শ্ৰী দেৱেন্দ্ৰ কুমাৰ যোশী, কৰ্ণাটক চৰকাৰৰ মীন, বন্দৰ, আভ্যন্তৰীণ জল পৰিবহণ মন্ত্ৰী শ্ৰী মানকলা এছ বৈদ্য, তামিলনাডুৰ বন্দৰ আৰু জলসম্পদ মন্ত্ৰী থিৰু ই.ভি. ভেলু, বন্দৰ, জাহাজ আৰু জলপথ মন্ত্ৰালয়ৰ সচিব শ্ৰী টি কে ৰামচন্দ্ৰনকে ধৰি বহু বিশিষ্ট ব্যক্তি উপস্থিত থাকে।

কেন্দ্ৰীয় বন্দৰ, জাহাজ আৰু জলপথ বিভাগৰ মন্ত্ৰী শ্ৰী সৰ্বানন্দ সোণোৱালে এমএছডিচিৰ অৱদানৰ ভূমিকাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি, ‘ভাৰতীয় বন্দৰ বিধেয়ক আৰু সাগৰমালা কাৰ্যসূচীৰ দৰে নীতি আৰু পদক্ষেপক একাকাৰ কৰাত এমএছডিচিয়ে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে। কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ, ৰাজ্য আৰু সামুদ্ৰিক ব’ৰ্ডৰ মাজৰ মূল সমস্যাসমূহ সমাধান কৰি পৰিষদে ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক আন্তঃগাঁথনিৰ নিৰৱচ্ছিন্ন উন্নয়ন নিশ্চিত কৰিছে, যাৰ ফলত উপকূলীয় ৰাজ্যসমূহে নতুন সুযোগসমূহৰ মূলধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। বিগত দুটা দশকত এমএছডিচিৰ প্ৰচেষ্টাই ৫০টাতকৈও অধিক অপ্ৰধান বন্দৰৰ উন্নয়নত সহায় কৰিছে, যিবোৰে এতিয়া ভাৰতৰ বাৰ্ষিক সামগ্ৰীৰ ৫০%তকৈ অধিক সামগ্ৰী পৰিচালনা কৰে। যিহেতু প্ৰধান বন্দৰসমূহ পৰিপূৰকতাৰ কাষ চাপিছে, গতিকে এই অপ্ৰধান বন্দৰসমূহে ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ডৰ ভৱিষ্যতত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব।

'প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ নেতৃত্বত ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ডটো পূৰ্বৰ দৰে হৈ থকা নাই।' শেহতীয়াকৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে ২০২৪ চনৰ ৩০ আগষ্টত মহাৰাষ্ট্ৰৰ ৱাধৱানত ৭৬,২২০ কোটি টকা ব্যয় সাপেক্ষে ভাৰতৰ ত্ৰয়োদশ বৃহৎ বন্দৰৰ আধাৰশিলা স্থাপন কৰে। সোণোৱালে কয় যে, ‘২০২৯ চনৰ ভিতৰত প্ৰথম পৰ্যায়টো কাৰ্যক্ষম হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে৷ ইয়াৰে প্ৰায় ১.৪০ লাখ কোটি টকাৰ ২৬২টা প্ৰকল্প ইতিমধ্যে সম্পূৰ্ণ হৈছে, আনহাতে প্ৰায় ১.৬৫ লাখ কোটি টকাৰ আন ২১৭টা প্ৰকল্প বৰ্তমান সক্ৰিয়ভাৱে চলি আছে। এই প্ৰকল্পসমূহ একাধিক খণ্ডত বিস্তৃত আৰু ইয়াত কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰালয়, ৰাজ্য চৰকাৰ, প্ৰধান বন্দৰ আৰু অন্যান্য বিভিন্ন সংস্থাৰ সমন্বিত প্ৰচেষ্টা জড়িত হৈ আছে, যিয়ে ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক আন্তঃগাঁথনিৰ পৰিৱৰ্তনৰ এক ব্যাপক পন্থা প্ৰতিফলিত কৰে।

২০১৫ চনত কেন্দ্ৰীয় কেবিনেটে অনুমোদন জনোৱা সাগৰমালা কাৰ্যসূচীত আনুমানিক ৫.৭৯ লাখ কোটি টকা বিনিয়োগেৰে মুঠ ৮৩৯টা প্ৰকল্পৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে, যিসমূহ ২০৩৫ চনৰ ভিতৰত সম্পূৰ্ণ হ’ব। ইয়াৰে প্ৰায় ১.৪০ লাখ কোটি টকাৰ ২৬২টা প্ৰকল্পৰ কাম ইতিমধ্যে সম্পূৰ্ণ হৈছে, আনহাতে প্ৰায় ১.৬৫ লাখ কোটি টকাৰ আন ২১৭টা প্ৰকল্প বৰ্তমান সক্ৰিয়ভাৱে কাৰ্যকৰী হৈ আছে। এই প্ৰকল্পসমূহ একাধিক খণ্ডত বিস্তৃত আৰু ইয়াত কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰালয়, ৰাজ্য চৰকাৰ, প্ৰধান বন্দৰ আৰু অন্যান্য বিভিন্ন সংস্থাৰ সমন্বিত প্ৰচেষ্টা জড়িত হৈ আছে, যিয়ে ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক আন্তঃগাঁথনিৰ পৰিৱৰ্তনৰ এক ব্যাপক পদক্ষেপক প্ৰতিফলিত কৰে।

ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ড পৰিৱৰ্তনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষণত উপনীত হৈছে৷ এমএছডিচিত আৰম্ভ কৰা পদক্ষেপসমূহৰ জৰিয়তে আমি কেৱল আন্তঃগাঁথনি আৰু সুৰক্ষাৰ উন্নতি কৰাই নহয়, এনে এক পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰিছো যিয়ে উদ্ভাৱন, সহযোগিতা আৰু বৃদ্ধিৰ বাবে উৎসাহিত কৰাৰ লগতে ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক পৰিৱেশৰ ভৱিষ্যত উজ্জ্বল কৰি তোলে’, এই মন্তব্য বন্দৰ, জাহাজ পৰিবহণ আৰু জলপথ বিভাগৰ ৰাজ্যিক মন্ত্ৰী শ্ৰী শান্তনু ঠাকুৰৰ। সামুদ্ৰিক খণ্ডত ব্যৱসায় কৰাৰ সহজতা আৰু অধিক উন্নত কৰাৰ বাবে এক বৃহৎ পদক্ষেপ হিচাপে এমএছডিচিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় ছিংগল উইণ্ড’ চিষ্টেম প্লেটফৰ্মত ৰাষ্ট্ৰীয় বন্দৰ সুৰক্ষা সমিতিৰ (এনএছপিচি) এপ্লিকেচন মুকলি কৰে। এই এপ্লিকেচনে নিয়ন্ত্ৰণ প্ৰক্ৰিয়াসমূহ সুশৃংখলিত, দক্ষতা বৃদ্ধি আৰু অংশীদাৰসকলৰ বাবে খৰচ হ্ৰাস কৰিব। এই প্লেটফৰ্মে সঠিক সময়ৰ পৰিৱেশন নিৰীক্ষণৰ অনুমতি দিয়ে, যিয়ে সু-সমন্বিত তথ্য বিনিময়ৰ জৰিয়তে বিভিন্ন বিভাগৰ কাৰ্য্যকৰী দক্ষতা যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰিব। সামুদ্ৰিক ৰাজ্য উন্নয়ন পৰিষদৰ (এমএছডিচি) বৈঠকৰ সময়ত একাধিক ৰাজ্যক সামৰি এখন বিশাল জাহাজ নিৰ্মাণ উদ্যানৰ পৰিকল্পনাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হয়। এই অভিলাষী পদক্ষেপৰ লক্ষ্য হৈছে বিভিন্ন খণ্ডত জাহাজ নিৰ্মাণ ক্ষমতাক একত্ৰিত কৰা, অধিক দক্ষতা আৰু উদ্ভাৱনক প্ৰসাৰ কৰা। বিভিন্ন ৰাজ্যৰ সম্পদ আৰু বিশেষজ্ঞতাক একত্ৰিত কৰি উদ্যানখন সামুদ্ৰিক খণ্ডৰ বাবে এক প্ৰধান কেন্দ্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হ’ব, যিয়ে বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত সহায় কৰিব আৰু বিশ্বৰ জাহাজ নিৰ্মাণ মঞ্চত ভাৰতৰ স্থিতি শক্তিশালী কৰিব। তদুপৰি ভাৰতীয় আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সামুদ্ৰিক বিবাদ নিষ্পত্তি কেন্দ্ৰ (আইআইএমডিআৰচি) আৰম্ভ কৰাটো ইয়াৰ এক উল্লেখযোগ্য মাইলৰ খুঁটি। এই বিশেষ মঞ্চই সামুদ্ৰিক লেনদেনৰ বহু-আৰ্হি, বহু-চুক্তিযুক্ত, বহু-অধিকাৰক্ষেত্ৰ আৰু বহু-ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰকৃতিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰি সামুদ্ৰিক বিবাদসমূহ দক্ষতাৰে সমাধানৰ বাবে দক্ষতাভিত্তিক আৰু উদ্যোগ-নিয়ন্ত্ৰিত সমাধান প্ৰদান কৰিব। আইআইএমডিআৰচিয়ে ভাৰতত সমাধানৰ বিশ্ব কেন্দ্ৰ হিচাপে স্থান দিছে, যিটো “ভাৰতত সংকল্প” পদক্ষেপৰ সৈতে মিল আছে।

আন এটা উল্লেখযোগ্য আৰম্ভণি আছিল ভাৰতীয় সামুদ্ৰিক কেন্দ্ৰ (আইএমচি), যিটো নীতি চিন্তাধাৰা বৰ্তমান পৃথক পৃথক খণ্ডত কাম কৰা সামুদ্ৰিক অংশীদাৰসকলক একত্ৰিত কৰিবলৈ ডিজাইন কৰা হৈছিল। আইএমচিয়ে উদ্ভাৱন, জ্ঞান বিনিময় আৰু কৌশলগত পৰিকল্পনাক প্ৰসাৰিত কৰিব, যাৰ ফলত ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ডৰ উন্নয়ন আৰু বৃদ্ধিৰ প্ৰসাৰ ঘটিব।

