પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં આર્થિક બાબતો પરની મંત્રીમંડળીય સમિતિએ દેશભરમાં રૂ. 50,655 કરોડનાં ખર્ચે 936 કિલોમીટરની લંબાઈ ધરાવતાં 8 મહત્ત્વપૂર્ણ નેશનલ હાઈ સ્પીડ કોરિડોર પ્રોજેક્ટ્સ વિકસાવવા માટે મંજૂરી આપી છે. આ 8 પ્રોજેક્ટ્સના અમલીકરણથી પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રીતે અંદાજે 4.42 કરોડ માનવદિવસોની રોજગારીનું સર્જન થશે.

પ્રોજેક્ટની વિગત:

1. 6-લેન આગ્રા- ગ્વાલિયર નેશનલ હાઈ-સ્પીડ કોરિડોરઃ

88 કિલોમીટરની હાઈ-સ્પીડ કોરિડોરને બિલ્ડ-ક્યુપેરેટ-ટ્રાન્સફર (બીઓટી) મોડ પર સંપૂર્ણ એક્સેસ-કન્ટ્રોલ્ડ 6-લેન કોરિડોર તરીકે વિકસાવવામાં આવશે, જેનો કુલ મૂડી ખર્ચ રૂ. 4,613 કરોડ છે.  આ પરિયોજના ઉત્તર દક્ષિણ કોરિડોર (શ્રીનગર-કન્યાકુમારી)ના આગ્રા-ગ્વાલિયર સેક્શનમાં ટ્રાફિક ક્ષમતામાં 2 ગણો વધારો કરવા માટે વર્તમાન 4-લેન રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગને પૂરક બનાવશે. આ કોરિડોર ઉત્તરપ્રદેશનાં મુખ્ય પ્રવાસન સ્થળો (ઉદાહરણ તરીકે, તાજમહેલ, આગ્રાનો કિલ્લો વગેરે) અને મધ્યપ્રદેશ (દા.ત. ગ્વાલિયરનો કિલ્લો વગેરે) સાથેની કનેક્ટિવિટીમાં વધારો કરશે. તેનાથી આગ્રા અને ગ્વાલિયર વચ્ચેનું અંતર 7 ટકા અને મુસાફરીના સમયમાં 50 ટકાનો ઘટાડો થશે, જેથી લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થશે.

6 લેનમાં પ્રવેશ-નિયંત્રિત આગ્રા-ગ્વાલિયર ગ્રીનફિલ્ડ હાઇવેની શરૂઆત ડિઝાઇન કિમી 0.000 (જિલ્લા આગ્રામાં દેવરી ગામ નજીક) થી થશે, જે ઉત્તરપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને મધ્યપ્રદેશ રાજ્યોમાં 88-400 કિમી (જિલ્લા ગ્વાલિયરમાં સુસેરા ગામ નજીક) ડિઝાઇન કરશે, જેમાં ઓવરલે/મજબૂતીકરણ અને અન્ય માર્ગ સલામતી અને અન્ય માર્ગ સલામતી અને સુધારણાના કાર્યોનો સમાવેશ થાય છે.

2. 4-લેન ખડગપુર- મોરેગ્રામ નેશનલ હાઈ-સ્પીડ કોરિડોરઃ

ખડગપુર અને મોરેગ્રામ વચ્ચે 231 કિલોમીટરના 4 લેનના એક્સેસ-કન્ટ્રોલ્ડ હાઈ-સ્પીડ કોરિડોરને હાઈબ્રિડ એન્યુટી મોડ (એચએએમ)માં વિકસાવવામાં આવશે, જેનો કુલ મૂડી ખર્ચ રૂ. 10,247 કરોડ છે. નવો કોરિડોર ખડગપુર અને મોરગ્રામ વચ્ચે ટ્રાફિકની ક્ષમતા આશરે 5 ગણો વધારવા માટે હાલના 2-લેન રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગને પૂરક બનાવશે. તે એક છેડે પશ્ચિમ બંગાળ, ઓડિશા, આંધ્રપ્રદેશ વગેરે રાજ્યો અને બીજી તરફ દેશનાં પૂર્વોત્તર વિસ્તારો વચ્ચે ટ્રાફિક માટે અસરકારક કનેક્ટિવિટી પ્રદાન કરશે. આ કોરિડોર ખડગપુર અને મોરગ્રામ વચ્ચે નૂર વાહનો માટે મુસાફરીનો સમય હાલના 9 થી 10 કલાકથી ઘટાડીને 3 થી 5 કલાક કરવા સક્ષમ બનાવશે, જેથી લોજિસ્ટિક્સ ખર્ચમાં ઘટાડો થશે.

3. 6-લેન થરાદ- ડીસા- મહેસાણા - અમદાવાદ નેશનલ હાઈ-સ્પીડ કોરિડોરઃ

214 કિ.મી. 6-લેન હાઈ-સ્પીડ કોરિડોરને બિલ્ડ- ઓપરેટ - ટ્રાન્સફર (બીઓટી) મોડમાં વિકસાવવામાં આવશે, જેનો કુલ મૂડી ખર્ચ રૂ. 10,534 કરોડ છે. થરાદ-અમદાવાદ કોરિડોર ગુજરાત રાજ્યમાં બે મુખ્ય રાષ્ટ્રીય કોરિડોર – અમૃતસર-જામનગર કોરિડોર અને દિલ્હી-મુંબઈ એક્સપ્રેસવે વચ્ચે કનેક્ટિવિટી પ્રદાન કરશે, જેનાં પરિણામે પંજાબ, હરિયાણા અને રાજસ્થાનનાં ઔદ્યોગિક વિસ્તારોમાંથી ઉદ્ભવતા માલવાહક વાહનોને મહારાષ્ટ્રનાં મુખ્ય બંદરો (જેએનપીટી, મુંબઈ અને નવા મંજૂર થયેલા વઢવાણ બંદર) સુધી સતત જોડાણ પ્રદાન થશે. આ કોરિડોર રાજસ્થાનનાં મુખ્ય પ્રવાસન સ્થળો (ઉદાહરણ તરીકે, મેહરાનગઢ કિલ્લો, દિલવાડા મંદિર વગેરે) અને ગુજરાત (દા.ત. રાની કા વાવ, અંબાજી મંદિર વગેરે)ને પણ કનેક્ટિવિટી પ્રદાન કરશે. તેનાથી થરાદ અને અમદાવાદ વચ્ચેનું અંતર 20 ટકા અને મુસાફરીના સમયમાં 60 ટકાનો ઘટાડો થશે, જેથી લોજિસ્ટિક્સ કાર્યક્ષમતામાં સુધારો થશે.

4. 4-લેન અયોધ્યા રિંગ રોડ:

68 કિ.મી.ના 4 લેનના એક્સેસ-નિયંત્રિત અયોધ્યા રિંગ રોડને હાઇબ્રિડ એન્યુઇટી મોડ (એચએએમ)માં વિકસાવવામાં આવશે, જેનો કુલ મૂડી ખર્ચ રૂ. 3,935 કરોડ છે. રિંગ રોડથી શહેરમાંથી પસાર થતા રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગો જેવા કે એનએચ 27 (ઇસ્ટ વેસ્ટ કોરિડોર), એનએચ 227 એ, એનએચ 227બી, એનએચ 330, એનએચ 330એ અને એનએચ 135એ પરની ગીચતામાં ઘટાડો થશે, જેથી રામ મંદિરની મુલાકાત લેનારા યાત્રાળુઓની અવરજવર ઝડપથી થઈ શકશે. રિંગ રોડ લખનઉ આંતરરાષ્ટ્રીય એરપોર્ટ, અયોધ્યા એરપોર્ટ અને શહેરનાં મુખ્ય રેલવે સ્ટેશનોથી આવનારાં રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓને પણ અવિરત જોડાણ પ્રદાન કરશે.

રાયપુર-રાંચી નેશનલ હાઈસ્પીડ કોરિડોરનાં પાથલગાંવ અને ગુમલા વચ્ચે 4-લેન વિભાગઃ

રાયપુર-રાંચી કોરિડોરનાં 137 કરોડ કરોડનાં 4 લેનનાં એક્સેસ-કન્ટ્રોલેડ પાથલગાંવ-ગુમલા સેક્શનને હાઇબ્રિડ એન્યુઇટી મોડ (એચએએમ)માં વિકસાવવામાં આવશે, જેનો કુલ મૂડી ખર્ચ રૂ. 4,473 કરોડ છે, જેનાં સંપૂર્ણ કોરિડોરને પૂર્ણ કરવામાં આવશે. એનાથી ગુમલા, લોહરદાગા, રાયગઢ, કોરબા અને ધનબાદમાં ખાણનાં ક્ષેત્રો તથા રાયપુર, દુર્ગ, કોરબા, બિલાસપુર, બોકારો અને ધનબાદમાં સ્થિત ઔદ્યોગિક અને ઉત્પાદન ક્ષેત્રો વચ્ચે જોડાણ વધશે.

રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ – 43નો 4-લેન પથલગાંવ-કુંકુન-છત્તીસગઢ/ઝારખંડ સરહદ-ગુમલા-ભરડા સેક્શન તુરુઆ આમા ગામ નજીક રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ-130એનાં છેડેથી શરૂ થશે અને રાયપુર-ધનબાદ ઇકોનોમિક કોરિડોરનાં ભાગરૂપે ભારદા ગામ નજીક પાલમા-ગુમલા રોડનાં ચૅનેજ 82+150 પર પૂર્ણ થશે.