এই অনুষ্ঠানৰ এটা ঐতিহাসিক দিশ আছিল আইএইচচি হলণ্ডৰ সহযোগত কোচি শ্বিপয়াৰ্ড লিমিটেডত নিৰ্মাণ কৰা ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ ড্ৰেজাৰৰ ১২ হাজাৰ ঘনমিটাৰ ট্ৰেইলাৰ ছাকচন হপাৰ ড্ৰেজাৰৰ (টিএছএইচডি) কিল স্থাপন অনুষ্ঠান। ভাৰতত ইমান বৃহৎ পৰিসৰত ড্ৰেজাৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে, যিটো দেশৰ সামুদ্ৰিক আন্তঃগাঁথনিৰ বাবে এক বৃহৎ সফলতা।

এমএছডিচিৰ সময়ত বহু সামুদ্ৰিক ব’ৰ্ডে অত্যাধুনিক উদ্ভাৱন উপস্থাপন কৰিছিল। কেৰেলা মেৰিটাইম ব’ৰ্ডে ড্ৰেজিং প্ৰচেষ্টাৰ জৰিয়তে ধন ঘটাৰ বাবে নিজৰ উদ্ভাৱনী প্ৰযুক্তি প্ৰদৰ্শন কৰাৰ বিপৰীতে গুজৰাট মেৰিটাইম ব’ৰ্ডে বন্দৰ-চালিত নগৰ উন্নয়নৰ পদক্ষেপৰ ওপৰত এক কেছ ষ্টাডি শ্বেয়াৰ কৰে। অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ সামুদ্ৰিক ব’ৰ্ডে সামুদ্ৰিক উন্নয়নৰ এক বিস্তৃত মাষ্টাৰপ্লেন দাখিল কৰে আৰু ভাৰতীয় উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে মাৰ্স্ক ফ্ৰেংকফৰ্ট অগ্নিনিৰ্বাপক অভিযানৰ সফল কেছ ষ্টাডি প্ৰদৰ্শন কৰে। উপকূলীয় ৰাজ্যসমূহৰ মাজত সুস্থ প্ৰতিযোগিতা, কৰ্মক্ষমতা বৃদ্ধি আৰু বহনক্ষম পদ্ধতিসমূহক প্ৰসাৰিত কৰাৰ লক্ষ্যৰে ৰাজ্যিক ৰেংকিং কাঠামোৰ বিষয়েও পৰিষদে আলোচনা কৰে। মূল সামুদ্ৰিক আৰু নিয়ন্ত্ৰণমূলক মেট্ৰিকৰ ভিত্তিত ৰাজ্যসমূহৰ মূল্যায়ন আৰু ৰেংকিঙৰ বাবে পৰিমাপ আৰু ওজন নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ এটা কৰ্মগোট গঠন কৰা হ’ব।

শ্ৰী সোণোৱালে গুজৰাটৰ লোথালস্থিত ৰাষ্ট্ৰীয় সামুদ্ৰিক ঐতিহ্য কমপ্লেক্স (এনএমএইচচি)ৰ ওপৰতো আলোকপাত কৰে, যিয়ে উন্নত প্ৰযুক্তিৰ জৰিয়তে ভাৰতৰ চহকী সামুদ্ৰিক ঐতিহ্য প্ৰদৰ্শন কৰা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যটন স্থলী হিচাপে কাম কৰিব। এনএমএইচচিৰ ২৫খন দেশৰ সৈতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা থাকিব৷ পৰ্তুগাল, ইউএই আৰু ভিয়েটনামৰ সৈতে বুজাবুজি চুক্তি স্বাক্ষৰিত হ’ব আৰু ফ্ৰান্স, নৰৱে, ইৰাণ আৰু ম্যানমাৰৰ সৈতে বুজাবুজি চুক্তি উন্নত পৰ্যায়ত স্বাক্ষৰিত হ’ব। মহাৰাষ্ট্ৰ আৰু গুজৰাটে ইতিমধ্যে এনএমএইচচিৰ বাবে ইয়াৰ ৰাজ্যিক পেভিলিয়ন নিৰ্মাণ কৰিছে আৰু উপকূলীয় ৰাজ্যসমূহক অংশগ্ৰহণ আৰু নিজৰ সামুদ্ৰিক ঐতিহ্য প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰা হৈছে।

২০সংখ্যক এমএছডিচিৰ বৈঠকত ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক খণ্ডই যাতে অবিৰতভাৱে বৃদ্ধি পায় আৰু দেশৰ অৰ্থনীতিত যথেষ্ট অৰিহণা যোগায় আৰু বিশ্বৰ সামুদ্ৰিক পৰিৱেশত নিজৰ স্থিতি সুদৃঢ় কৰে, তাৰ বাবে ভৱিষ্যতৰ বাবে এক শক্তিশালী কাৰ্যসূচী নিৰ্ধাৰণ কৰিছে।

***

NB/AK/DB