6. 6-લેન કાનપુર રિંગ રોડઃ

કાનપુર રિંગ રોડનાં 47 કિલોમીટરનાં 6 લેનનાં એક્સેસ-કન્ટ્રોલ્ડ સેક્શનને એન્જિનીયરિંગ, પ્રોક્યોરમેન્ટ એન્ડ કન્સ્ટ્રક્શન મોડ (ઇપીસી)માં રૂ. 3,298 કરોડનાં કુલ કેપિટલ કાસ્ટ સાથે વિકસાવવામાં આવશે. આ સેક્શનમાં કાનપુરની ફરતે 6 લેનની નેશનલ હાઇવે રિંગ પૂર્ણ થશે. આ રિંગ રોડ મુખ્ય રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગો પર લાંબા અંતરના ટ્રાફિકને અલગ કરવા સક્ષમ બનાવશે, જેમ કે, એનએચ 19- ગોલ્ડન ક્વૉડ્રિલેટરલ, એનએચ 27 - ઇસ્ટ વેસ્ટ કોરિડોર, એનએચ 34 અને આગામી લખનઉ- કાનપુર એક્સપ્રેસવે અને ગંગા એક્સપ્રેસવેને શહેર તરફ જતા ટ્રાફિકથી અલગ કરવામાં આવશે, જેથી ઉત્તરપ્રદેશ, દિલ્હી, બિહાર, ઝારખંડ અને પશ્ચિમ બંગાળ વચ્ચે નૂર મુસાફરી માટે લોજિસ્ટિક્સ કાર્યક્ષમતામાં વધારો થશે.

સિક્સ-લેન ગ્રીનફિલ્ડ કાનપુર રિંગ રોડ ડિઝાઇન ચેઇનેજ (સીએચ) 23+325થી શરૂ થશે, જે એરપોર્ટ લિન્ક રોડ (લંબાઈ = 1.45 કિમી) સાથે ડિઝાઇન 68+650 (લંબાઈ = 46.775 કિમી) હશે.

7. 4-લેનનો નોર્ધન ગુવાહાટી બાયપાસ અને હાલના ગુવાહાટી બાયપાસને પહોળો કરવો/સુધારવોઃ

121 કિલોમીટરનાં ગુવાહાટી રિંગ રોડને બિલ્ડ ઓપરેટ ટોલ (બીઓટી) મોડમાં વિકસાવવામાં આવશે, જેમાં ત્રણ વિભાગોમાં રૂ. 5,729 કરોડનાં કુલ મૂડી ખર્ચે વિકસાવવામાં આવશે, જેમાં 4-લેન એક્સેસ-કન્ટ્રોલ્ડ નોર્ધન ગુવાહાટી બાયપાસ (56 કિમી), રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગ 27 પર હાલની 4-લેન બાયપાસને પહોળો કરીને 6 લેન (8 કિમી) અને એનએચ 27 (58 કિમી) પર હાલની બાયપાસમાં સુધારો કરવામાં આવશે. આ પ્રોજેક્ટના ભાગ રૂપે બ્રહ્મપુત્રા નદી પર એક મોટો પુલ પણ બનાવવામાં આવશે. ગુવાહાટી રિંગ રોડ રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગ 27 (ઇસ્ટ-વેસ્ટ કોરિડોર) પર લાંબા અંતરના ટ્રાફિકને અવિરત કનેક્ટિવિટી પ્રદાન કરશે, જે દેશનાં પૂર્વોત્તર ક્ષેત્રનું પ્રવેશદ્વાર છે. રિંગ રોડથી ગુવાહાટીની આસપાસ મુખ્ય રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગો પરની ગીચતામાં ઘટાડો થશે, જે આ વિસ્તારનાં મુખ્ય શહેરો/નગરો – સિલિગુડી, સિલચર, શિલોંગ, જોરહાટ, તેજપુર, જોગીગોફા અને બારપેટાને જોડશે.

8. પૂણે નજીક 8-લેન એલિવેટેડ નાસિક ફાટા- ખેડ કોરિડોરઃ

નાસિક ફાટાથી પૂણે નજીક ઘેડ સુધીના 30 કિલોમીટરના 8-લેન એલિવેટેડ નેશનલ હાઈ-સ્પીડ કોરિડોરને બિલ્ડ-ઓપરેટ-ટ્રાન્સફર (બીઓટી) પર વિકસાવવામાં આવશે, જેનો કુલ મૂડી ખર્ચ રૂ. 7,827 કરોડ છે. એલિવેટેડ કોરિડોર પૂણે અને નાસિક વચ્ચે રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગ– 60 પર ચાકન, ભોસારી વગેરે ઔદ્યોગિક કેન્દ્રો સુધી ટ્રાફિક માટે સતત હાઈ-સ્પીડ કનેક્ટિવિટી પ્રદાન કરશે. આ કોરિડોરથી પિંપરી-ચિંચવાડની આસપાસની ગંભીર ભીડ પણ દૂર થશે.

નાસિક ફાટાથી ઘેડની બંને બાજુએ 2 લેન સર્વિસ રોડ સાથે વર્તમાન માર્ગને 4/6 લેનમાં અપગ્રેડ કરવા સહિત સિંગલ પાયર પર 8-લેન એલિવેટેડ ફ્લાયઓવરનું નિર્માણ (પીકેજી-1ઃ કિ.મી.12.190થી કિ.મી.28.925 અને પીકેજી-2: મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગ-60ના કિ.મી.28.925થી કિ.મી.42.425થી કિ.મી.42.113) સેક્શનના રોજ પૂર્ણ થશે.

પાર્શ્વભાગ:

માળખાગત વિકાસ એ દેશની આર્થિક સમૃદ્ધિનો પાયો છે અને તે તેના નાગરિકોના જીવનની ગુણવત્તા સુધારવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે. માળખાગત વિકાસ પાછળ ખર્ચવામાં આવતા દરેક રૂપિયાની જીડીપી પર 2.5-3.0 ગણી ગુણક અસર થાય છે.

દેશની સંપૂર્ણ આર્થિક વૃદ્ધિમાં માળખાગત સુવિધાઓના મહત્વને સમજીને ભારત સરકાર છેલ્લાં 10 વર્ષમાં દેશમાં વૈશ્વિક કક્ષાનાં રોડ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનાં નિર્માણમાં મોટા પાયે રોકાણ કરી રહી છે. રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોની લંબાઈ વર્ષ 2013-14માં 0.91 લાખ કિલોમીટરથી વધીને અત્યારે 1.46 લાખ કિલોમીટર થઈ ગઈ છે. છેલ્લાં 10 વર્ષમાં દેશમાં રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગોનાં નિર્માણ અને પુરસ્કારની ગતિમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. દાખલા તરીકે, રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગ (NH) કોન્ટ્રાક્ટ આપવાની વાર્ષિક સરેરાશ ઝડપ વર્ષ 2004-14માં 4,000 કિ.મી.ની હતી, જે 2.75 ગણી વધીને 2.75 ગણી વધીને આશરે 2.75 ગણી થઈ ગઈ છે. ૨૦૧૪-૨૪માં ૧,૦ કિ.મી. એ જ રીતે રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગોનું સરેરાશ વાર્ષિક બાંધકામ પણ વર્ષ 2004-14માં 4,000 કિલોમીટરથી વધીને વર્ષ 2014-24માં આશરે 9,600 કિલોમીટર થયું હતું, જે આશરે 2.4 ગણું વધી ગયું છે. ખાનગી રોકાણ સહિત રાષ્ટ્રીય રાજમાર્ગો પરનું કુલ મૂડી રોકાણ વર્ષ 2013-14માં રૂ. 50.000 કરોડથી 6 ગણું વધીને વર્ષ 2023-24માં આશરે રૂ. 3.1 લાખ કરોડ થયું છે.

ઉપરાંત, સરકારે કોરિડોર-આધારિત હાઇવે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ડેવલપમેન્ટ અભિગમ અપનાવ્યો છે, જેમાં અગાઉના પ્રોજેક્ટ-આધારિત વિકાસ અભિગમની તુલનામાં, સતત ધોરણો, વપરાશકર્તાની સુવિધા અને લોજિસ્ટિક્સ કાર્યક્ષમતા સુનિશ્ચિત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે, જે સ્થાનિક ભીડના ભાગોને દૂર કરવા પર કેન્દ્રિત છે. આ કોરિડોર અભિગમને પગલે જીએસટીએન પર આધારિત વૈજ્ઞાનિક પરિવહન અભ્યાસ અને ટોલ ડેટા મારફતે 50,000 કિલોમીટરનાં હાઈ-સ્પીડ હાઇવે કોરિડોરનાં નેટવર્કની ઓળખ થઈ છે, જેનો ઉદ્દેશ વર્ષ 2047 સુધીમાં ભારતને 30થી વધારે ટ્રિલિયન ડોલરની અર્થવ્યવસ્થામાં પરિવર્તિત કરવામાં મદદ કરશે.

Ap/GP/JD